Người bệnh tiểu đường bị viêm tụy cấp do không kiểm soát đường huyết
Bà Ngà (79 tuổi) có tiền sử mắc bệnh tiểu đường gần đây bị đau bụng, nôn ói, khám tại bệnh viện gần nhà chẩn đoán ngộ độc thực phẩm. Bà cố gắng ăn nhiều hơn để có sức uống thuốc.
Sáu ngày sau, bà Ngà đau bụng dữ dội, cơ thể mềm oặt, lơ mơ, gia đình đưa đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM để khám.
Kết quả xét nghiệm HbA1C (mức đường huyết trung bình trong 2 - 3 tháng) tăng 8.58 (bình thường dưới 6); men tụy lipase máu đánh giá chức năng tuyến tụy tăng đến 287 u/l (bình thường dưới 100 u/l); chỉ số nhiễm trùng 1.68 ng/ml (bình thường 0.05 ng/ml), tăng gần 34 lần.
Bác sĩ Trung khám cho bà Ngà khi tái khám. Ảnh: BVCC
Chụp CT scan ghi nhận tụ dịch quanh tụy, viêm tụy cấp thể hoại tử mức độ rất nặng 8/10 điểm mCTSI. Kết quả khí máu động mạch (đo nồng độ oxy, carbon dioxide và độ pH của máu) ghi nhận nồng độ pH động mạch giảm còn 7.2 (bình thường 7.35 – 7.45) cho thấy cơ thể có quá nhiều axit.
Bác sĩ CKII Huỳnh Văn Trung, Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, cho biết bà Ngà bị viêm tụy cấp thể hoại tử nặng, do không kiểm soát tốt đường huyết, gây rối loạn chuyển hóa, nhiễm trùng máu và nhiễm toan ceton. "Đây là tình huống cấp cứu nội khoa đặc biệt nguy kịch, nếu không được lọc máu và hồi sức tích cực kịp thời, người bệnh nguy cơ tử vong rất cao", bác sĩ Trung nói.
"Thoát cửa tử" viêm tụy cấp do biến chứng bệnh tiểu đường
Bác sĩ giải thích tụy nằm phía sau dạ dày, tiết enzym tiêu hóa và hormon điều hòa đường huyết. Khi đường huyết tăng cao kéo dài, gan tăng tổng hợp triglyceride và giảm khả năng phân giải mỡ, dẫn đến tăng triglyceride máu. Lúc này, men tụy phân hủy triglycerid tạo ra acid béo tự do, chất độc trực tiếp với tế bào tụy, gây viêm và hoại tử mô tụy.
Đồng thời, người bệnh tiểu đường lâu năm dễ bị tổn thương mạch máu nhỏ nuôi tụy, khiến tụy bị thiếu oxy, các men tiêu hóa bị hoạt hóa sớm ngay trong nhu mô tụy, gây phản ứng viêm lan rộng. Viêm tụy làm giảm tiết insulin, đường huyết tăng thêm, tụy càng bị tổn thương nặng.
Khi bị viêm tụy cấp, các enzym tiêu hóa bị kích hoạt sớm trong tuyến tụy, khiến tụy tự "tiêu hóa" mô của chính mình, gây phù nề, viêm, hoại tử mô tụy. Khi vùng hoại tử bị vi khuẩn xâm nhập, bệnh dẫn đến nhiễm trùng, sốc nhiễm khuẩn và suy đa cơ quan, tỷ lệ tử vong cao.
Ảnh minh họa.
Bà Ngà nhanh chóng được lọc máu liên tục (CRRT) để loại bỏ độc chất, các chất trung gian gây viêm và điều chỉnh rối loạn toan kiềm. Song song, ê kíp bác sĩ hồi sức tích cực cho người bệnh, truyền dịch, điện giải, kháng sinh phổ rộng, kiểm soát đường huyết bằng insulin tĩnh mạch. Đồng thời, giảm tiết dịch tụy bằng thuốc đặc hiệu, nuôi ăn qua ống thông dạ dày để giảm gánh nặng cho tụy.
Sau 3 giờ lọc máu, các chỉ số sinh tồn cải thiện, bà Ngà tỉnh táo hơn, thoát khỏi "cửa tử". Ba ngày sau, bà được lọc máu lần hai để tiếp tục loại bỏ các yếu tố nguy cơ. Sau hơn 10 ngày điều trị, bà Ngà hồi phục, ăn uống trở lại, các chỉ số viêm và đường huyết dần trở về bình thường.
Dấu hiệu cảnh báo bệnh viêm tụy cấp
Bác sĩ Trung cho biết phần lớn người bị viêm tụy cấp thường có triệu chứng buồn nôn, nôn ói, chướng bụng; đau bụng dữ dội vùng thượng vị, lan ra sau lưng hoặc ngực. Cơn đau thường xuất hiện sau bữa ăn nhiều dầu mỡ hoặc rượu bia, kèm sốt, mệt mỏi, bụng trướng nhanh.
Nếu đau bụng kéo dài trên 24 giờ không giảm, người nhà cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay. Tuyệt đối không tự uống thuốc hoặc cố ăn lại, vì sẽ làm tụy tổn thương nặng hơn. Sau đợt viêm tụy, nên ăn lỏng, chia nhỏ bữa ăn, tái khám đúng hẹn.
Người đàn ông nhập viện vì sốc nhiễm khuẩn, thừa nhận sai lầm nghiêm trọng khi điều trị bệnh tiểu đườngGĐXH - Tự ý dùng thuốc không rõ nguồn gốc để điều trị bệnh tiểu đường, người đàn ông này nhập viện với biểu hiện lơ mơ, vã mồ hôi và tình trạng ngày một xấu đi.
