Thông tin được nêu tại đề án "Sản xuất giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050" do Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố ngày 22/10.
Ngành trồng trọt đặt mục tiêu đến năm 2035 giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính so với 2020. Sản xuất giảm phát thải tập trung vào một số cây trồng chủ lực, có tiềm năng như lúa, sắn, mía, cà phê, chuối.
Thu hoạch lúa trong mô hình thí điểm bằng máy gặt đập liên hợp, ngày 8/7/2024. Ảnh: An Bình
Để đạt mục tiêu trên, mỗi tỉnh, thành triển khai 1-2 mô hình sản xuất trồng trọt giảm phát thải. Đề án cũng hướng tới việc thí điểm ít nhất 15 mô hình canh tác có khả năng phát triển tín chỉ carbon, đáp ứng yêu cầu của các tổ chức quốc tế.
Tín chỉ carbon (carbon credit) là một loại giấy phép hoặc chứng chỉ có thể giao dịch, có giá trị mua bán và cung cấp cho người nắm giữ tín chỉ quyền phát thải một tấn CO2 hoặc loại khí thải khác nằm trong danh sách khí thải nhà kính.
Theo số liệu kiểm kê gần nhất, nông nghiệp phát thải khoảng 116 triệu tấn CO2e, chiếm hơn một phần tư tổng phát thải cả nước. Trong đó, hoạt động trồng lúa và một số cây chủ lực, bón thừa phân đạm, đốt rơm, rạ chiếm khoảng 80% lượng phát thải toàn ngành.
Thực tế, ngành nông nghiệp đang phát triển nhiều mô hình trồng trọt giảm phát thải với cây lúa, như đề án phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Với việc liên kết chuỗi giá trị, quản lý dinh dưỡng, tưới ngập khô xen kẽ (AWD), mô hình trên giúp giảm phát thải khí metan (CH4) trung bình 30-45%, tiết kiệm nước 20-30%, tăng thu nhập 10-20% cho nông dân tham gia.
Ngoài cây lúa, nhiều nhóm cây trồng khác có tiềm năng áp dụng các giải pháp canh tác giảm phát thải nhằm giảm sử dụng phân bón, tăng hấp thụ carbon. Ví dụ, với sắn, nông dân có thể trồng luân canh với cây họ đậu, tăng sử dụng phân hữu cơ, phế phụ phẩm giữ ẩm đất. Với cây mía, người trồng có thể tăng tỷ lệ che phủ, tưới tiết kiệm, tái canh trên vùng trồng già cỗi.
Tuy nhiên, thách thức trong việc tạo tín chỉ carbon là việc chưa chuẩn hóa hệ thống đo lường - báo cáo - thẩm định (MRV). Hiện cơ quan quản lý mới xây dựng tài liệu hướng dẫn, chuẩn hóa kỹ thuật canh tác giảm phát thải với cây lúa, chưa có quy trình với các cây trồng như sắn, cà phê, mía... Thêm vào đó, việc thiếu quy chuẩn, tiêu chí quốc gia về "trồng trọt giảm phát thải" hoặc "trồng trọt phát thải thấp" dẫn tới khó khăn trong xây dựng kế hoạch giảm phát thải, cũng như chứng nhận, giám sát và thương mại hóa tín chỉ carbon.
Hoàn thiện hệ thống MRV phục vụ kiểm kê khí nhà kính và xây dựng cơ chế tín chỉ carbon là hai nhóm nhiệm vụ trọng tâm của đề án trồng trọt giảm phát thải. Đề án cũng đặt mục tiêu xây dựng ít nhất 5 gói kỹ thuật sản xuất giảm thải cho cây trồng chủ lực, đồng thời đào tạo cho 3.000 cán bộ kỹ thuật, khuyến nông, nông dân và doanh nghiệp trên toàn quốc.
Mô hình trồng trọt giảm phát thải được triển khai thành công tại nhiều nước. Brazil đặt mục tiêu giảm 1 tỷ tấn CO2e trong nông nghiệp vào năm 2030, bằng hoạt động luân canh giữa ngô - đậu tương, cùng với phát triển cỏ - chăn nuôi gia súc, duy trì độ che phủ đất. Tại Thái Lan, một số hợp tác xã trồng lúa giảm thải đã bán được tín chỉ carbon trên thị trường tự nguyện, giá 5-7 USD mỗi tấn CO2e, từ năm 2023.
Thủy Trương
