"Cửa sổ vàng tiêm vaccine viêm gan B cho trẻ là 24 giờ đầu sau sinh, bước quan trọng nhất để ngăn lây truyền mẹ - con và nguy cơ ung thư gan", bác sĩ Trương Hữu Khanh nói tại hội thảo khoa học sản - nhi do Bệnh viện Thuận Mỹ TDM tổ chức, ngày 15/11.
Viêm gan B lây truyền mẹ - con chủ yếu lúc chuyển dạ và sau sinh, nguy cơ có thể lên đến 90% nếu không được bảo vệ. Trẻ nhiễm virus trong giai đoạn sơ sinh có tới 90% khả năng chuyển thành mạn tính, tăng nguy cơ xơ gan và ung thư gan sau này. Do đó, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo tất cả trẻ sơ sinh, kể cả trẻ nhẹ cân hoặc sinh non, nên tiêm vaccine trong 24 giờ đầu, và nếu trễ, cần tiêm càng sớm càng tốt trong vòng 7 ngày.
Ngay cả khi mẹ xét nghiệm HBsAg âm tính, trẻ vẫn cần tiêm phòng vì nếu mẹ nhiễm trong thời kỳ cửa sổ (30-60 ngày) sẽ không phát hiện được qua xét nghiệm. Đột biến virus viêm gan B có thể lẩn tránh hệ miễn dịch và không phát hiện. Chưa kể, âm tính là giả do sai sót xét nghiệm, ghi chép hoặc báo cáo nhầm. Ngoài ra, trẻ có thể bị phơi nhiễm virus từ sản phụ khác, nhân viên y tế hoặc người thân.
Nếu mẹ có dương tính với viêm gan B, trẻ sẽ được tiêm thêm Globulin miễn dịch viêm gan B (HBIG) trong vòng 12 giờ tại hai vị trí khác nhau, bảo vệ tối đa cho trẻ. Đây là bước quan trọng giúp cắt chuỗi lây truyền, bảo vệ trẻ khỏi xơ gan và ung thư gan ngay từ khi mới chào đời.
Ngoài mũi tiêm đầu tiêm khi sơ sinh, trẻ cần tiếp tục hoàn thành các mũi tiêm tiếp theo ở tháng tuổi thứ 1-2-12 hoặc 1-6 và tiêm nhắc lại theo chỉ định của bác sĩ đối với từng loại vaccine tương ứng. Hiện, Chương trình Tiêm chủng mở rộng của Việt Nam tiêm miễn phí liều sơ sinh trong vòng 24 giờ đầu sau sinh và 3 liều cơ bản trong năm đầu đời cho trẻ.
Trẻ được tiêm phòng vaccine viêm gan B trong 24 giờ sau sinh tại Bệnh viện Thuận Mỹ TDM. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Viêm gan do virus là bệnh lý có thể dẫn đến tử vong, với năm chủng chính là A, B, C, D và E. Trong đó, viêm gan B và C là nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh mãn tính, xơ gan và ung thư gan trên toàn cầu. Ước tính hiện có khoảng 354 triệu người đang sống chung với viêm gan B hoặc C, nhưng với phần lớn, việc xét nghiệm và điều trị vẫn còn nằm ngoài tầm với. Tại Việt Nam, viêm gan B và C vẫn là vấn đề y tế quan trọng với gánh nặng bệnh tật cao.
Viêm gan B là một bệnh nhiễm virus tấn công gan, có thể gây viêm gan cấp tính và mạn tính. Virus này lây truyền phổ biến nhất từ mẹ sang con trong quá trình sinh đẻ, trong thời thơ ấu, cũng như qua tiếp xúc máu hoặc các chất dịch cơ thể khi quan hệ tình dục với người nhiễm bệnh, tiêm chích không an toàn hoặc tiếp xúc dụng cụ sắc nhọn. WHO ước tính có 296 triệu người đang sống chung với viêm gan B mạn tính vào năm 2019, với 1,5 triệu ca nhiễm mới mỗi năm, và khoảng 820.000 người tử vong, chủ yếu do xơ gan và ung thư gan nguyên phát.
WHO đặt mục tiêu loại trừ viêm gan vào năm 2030, hướng đến giảm 90% ca nhiễm mới và 65% tử vong. Ở Việt Nam, chỉ tiêu giai đoạn 2021-2025 là tỷ lệ phụ nữ mang thai được xét nghiệm HBV đạt ít nhất 70% và tỷ lệ trẻ sơ sinh được tiêm vaccine viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu đạt tối thiểu 85%. Giai đoạn 2026-2030, mục tiêu nâng lên 95% phụ nữ xét nghiệm và 90% trẻ sơ sinh tiêm vaccine đúng giờ, với trên 98% trẻ hoàn thành đủ 3 liều cơ bản.
Lê Phương
