Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị, 70 bệnh nhân trong số khoảng 500 ca mổ nội soi từ tháng 9 đến đầu tháng 10 bị sưng tấy, chảy dịch kéo dài ở vết mổ được xác định nhiễm vi khuẩn mycobacteria không điển hình (NTM). Các ca này đều phẫu thuật trong cùng một phòng mổ, dùng chung bộ dụng cụ nội soi tiệt khuẩn bằng hóa chất. Bệnh viện đã tạm dừng phòng mổ số 2 và khử khuẩn toàn bộ, đồng thời chuyển sang quy trình hấp tiệt khuẩn tập trung. Khoảng 50 bệnh nhân đang điều trị tại Quảng Trị, số còn lại theo dõi tại nhà hoặc chuyển lên Bệnh viện Trung ương Huế.
BS.CK1 Bùi Quốc Hiếu, Phó trưởng Khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện Da liễu TP HCM, cho biết mycobacteria không điển hình là nhóm vi khuẩn khác với M. tuberculosis (gây lao) và M. leprae (gây phong). Chúng bền với acid, tồn tại phổ biến trong nước, đất, thực phẩm, cây trồng, gia súc, động vật hoang dã và cá.
NTM chủ yếu lây qua môi trường, không truyền trực tiếp từ người sang người. Nhiễm khuẩn ở da thường xảy ra sau những tổn thương nhỏ như kim đâm, dằm gỗ, vây cá hoặc sau phẫu thuật, tiêm chích, xăm, mesotherapy, hút mỡ, tiêm filler... Các đợt bùng phát bệnh có thể liên quan đến nguồn nước ô nhiễm tại bệnh viện hoặc cơ sở dịch vụ như phòng xăm, tiệm nail, chợ cá, cơ sở châm cứu.
Theo bác sĩ Hiếu, tỷ lệ nhiễm NTM da ngày càng tăng do sự phổ biến của các thủ thuật xuyên da và khả năng phát hiện bệnh ngày càng tốt hơn. Tuy nhiên, bệnh khó chẩn đoán vì biểu hiện lâm sàng đa dạng, mô bệnh học không đặc hiệu. Việc xác định tác nhân cần dựa vào cấy mô hoặc xét nghiệm PCR.
Những người có hệ miễn dịch suy yếu như bệnh nhân HIV, ghép tạng hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch dễ bị nhiễm lan tỏa. Thương tổn thường là nốt, áp xe, loét tại vị trí vi khuẩn xâm nhập, có thể đỏ, đau, mưng mủ hoặc tiến triển chậm thành vết loét sâu.
Điều trị nhiễm khuẩn này là thách thức do vi khuẩn kháng nhiều loại kháng sinh, thời gian dùng thuốc kéo dài và đôi khi phải phối hợp phẫu thuật để loại bỏ ổ nhiễm. Phác đồ điều trị cần cá thể hóa dựa trên mức độ nặng, tình trạng kháng thuốc, giai đoạn bệnh, tuổi và thể trạng miễn dịch của bệnh nhân.
Bác sĩ thăm khám, điều trị cho bệnh nhân tại Bệnh viện Đa khoa Quảng Trị. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo, đến năm 2050 có thể có gần 3,5 triệu người tử vong mỗi năm do nhiễm khuẩn bệnh viện, cao gấp hơn 4 lần so với HIV/AIDS. Thống kê năm 2022 cho thấy cứ 100 bệnh nhân cấp tính, có 7 người ở nước thu nhập cao và 15 người ở nước thu nhập thấp - trung bình mắc ít nhất một nhiễm khuẩn trong thời gian nằm viện. Trung bình, 1 trong 10 người bệnh tử vong vì biến chứng này.
Các bác sĩ nhận định kiểm soát nhiễm khuẩn là "một chiến tuyến thầm lặng" nhưng giữ vai trò then chốt trong an toàn phẫu thuật. Việc tuân thủ quy trình vô khuẩn từ khử khuẩn dụng cụ, vệ sinh tay, xử lý phòng mổ đến theo dõi sau mổ giúp ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập, đặc biệt là các chủng hiếm và kháng thuốc như NTM. Nhiễm khuẩn vết mổ là một trong những dạng thường gặp nhất của nhiễm khuẩn bệnh viện, có thể làm kéo dài thời gian điều trị, tăng chi phí và đe dọa tính mạng người bệnh.
Hiện, một số bệnh viện bắt đầu ứng dụng AI trong hệ thống tiệt khuẩn dụng cụ mổ, tự động truy vết, cảnh báo và ngăn dụng cụ không đạt chuẩn vào phòng phẫu thuật, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn cho người bệnh.
Lê Phương
