Trước đây, ông không triệu chứng bất thường, tầm soát sức khỏe ở cơ sở gần nhà, bác sĩ không chỉ định gì thêm nên "tưởng là bình thường". Khi đến Bệnh viện Bình Dân khám vì tiểu đêm nhiều lần, làm thêm nhiều chẩn đoán hình ảnh, ông "rất sốc" khi nhận chẩn đoán mắc ung thư giai đoạn muộn.
Các bác sĩ mổ cắt tuyến tiền liệt tận gốc, nạo vét hạch, song sau đó ung thư tái phát. Ông Thành phải đứng trước hai lựa chọn, cắt bỏ hai tinh hoàn, hoặc sử dụng liệu pháp nội tiết tố lâu dài. Liệu pháp này đòi hỏi phải uống thuốc tốn hơn 20 triệu đồng mỗi tháng, gây nhiều tác dụng phụ, có thể ảnh hưởng tính mạng. Nếu cắt bỏ tinh hoàn, ông mất chức năng cương dương, tế bào ung thư vẫn có khả năng đột biến tiến đến giai đoạn kháng cắt tinh hoàn với nhiều biến chứng.
"Nếu bệnh nhân được phát hiện ung thư ngay từ khi tầm soát đợt đầu, chỉ số PSA còn thấp, khối u còn khu trú, cơ hội chữa khỏi bệnh là rất cao", TS.BS Nguyễn Tế Kha, Trưởng Khoa Phẫu thuật Ung bướu Tiết niệu, Bệnh viện Bình Dân, nói.
Bác sĩ Kha thăm khám bệnh nhân, ngày 19/3. Ảnh: Trần Nhung
Xét nghiệm PSA - kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt, thường được dùng để tầm soát, chẩn đoán và theo dõi điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Bình thường, chỉ số này dưới 4 ng/ml. Đa số nếu từ 4 trở lên, đặc biệt là trên 10, bác sĩ có thể yêu cầu một số chỉ định khác như siêu âm, sinh thiết để xem có phải ung thư không.
PSA ở mức 10-20, khối u còn khu trú bên trong tuyến tiền liệt, ung thư đã ở giai đoạn hai. Chỉ số này từ 20 trở lên, khối ung thư xâm lấn ra bên ngoài nhưng chưa có di căn hạch hay di căn xa, bệnh ở giai đoạn ba. Nếu u lan tới các hạch huyết hay những bộ phận khác như bàng quang, trực tràng gan, phổi..., ung thư tuyến tiền liệt đã ở giai đoạn cuối.
"Ung thư giai đoạn càng trễ thì PSA càng cao, tuy nhiên mức độ nặng còn phụ thuộc những yếu tố khác như độ ác tính, loại tế bào bướu", bác sĩ phân tích.
Các thống kê ghi nhận bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt điều trị ở giai đoạn còn khu trú, tỷ lệ sống sót sau 5 năm tới 100%, tức bệnh được chữa khỏi hoàn toàn. Ngoài ra, bệnh nhân có thể bảo tồn chức năng tiểu tiện tự chủ và cương dương, giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống và sức khỏe tình dục.
Ở giai đoạn xâm lấn, tỷ lệ này chỉ còn 50-70%. Ung thư di căn thường gây đau đớn dữ dội, dễ gãy xương, khó tiểu, liệt chân và các biến chứng khác. Hầu hết bệnh nhân khi phát hiện ung thư di căn hạch hoặc các cơ quan khác chỉ sống được tối đa 3,5 năm bất kể phương pháp điều trị.
Theo bác sĩ Kha, thực tế tiếp nhận bệnh nhân tại viện cho thấy không ít người lỡ cơ hội phát hiện ở giai đoạn sớm vì bị bỏ qua khi thăm khám ban đầu, sau đó đi lòng vòng nhiều nơi mới được chẩn đoán ung thư. Có những trường hợp, bệnh nhân đi khám vì các rối loạn đi tiểu nhưng không được xét nghiệm PSA.
Đơn cử, người đàn ông 67 tuổi, ngụ TP Thủ Đức, đi khám vì tiểu khó. Bác sĩ không thử PSA, chỉ siêu âm xem tuyến tiền liệt có phì đại hay không. Một thời gian sau, bệnh nhân ra Hà Nội thăm cháu, vào viện khám, xét nghiệm thấy chỉ số này tăng lên 47. Ông quay về TP HCM phẫu thuật, khi ung thư đã ở giai đoạn cuối, di căn nhiều nơi.
Phẫu thuật robot điều trị ung thư tuyến tiền liệt tại Bệnh viện Bình Dân. Ảnh: Trần Nhung
Xét nghiệm PSA là phương pháp đơn giản, chi phí thấp nhưng lại mang ý nghĩa quan trọng trong việc phát hiện sớm ung thư tuyến tiền liệt, đặc biệt ở những nam giới trung niên có triệu chứng đường tiết niệu. Theo các chuyên gia, ngay cả khi không có biểu hiện rõ ràng, nam giới trên 50 tuổi vẫn nên thực hiện xét nghiệm PSA định kỳ ít nhất một lần mỗi năm. Người có nguy cơ cao như tiền sử gia đình có người bị bệnh này, phát hiện đột biến gene liên quan ung thư tuyến tiền liệt, nên kiểm tra định kỳ từ lúc 45 tuổi. Chi phí thăm khám, xét nghiệm, thường dao động khoảng 200.000-300.000 đồng.
Khảo sát tại Bệnh viện Bình Dân cho thấy 75-80% người bệnh ung thư tuyến tiền liệt đến khám giai đoạn trễ. Bệnh phát hiện sớm ngoài việc chữa khỏi hoàn toàn, còn giúp bảo tồn chức năng tiểu tiện tự chủ và cương dương, giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống và sức khỏe tình dục sau mổ. Nếu để đến giai đoạn di căn thường gây đau đớn dữ dội, dễ gãy xương, khó tiểu, liệt chân và các biến chứng khác.
Lê Phương
