Một buổi sáng cuối thu, dì Lý, 59 tuổi, đang tập thể dục trong vườn nhà và trò chuyện với hàng xóm về một chủ đề sức khỏe đang được tranh luận sôi nổi. "Nghe nói hàng xóm đang nằm viện vì ung thư", dì Vương thì thầm. "May mà ung thư không lây nhiễm. Tránh xa anh ta cũng không sao". Vừa dứt lời, dì Lý cảm thấy hoang mang. Các chuyên gia trên TV liên tục nhấn mạnh rằng "ung thư không lây nhiễm", vậy mà tại sao một số gia đình lại liên tục mắc ung thư? Liệu có bí mật nào đó mà chúng ta chưa biết?
Tình huống này có thể xảy ra ở nhiều gia đình. Ai cũng biết rằng ung thư không đồng nghĩa với bệnh truyền nhiễm. Nhưng bạn có biết rằng một số bệnh ung thư có liên quan mật thiết đến virus truyền nhiễm không? Một số virus gây ung thư thực sự có thể "lây" từ người sang người, âm thầm và tinh vi gây ra những nguy cơ cho sức khỏe.
Tôi uống bột ngô để dưỡng dạ dày mỗi sáng nhưng không ngờ lại nhận 4 thay đổi trong cơ thể
Cụ thể, 3 loại virus đã được giới khoa học xác nhận có liên quan trực tiếp đến các bệnh ung thư phổ biến. Nếu vẫn còn do dự, có thể bạn đang bỏ lỡ thời điểm tốt nhất để phòng ngừa chúng. Vậy, chính xác thì những "virus gây ung thư" này là gì? Và người bình thường có thể phòng ngừa chúng như thế nào?
Đừng lo lắng! Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ khám phá sự thật về khả năng lây nhiễm của ung thư, cung cấp bằng chứng và xóa tan những nghi ngờ. Bài viết này sẽ đặc biệt đề cập đến loại virus thứ 3, mà nhiều người chưa từng nghe đến. Có lẽ, sau khi đọc bài viết này, bạn sẽ hoàn toàn thay đổi những quan niệm trước đây của mình.
Ung thư có thực sự không lây nhiễm?
Khi hầu hết mọi người nghe đến từ "ung thư", phản ứng đầu tiên của họ là nó không phải là cảm lạnh và không thể "lây nhiễm" như COVID-19 hay cúm A. Về mặt y học, ung thư không được coi là bệnh truyền nhiễm và không lây truyền trực tiếp từ người sang người.
Nhưng mọi thứ phức tạp hơn nhiều. Trong những năm gần đây, các tổ chức uy tín như Trường Y Harvard và Tổ chức Y tế Thế giới đã nhiều lần cảnh báo rằng khoảng 15-20% các ca ung thư trên toàn thế giới có liên quan trực tiếp đến nhiễm trùng do vi-rút hoặc vi khuẩn. Trong số đó, 3 loại virus đã nhận được sự quan tâm đáng kể: Virus viêm gan B (HBV), virus u nhú ở người (HPV) và virus Epstein-Barr. Những loại virus này không chỉ lây truyền giữa người với người mà còn có thể kích hoạt quá trình sinh ung thư tế bào.
Ví dụ, tỷ lệ mắc ung thư gan ở những khu vực có tỷ lệ viêm gan B cao có thể cao gấp 10 lần so với những khu vực không có virus. Nhiễm HPV được phát hiện ở hơn 99% các trường hợp ung thư cổ tử cung. Trong một số trường hợp nhất định, việc lây truyền virus trong gia đình không bị gián đoạn thực sự có thể làm tăng số lượng thành viên gia đình mắc ung thư.
3 loại virus gây ung thư có thể lây truyền từ người sang người, nhưng chúng rất quen thuộc và thường bị bỏ qua
Virus viêm gan B (HBV), nguyên nhân chính gây ung thư gan
Virus viêm gan B chủ yếu lây truyền qua đường máu, quan hệ tình dục và lây truyền từ mẹ sang con. Dữ liệu cho thấy, nguy cơ ung thư gan ở những người nhiễm HBV cao gấp 50-100 lần so với dân số nói chung. Đáng lo ngại là nhiều người mang HBV không có triệu chứng rõ ràng, khiến bệnh dễ dàng lây truyền giữa các thành viên trong gia đình một cách vô tình.
Nếu trong gia đình có người mang HBV, việc dùng chung bàn chải đánh răng, dao cạo râu và các dụng cụ khác sẽ làm tăng nguy cơ lây truyền. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo tiêm vắc-xin viêm gan B sớm cho những người có nguy cơ cao, có thể giảm 90% nguy cơ lây nhiễm.
Virus u nhú ở người (HPV), nguyên nhân tiềm ẩn gây ung thư cổ tử cung ở phụ nữ
HPV là loại virus lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất. Hơn 99% ung thư cổ tử cung có liên quan đến nhiễm các loại HPV nguy cơ cao. Các nghiên cứu phát hiện, có tới 600.000 ca ung thư cổ tử cung mới được báo cáo trên toàn thế giới mỗi năm. HPV có thể lây truyền qua quan hệ tình dục và tiếp xúc da kề da. Trong những năm gần đây, một số trường hợp ung thư vòm họng và hậu môn ở nam giới cũng có liên quan trực tiếp đến nhiễm HPV. Hầu hết các trường hợp nhiễm trùng ban đầu đều không có triệu chứng, nhưng nhiễm trùng dai dẳng là chìa khóa dẫn đến ung thư.
Tiêm vắc-xin HPV có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc ung thư cổ tử cung. Tiêm vắc-xin sớm được khuyến cáo cho phụ nữ trong độ tuổi phù hợp (9-45 tuổi) và nam giới có nguy cơ cao.
Virus Epstein-Barr, một trong những nguyên nhân gây ung thư vòm họng
Nhiễm virus Epstein-Barr cực kỳ phổ biến, với hơn 90% người lớn bị nhiễm bệnh vào một thời điểm nào đó trong đời. Bệnh chủ yếu lây truyền qua nước bọt, ví dụ, qua việc dùng chung đồ dùng ăn uống, hôn, tiếp xúc gần với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thậm chí cả ở nhà trẻ và trường học.
Virus Epstein-Barr đã được chứng minh là có liên quan chặt chẽ đến ung thư vòm họng và một số loại u lympho. Ở miền Nam Trung Quốc, một nhóm dân số có nguy cơ cao mắc ung thư vòm họng, tỷ lệ dương tính với EBV vượt quá 95%. Ung thư vòm họng có thể phát triển âm thầm, với hơn 60% trường hợp được chẩn đoán ở giai đoạn muộn. Giữ gìn vệ sinh cá nhân tốt, tránh dùng chung đồ dùng ăn uống và thường xuyên theo dõi nồng độ kháng thể virus đều có thể góp phần phát hiện sớm và phòng ngừa.
Phòng ngừa virus gây ung thư
Nhiều người lo lắng rằng ung thư có thể lây lan. Trên thực tế, miễn là chúng ta hiểu được các đường lây truyền của virus gây ung thư và thực hiện các biện pháp phòng ngừa khoa học, thì không cần phải hoảng sợ. Làm thế nào chúng ta có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả ba loại virus này?
Phòng ngừa viêm gan B
Tiêm chủng trong vòng 24 giờ sau sinh là biện pháp hiệu quả nhất. Người lớn chưa được tiêm chủng hoặc có nguy cơ cao nên tiêm nhắc lại (một liệu trình 3 liều đầy đủ có thể giảm tỷ lệ nhiễm trùng hơn 95%).
Nếu có người mang mầm bệnh trong gia đình, hãy tránh dùng chung đồ dùng vệ sinh cá nhân và thường xuyên kiểm tra chức năng gan và năm kết quả xét nghiệm viêm gan B.
Tăng cường miễn dịch, tránh thức khuya và duy trì chế độ ăn uống cân bằng có thể giúp giảm nguy cơ virus tái hoạt động.
Phòng ngừa HPV
Lên kế hoạch quan hệ tình dục hợp lý, giữ gìn vệ sinh và tránh quan hệ tình dục với nhiều người.
Phụ nữ trong độ tuổi phù hợp (9-45 tuổi) nên tiêm vắc-xin HPV càng sớm càng tốt. Nam giới có nguy cơ cao cũng có thể tham khảo ý kiến chuyên gia chăm sóc sức khỏe để tiêm vắc-xin.
Tầm soát ung thư cổ tử cung thường xuyên cho phép phát hiện và điều trị sớm.
Phòng ngừa Virus Epstein-Barr
Đặc biệt cẩn thận khi tiếp xúc, hôn hoặc dùng chung dụng cụ ăn uống với trẻ em. Nếu có người nhiễm virus Epstein-Barr trong gia đình, tốt nhất nên chỉ định dụng cụ ăn uống riêng và rửa tay thường xuyên.
Chế độ ăn uống lành mạnh và tăng cường hoạt động thể chất có thể giúp tăng cường sức khỏe và giảm thiểu các nguy cơ tiềm ẩn.
Nếu bạn nghi ngờ ung thư vòm họng (như nghẹt mũi mãn tính, có khối u ở cổ hoặc chảy máu cam tái phát), hãy nhanh chóng tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Xét nghiệm kháng thể virus Epstein-Barr có thể giúp xác định sớm những người có nguy cơ cao.
