Mọi người đều có thể rơi vào trạng thái kiệt quệ về mặt cảm xúc. Điều này thường xảy ra khi một người tiếp xúc với căng thẳng kéo dài, dù là từ áp lực công việc, trách nhiệm chăm sóc người khác, thách thức cá nhân, hay các tình huống đòi hỏi khác. Nó cũng có thể do bệnh mãn tính hoặc đau đớn, thiếu ngủ, kích thích quá mức và bỏ bê bản thân.
Khi sự kiệt quệ chiếm lấy cuộc sống của bạn, nó sẽ trở nên quá sức chịu đựng và có thể dẫn đến bệnh tật cũng như mất cảm giác kiểm soát. Nhưng khi điều này xảy ra, bạn cần biết cách trở lại bình thường và giúp bản thân hồi phục.
Dưới đây là 15 dấu hiệu tinh tế cho thấy bạn không chỉ căng thẳng, mà hoàn toàn kiệt quệ về mặt cảm xúc
1. Bạn dễ nổi giận và thiếu kiên nhẫn
Khi bạn kiệt quệ về mặt cảm xúc, bạn có thể thấy mình thường xuyên ở trong tâm trạng cáu kỉnh hơn do mệt mỏi tinh thần. Bạn có thể có tính khí nóng nảy hoặc dễ bị kích thích. Bạn cũng có thể cảm thấy khó kiểm soát cảm xúc hơn vì bạn đang kiệt sức về tinh thần và không còn gì để cho đi.
Giáo sư lâm sàng liên kết và nhà tâm lý học lâm sàng được cấp phép W. Robert Nay, PhD giải thích: "Ở mức độ căng thẳng cao, bạn có khả năng dễ cáu kỉnh hơn và kém kiên cường hơn. Quá nhiều nhiệm vụ, thời hạn không thực tế, bất kỳ thay đổi lớn nào trong cuộc sống (bao gồm cả các sự kiện 'tốt' như kỳ nghỉ và chuyển đến nhà mới), sự không chắc chắn, lo lắng, và cảm giác kiểm soát thấp làm tăng căng thẳng, đẩy bạn đến gần vùng nguy hiểm hơn khi một yếu tố kích hoạt bất ngờ xảy ra".
2. Bạn dường như không thể hoàn thành công việc
Một người đang chịu đựng sự kiệt quệ cảm xúc có thể thấy khó hoàn thành công việc vì họ đang trải qua cảm giác sợ hãi và thường mất dấu thời gian do dễ bị phân tâm. Điều này có thể khiến họ không đáp ứng được thời hạn, giảm cam kết với công việc, hoặc thậm chí nghỉ làm nhiều ngày.
Việc năng suất của bạn lên xuống là bình thường; tuy nhiên, nếu khó tập trung hơn và bạn thấy mọi nhiệm vụ đều quá sức, đó là một dấu hiệu cảnh báo lớn của sự kiệt quệ cảm xúc. Điều quan trọng là lắng nghe cơ thể khi có gì đó không ổn và bạn không còn là chính mình, vì thường đó là vấn đề tiềm ẩn.
3. Bạn thường xuyên thấy mình mơ màng
Sự kiệt quệ cảm xúc có thể đánh mạnh đến mức bạn bắt đầu mơ màng và không thể chú ý vào bất cứ thứ gì. Điều này nguy hiểm nếu bạn đang lái xe, làm việc có rủi ro cao, hoặc thậm chí trong cuộc trò chuyện nơi bạn có thể xúc phạm người khác. Mặc dù mơ mộng hoặc lạc vào suy nghĩ là bình thường, nhưng khi bạn không thể đưa mình trở lại thực tế, đó là vấn đề.
Theo huấn luyện viên cuộc sống tinh thần Keya Murthy, triệu chứng lớn nhất của sự kiệt quệ tinh thần là khi bạn thấy mình không thể tập trung. "Bạn yêu cầu mọi người lặp lại, hoặc bạn phải đọc lại thứ gì đó bạn đang đọc, hoặc bạn xuất hiện ở đâu đó và quên lý do bạn ở đó, hoặc trong trường hợp cực đoan là cách bạn đến đó", cô giải thích.
4. Bạn không ngủ ngon
Một trong những dấu hiệu rõ ràng hơn nhưng tinh tế cho thấy bạn không chỉ căng thẳng, mà hoàn toàn kiệt quệ cảm xúc là không ngủ ngon như thường lệ. Bạn có thể bị mất ngủ, khó ngủ, trở mình, hoặc thấy mình thức giấc nhiều lần trong đêm.
Bạn có thể nghĩ rằng sẽ dễ ngủ hơn khi kiệt quệ cảm xúc, vì bạn có lẽ thấy mình mơ màng, nhưng không phải vậy. Theo nhà tâm lý học và y tá sức khỏe tâm thần tâm thần Timothy J. Legg, "thiếu năng lượng, ngủ kém, và giảm động lực có thể khiến khó vượt qua sự kiệt quệ cảm xúc. Theo thời gian, tình trạng căng thẳng mãn tính này có thể gây tổn hại vĩnh viễn cho sức khỏe của bạn".
5. Bạn lo lắng quá mức
Việc lo lắng về nhiều thứ là bình thường, dù là thanh toán hóa đơn đúng hạn, đảm bảo gia đình được chăm sóc, hay thậm chí các sự kiện thế giới căng thẳng. Nhưng nếu bạn thấy mình lo lắng về mọi thứ mọi lúc, đó là một trong những dấu hiệu tinh tế cho thấy bạn không chỉ căng thẳng, mà hoàn toàn kiệt quệ cảm xúc. Sự mệt mỏi tinh thần mà bạn trải qua với sự kiệt quệ cảm xúc có thể kích hoạt hệ thần kinh, và đặt bạn vào chế độ chiến đấu hoặc chạy trốn.
"Không bao giờ ổn khi kiệt quệ cảm xúc, giống như không bao giờ ổn khi khát nước. Nếu cơ thể bạn gửi tín hiệu khát, điều đó nghĩa là nó thiếu chất lỏng và khô khan, đang kêu gào để bạn nghe", Murthy giải thích. Tương tự, khi bạn trải qua sự kiệt quệ cảm xúc, đó là vì bạn không cho mình nghỉ ngơi. Não bộ của bạn đã đi vào chế độ quá tải và giờ đang kêu cứu bằng cách phá hoại suy nghĩ, lời nói và hành động của bạn.
6. Thói quen ăn uống của bạn đã thay đổi
Nếu bạn là người chủ yếu khỏe mạnh, một trong những dấu hiệu đáng lo ngại nhưng tinh tế cho thấy bạn không chỉ căng thẳng, mà hoàn toàn kiệt quệ cảm xúc, là sự thay đổi trong thói quen ăn uống bình thường. Bạn có thể bắt đầu thèm thức ăn không lành mạnh hoặc đồ ăn vặt nhiều hơn bình thường.
Như các chuyên gia từ Mayo Clinic giải thích: Mặc dù một số người ăn ít hơn khi đối mặt với cảm xúc mạnh mẽ, nhưng nếu bạn đang trong tình trạng đau khổ cảm xúc, bạn có thể转向 ăn uống bốc đồng hoặc ăn uống vô độ, nhanh chóng tiêu thụ bất cứ thứ gì tiện lợi mà không tận hưởng. Thực tế, cảm xúc của bạn có thể gắn kết với thói quen ăn uống đến mức bạn tự động với lấy món ăn vặt bất cứ khi nào bạn giận dữ hoặc căng thẳng mà không nghĩ về những gì bạn đang làm.
Mặc dù khó khăn, nhưng việc nuôi dưỡng cơ thể bằng thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất là thiết yếu để hoạt động đúng cách. Cắt bỏ tất cả thực phẩm chế biến sẵn, có đường và thức ăn nhanh sẽ mang lại lợi ích lớn cho sức khỏe của bạn và bạn sẽ thấy mình ít căng thẳng mãn tính hơn, có mức năng lượng cao hơn, và thậm chí ngủ ngon hơn.
7. Bạn mắc lỗi nhiều hơn
Thật khó để thoát khỏi vòng lặp khi bạn kiệt quệ cảm xúc và bắt đầu quên mọi thứ, dẫn đến mắc lỗi nhiều hơn và gặp rắc rối thường xuyên hơn. Theo nhà xã hội học lâm sàng được cấp phép và nhà trị liệu Christine Vargo, đó là sự kết hợp của nhiều cảm xúc trải qua cùng lúc.
"Sự kiệt quệ tinh thần có thể được định nghĩa bởi trải nghiệm hoạt động quá mức và các hành vi được điều kiện liên quan đến việc liên tục di chuyển, làm việc và tồn tại. Sự kiệt quệ cảm xúc có thể được điều trị bằng cách tạo sự cân bằng giữa nỗ lực và sự tĩnh lặng. Tập trung vào chăm sóc bản thân và phát triển thói quen cung cấp không gian để cảm thấy vững vàng và tập trung", Vargo gợi ý.
8. Bạn khóc mà không có lý do
Khóc mà không có lý do thường là triệu chứng của sự kiệt quệ cảm xúc và báo hiệu rằng bạn có trạng thái tâm trí quá tải. Căng thẳng tích tụ làm cảm xúc dễ biến động hơn, và tâm trí cùng cơ thể khó điều chỉnh cảm xúc, dẫn đến những cơn khóc không kiểm soát mà không có nguyên nhân rõ ràng.
Nếu bạn đang trải qua sự kiệt quệ cảm xúc, điều này có thể dễ nói hơn làm, nhưng việc xác định các yếu tố gây căng thẳng có thể thực sự giúp bạn tiến về phía trước và loại bỏ căng thẳng hoàn toàn khỏi cuộc sống. Theo Harvard Business Review, chỉ 20 phút nghỉ ngơi mỗi ngày được chứng minh là ngăn ngừa hoặc giúp giảm triệu chứng kiệt quệ cảm xúc gần 50%.
