Tầm soát sớm ung thư được đánh giá cần thiết, song trước đây chủ yếu dựa vào xét nghiệm máu, X-quang, siêu âm... vốn hạn chế trong phát hiện giai đoạn sớm, tiền ung thư. Nhu cầu ngày càng cao khiến nhiều người tìm đến các phương pháp hiện đại như CT, MRI để có kết quả chính xác và kịp thời hơn.
"Trong hơn 40 năm công tác tại chuyên khoa hô hấp, tôi luôn cân nhắc khi chỉ định chụp CT. Trước kia, chỉ những bệnh nhân nguy cơ cao hoặc có dấu hiệu bất thường mới được chỉ định, còn người khỏe mạnh thì không, do nguy cơ từ tia X", PGS.TS.BS Nguyễn Hải Anh, Nguyên Phó giám đốc Trung tâm Hô hấp Bệnh viện Bạch Mai cho biết.
Theo bác sĩ Hải Anh, với sự phát triển công nghệ và hỗ trợ của AI, chụp CT hiện nay không còn là rủi ro lớn mà mang lại lợi ích chẩn đoán vượt trội, nếu đảm bảo an toàn và độ chính xác. "Công nghệ mới giúp giảm đến 97% liều tia X so với mức thông thường nhưng vẫn phát hiện được tổn thương tiền ung thư kích thước vài milimet", bác sĩ nói.
Chụp CT ứng dụng AI đảm bảo được hai yếu tố là an toàn và kết quả chính xác hơn. Ảnh: Nura
Như ở trung tâm Nura, dựa trên 50 phần mềm AI được Fujifilm kết hợp nghiên cứu với Stanford Medicine cùng 400 triệu cơ sở dữ liệu được thu thập hơn 10 năm trên toàn cầu, AI tại đây có thể tự động chỉ điểm các nốt tổn thương chỉ từ 1 mm. Ứng dụng AI này đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) chứng nhận là an toàn và hiệu quả cho người tiêu dùng, hiện triển khai tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Một ca thực tế chụp CT đối với khách hàng cao 1.63 m, nặng 61 kg chỉ sử dụng 1 mGy, giảm 92% liều tia X so với thông thường (10 - 15mGy). Ảnh: Nura
Đơn cử, khi phân tích tổn thương ở phổi, dựa trên kết quả AI đưa ra, bác sĩ sẽ xác định rõ được tình trạng phổi viêm, bệnh nhân chỉ cần điều trị thông thường hay là tổn thương nghi ngờ ác tính cần theo dõi hay làm các xét nghiệm chuyên sâu ngay. Như vậy, chẩn đoán "hai lớp" - AI và bác sĩ giàu kinh nghiệm sẽ đảm bảo cho kết quả tốt hơn", ThS.BSNT Nguyễn Tất Đạt - Phó Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh tại Nura cho biết.
Hình ảnh chụp CT lồng ngực có kết hợp công nghệ AI của khách hàng nữ 62 tuổi, phát hiện đến 24 tổn thương rất nhỏ từ 2 mm đến 9 mm ngày 29/5, chẩn đoán ung thư buồng trứng di căn phổi hai bên. Ảnh: Nura
Đại diện Trung tâm Tầm soát Công nghệ cao Nura lấy ví dụ, một khách hàng nam, 45 tuổi đã tìm đến khám với tâm trạng căng thẳng vì phát hiện tổn thương phổi sau khi đi khám tại một cơ sở y tế. Tại trung tâm, bác sĩ đã chỉ định sinh thiết phổi do nghi ngờ ung thư. Tuy nhiên, anh trì hoãn sinh thiết và đã đến Nura để tầm soát thêm. Kết quả dựa trên dữ liệu AI và kinh nghiệm của bác sĩ, các tổn thương phổi được đánh giá là lành tính. Sau đó, bệnh nhân điều trị viêm phổi theo phác đồ của bác sĩ và đã khỏi bệnh.
Ca ung thư phổi được AI phát hiện và cảnh báo sớm. Ảnh: Nura
Ngược lại có khách hàng nữ, hơn 40 tuổi, chẩn đoán bị viêm phổi khi khám tại cơ sở y tế khác và đang điều trị được một tháng trước. Khi đến tầm soát tại Nura thì tình cờ phát hiện một nốt tổn thương phổi 10 mm, AI đánh giá tổn thương có bờ không đều, không rõ các mạch máu, nhưng đánh giá mật độ tế bào cao, tỷ lệ nốt đặc tới gần 70%. Dựa trên những gợi ý này và kinh nghiệm lâm sàng của bác sĩ, Nura đã tư vấn khách hàng sinh thiết và kết quả ung thư biểu mô tuyến phổi giai đoạn một.
"Cả 2 khách hàng đều có những triệu chứng rất thông thường và dễ bị nhầm lẫn với biểu hiện của cúm hay viêm phổi", đại diện trung tâm cho biết.
Theo thống kê từ Trung tâm Tầm soát Công nghệ cao Nura, với hơn 16.000 ca từng thăm khám tại Nura (229 Tây Sơn, Hà Nội), có gần 100 ca đã được phát hiện ung thư sớm, đặc biệt là ở nhóm các ung thư có tỷ lệ mắc mới hàng đầu Việt Nam như phổi, vú, gan, thận, cổ tử cung... Ngoài ra, chụp CT còn các bệnh nguy hiểm khác như tim mạch, đột quỵ. Đây đều là những bệnh lý khó phát hiện sớm nếu chỉ khám sức khỏe với các chỉ định như chụp X-quang, siêu âm, thử máu thông thường.
Tại Nhật Bản, cứ 30 giây lại có một người mắc mới ung thư. Nhưng với người Nhật, ung thư không còn là căn bệnh quá đáng sợ khi tỷ lệ điều trị khỏi ung thư trung bình của Nhật Bản lên tới khoảng 75% nhưng ở Việt Nam con số này chỉ khoảng 25%, theo Globocan 2022.
Bí quyết nằm ở chỗ người Nhật luôn ý thức về việc khám định kỳ, tầm soát ung thư sớm. Khi được phát hiện và điều trị sớm, người bệnh vừa không phải chịu gánh nặng tinh thần và thể chất, tỷ lệ điều trị khỏi lên đến trên 90%, vừa tiết kiệm chi phí so với phát hiện giai đoạn muộn.
Thế Đan
