PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng, Phó Chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, cho biết khá nhiều người trẻ rất chủ quan về tình trạng sức khỏe dù huyết áp lúc nào cũng luôn ở mức cao. Họ không hiểu rằng tăng huyết áp thường không có triệu chứng, ngay cả khi trên 200 mmHg.
Phó giáo sư Thắng cho biết cách đây hơn hai năm, ông chia sẻ thông tin chính thức của Hội Đột quỵ thế giới, đưa ra con số cứ 4 người sẽ có một người nguy cơ mắc phải đột quỵ trong suốt cuộc đời. Khi đó, một số người phản ứng vì nghi ngờ con số thống kê này. Trên thực tế, số này có thể còn cao hơn.
Theo các bác sĩ, có 5 yếu tố nguy cơ chính, được ví như những "sát thủ" giấu mặt, đang âm thầm đẩy nhiều người trẻ đến gần hơn với nguy cơ đột quỵ. Kiểm soát chúng ngay từ sớm là chìa khóa vàng để bảo vệ sức khỏe và tính mạng, như sau:
Tăng huyết áp: Sát thủ không triệu chứng
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây xuất huyết não – một dạng đột quỵ cực kỳ nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao. Điều đáng sợ là tăng huyết áp thường không gây ra bất kỳ triệu chứng khó chịu nào cho đến khi quá muộn. Nhiều người trẻ vẫn sinh hoạt bình thường với chỉ số huyết áp ở mức báo động mà không hề hay biết.
Đái tháo đường: Kẻ phá hoại mạch máu âm thầm
Lượng đường trong máu cao kéo dài sẽ làm tổn thương thành mạch máu trên khắp cơ thể, bao gồm cả các mạch máu não. Điều này tạo điều kiện cho các mảng xơ vữa và cục máu đông hình thành, gây tắc nghẽn và dẫn đến đột quỵ nhồi máu não
Rối loạn mỡ máu (Mỡ máu cao): Chất béo "bẩn" gây tắc nghẽn
Nồng độ LDL-cholesterol (cholesterol "xấu") cao sẽ lắng đọng trong lòng động mạch, tạo thành các mảng xơ vữa. Những mảng này không chỉ làm hẹp mạch máu mà còn có thể nứt vỡ, hình thành cục máu đông và gây đột quỵ bất cứ lúc nào.
Béo phì: Gánh nặng toàn diện cho cơ thể
Béo phì không chỉ là vấn đề cân nặng. Nó là yếu tố nguy cơ trực tiếp dẫn đến tăng huyết áp, đái tháo đường và rối loạn mỡ máu. Lối sống ít vận động và chế độ ăn uống không lành mạnh, stress,... ở người trẻ hiện đại là nguyên nhân chính làm gia tăng tình trạng béo phì.
Rung nhĩ: Nhịp tim bất thường tạo cục máu đông
Rung nhĩ là một dạng rối loạn nhịp tim khiến máu không được bơm đi hiệu quả, dễ bị ứ đọng trong buồng tim và hình thành cục máu đông. Khi cục máu đông này di chuyển lên não, nó sẽ gây tắc mạch máu và dẫn đến đột quỵ. Đây là một yếu tố nguy cơ đặc biệt nguy hiểm, đòi hỏi phải dùng thuốc kháng đông để kiểm soát.
Đồng quan điểm, Trung tá, ThS.BS Hoàng Tiến Trọng Nghĩa, Bệnh viện Quân y 175, nói điều nguy hiểm là những bệnh nền như trên diễn tiến thầm lặng, biểu hiện rất mơ hồ, đa số bệnh nhân cảm thấy khỏe mạnh nên chủ quan, không duy trì điều trị. Nhiều người tự ý ngưng thuốc khi thấy các chỉ số ổn định, hoặc chỉ uống một vài loại thuốc trong toa. Đây là sai lầm chết người, bởi các bệnh lý này đòi hỏi phải kiểm soát lâu dài, gần như suốt đời.
Đột quỵ do não thường liên quan đến xuất huyết não, một dạng đột quỵ nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao. Nguyên nhân chính là tăng huyết áp nhưng không được kiểm soát. Đột quỵ do tăng huyết áp ở Việt Nam thuộc nhóm cao hàng đầu thế giới.
Trong khi đó, đột tử do tim (Sudden Cardiac Death) xuất phát từ rối loạn nhịp tim nghiêm trọng (như rung thất), khiến tim ngừng đập hiệu quả và không thể bơm máu đi nuôi cơ thể. Nhồi máu cơ tim cấp cũng là một nguyên nhân chính.
Đột quỵ thường nặng nề và để lại những hệ lụy nghiêm trọng. Nhiều người giữ được tính mạng nhưng sau cơn đột quỵ không thể quay trở lại công việc, tạo gánh nặng lớn cho gia đình và xã hội. Hầu hết người sống sót sau đột quỵ đều bị ảnh hưởng nhiều chức năng cơ thể, tàn phế, sức khỏe suy yếu hoặc mắc các di chứng như tê liệt, cử động yếu một phần cơ thể, mất ngôn ngữ, rối loạn cảm xúc, thị giác suy giảm...
Nhân viên y tế đo huyết áp cho bệnh nhân. Ảnh: Quỳnh Trần
"May mắn, đột quỵ hoàn toàn có thể phòng ngừa được", bác sĩ nói.
Để tránh đột quỵ, mỗi người cần kiểm tra xem có một hoặc nhiều bệnh lý trên. Nếu có, cần đặt ra các mục tiêu để kiểm soát các chỉ số huyết áp, LDL cholesterol, đường huyết, không hút thuốc lá, sử dụng thuốc kháng đông nếu phát hiện rung nhĩ. Với những bệnh nhân đã từng bị đột quỵ, cần kiểm soát các yếu tố trên với mục tiêu cao hơn. Nếu kiểm soát tốt tất cả yếu tố nguy cơ trên bằng cách đưa các chỉ số về mức bình thường hoặc thấp dưới bình thường, khả năng bị đột quỵ sẽ rất thấp, và ngược lại.
Cần nhận biết các dấu hiệu của đột quỵ để cấp cứu càng sớm càng tốt trong những giờ đầu. Bệnh nhân đột quỵ có thể xuất hiện đột ngột triệu chứng tê hoặc yếu vùng mặt, tay hoặc chân. Đặc biệt là khi triệu chứng xảy ra một bên cơ thể, méo miệng, đột ngột không nói được hoặc khó nói, nhìn mờ, đau đầu, chóng mặt, mất thăng bằng...
Lê Phương
