60 công nhân cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa Khu vực Hóc Môn sau bữa trưa nghi ngộ độc thực phẩm, trong khi 19 học sinh vào Bệnh viện Đa khoa Khu vực Thủ Đức với triệu chứng dị ứng thức ăn, hôm 27/11. Nửa tháng trước đó, 50 công nhân ở phường Đông Hưng Thuận nhập viện sau bữa ăn vì buồn nôn, đau bụng, nổi ban đỏ và ngứa mặt. Ba vụ này hiện chưa rõ nguyên nhân gây ngộ độc.
Đầu tháng 11, 316 người vào viện sau khi ăn bánh mì bán ở tiệm Cô Bích. Vụ này, vi khuẩn Salmonella được xác định là nguyên nhân.
Trên thực tế, các vụ ngộ độc lớn thường xảy ra khi thời tiết nắng nóng kéo dài. Nguyên nhân là nắng nóng tạo điều kiện cho vi khuẩn trong thức ăn sinh sôi, đặc biệt khi nguyên liệu không được chế biến và bảo quản an toàn. Thời điểm cuối năm như hiện nay, nhiệt độ cao nhất trong ngày ở TP HCM dao động 29-31 độ C hoặc có những thời điểm thấp hơn, nhưng tình trạng ngộ độc vẫn xuất hiện, nghiêm trọng hơn nữa, đây đều là những vụ ngộ độc hàng loạt.
Bệnh nhân nhập Bệnh viện Nhân dân Gia Định điều trị sau khi ăn bánh mì cóc Cô Bích, ngày 10/11. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Lý giải nguyên nhân, đại diện Sở An toàn thực phẩm TP HCM cho rằng dù không nắng nóng, nhiều vụ ngộ độc vẫn xảy ra do môi trường ẩm thấp (mưa rồi nắng kết hợp triều cường, ngập lụt), chế biến và bảo quản chưa đảm bảo, suất ăn tập thể với số lượng lớn, thói quen tiêu thụ thức ăn đường phố hoặc tồn dư hóa chất trong thực phẩm. Dù thời tiết mát, các yếu tố trên vẫn tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển nếu thực phẩm chưa được chế biến chín kỹ, thức ăn để quá lâu ở nhiệt độ phòng, người chế biến không đảm bảo vệ sinh tay, dụng cụ chế biến không đảm bảo vệ sinh, nhiễm chéo sống - chín...
Cuối năm, nhu cầu ăn uống tập thể và sử dụng thực phẩm chế biến sẵn tăng cao, từ suất ăn công nghiệp đến cơm hộp hay thức ăn đường phố, tạo áp lực kiểm soát chất lượng và an toàn thực phẩm lớn hơn. Ngoài ra, chuỗi cung ứng thực phẩm cuối năm thường phức tạp, công tác nhập hàng từ nhiều nguồn khó kiểm soát và có thể bỏ qua một số bước an toàn do áp lực thời gian, tăng nguy cơ nhiễm khuẩn, nhiễm hóa chất.
Ngộ độc thực phẩm xảy ra có thể do tác nhân hóa học (hóa chất độc hại từ quá trình sản xuất, chế biến nguyên liệu) hoặc dị ứng, độc tố tự nhiên, không liên quan nhiệt độ, thời tiết. Ngoài ra, khi cơ quan chức năng tăng cường giám sát, nhiều vụ ngộ độc được phát hiện hơn, trong khi những ca trước đây có thể bị bỏ sót hoặc chưa được báo cáo chính thức.
"Do đó, số vụ tăng không hẳn phản ánh tình trạng tệ hơn mà có thể do được ghi nhận đầy đủ hơn", đại diện Sở An toàn Thực phẩm TP HCM nói.
Chuyên gia khuyến cáo những thực phẩm nguy cơ cao như bánh mì, suất ăn công nghiệp, cơm hộp hay thức ăn đường phố vẫn được tiêu thụ phổ biến. Chỉ cần một sai sót nhỏ trong chế biến hoặc bảo quản cũng có thể gây ngộ độc hàng loạt. Nhiệt độ dịu hơn chỉ giúp thực phẩm hư chậm, nhưng không ngăn được sự phát triển của vi khuẩn như tụ cầu vàng, E.coli, Salmonella... Người tiêu dùng và các cơ sở chế biến vẫn cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn thực phẩm.
Bên cạnh đó, cần nâng cao ý thức phòng ngừa để tự bảo vệ bản thân. Rau củ quả ăn sống cần ngâm và rửa kỹ, thức ăn phải nấu chín hoàn toàn, đạt nhiệt độ trung tâm trên 70 độ C và nên ăn ngay sau khi nấu. Thức ăn đã nấu chín cần được bảo quản cẩn thận: giữ nóng trên 60 độ C hoặc lạnh dưới 10 độ C nếu để quá 5 tiếng, thức ăn dùng lại phải đun kỹ trở lại và tuyệt đối không dùng lại cho trẻ nhỏ.
Tránh ô nhiễm chéo giữa thực phẩm sống và chín, giữ bề mặt, dụng cụ, khăn lau và tủ lạnh sạch sẽ. Thực phẩm nên được che đậy cẩn thận và chỉ sử dụng nguyên liệu có nguồn gốc rõ ràng. Tuyệt đối không dùng các sản phẩm đóng hộp phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ hoặc có mùi, màu sắc bất thường.
Phát hiện cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm không an toàn, cần phản ánh ngay với cơ quan chức năng. Khi xuất hiện triệu chứng nghi ngờ ngộ độc, người dân nên đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu và điều trị kịp thời.
Lê Phương
