Thông tin được PGS.TS.BS Bùi Hữu Hoàng, Phó chủ tịch Hiệp Hội Y học TP HCM, Chủ tịch Hội Gan mật TP HCM, chia sẻ tại hội nghị khoa học Thắp sáng hy vọng cho bệnh truyền nhiễm ở Hà Nội, ngày 20/3.
Ước tính khoảng 7,6 triệu người Việt Nam nhiễm virus viêm gan B, song đến nay chỉ hơn 1,6 triệu người chẩn đoán bệnh và khoảng 45.000 người được điều trị. Tương tự, chỉ khoảng 60.000 người được chẩn đoán viêm gan C và rất ít trường hợp tiếp cận điều trị trong số gần một triệu ca mắc.
Việt Nam cũng thuộc nhóm 10 quốc gia có số ca nhiễm viêm gan B và C cao nhất thế giới. Ước tính có khoảng 40 triệu người Việt không có miễn dịch hoặc chưa được tiêm vaccine viêm gan B.
Trong khi đó, nhiều thống kê cho thấy khoảng 80% ca ung thư gan là do viêm gan B, C. Số ca ung thư gan đang tăng nhanh những năm qua. Loại ung thư này thường có tiên lượng xấu, thời gian sống thấp. Tại Việt Nam, ung thư gan đang dẫn đầu về số người tử vong với hơn 23.000 trường hợp mỗi năm, theo Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (Globocan).
"Viêm gan B, C mạn tính âm thầm gây ra tổn thương cho gan, có nguy cơ tiến triển thành những biến chứng xơ gan, ung thư gan khi không được kiểm soát tốt", phó giáo sư Hoàng nói.
Trong các ca tử vong do ung thư gan, trên 50% do virus viêm gan B, và 26% do viêm gan C. Đa số bệnh nhân phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, không còn khả năng chữa trị hiệu quả. Theo dự báo, tỷ lệ xơ gan và ung thư gan sẽ tiếp tục tăng nếu không mở rộng nhanh chẩn đoán và điều trị. Xét nghiệm viêm gan virus có thể cứu sống người bệnh và là bước đầu tiên quan trọng ngăn ngừa lây nhiễm.
PGS.TS.BS Bùi Hữu Hoàng tại hội nghị ngày 20/3. Ảnh: Quách Thanh
Việt Nam đang tiến tới mục tiêu loại trừ viêm gan vào năm 2030. Một trong những thách thức lớn đối với chương trình phòng chống viêm gan virus là tỷ lệ người dân nhận biết tình trạng nhiễm bệnh vẫn còn thấp. Theo một khảo sát vào năm 2024, khoảng 66% người tham gia cho rằng việc xét nghiệm viêm gan virus B, C là không quan trọng và sức khỏe của họ vẫn ổn. Khảo sát trước đây của Bộ Y tế cũng cho thấy hơn 52% người dân chưa từng biết đến viêm gan B hay C.
Ngoài ra, rào cản còn đến từ khả năng chi trả của người bệnh còn thấp, không có chương trình sàng lọc, chưa được bảo hiểm chi trả cho sàng lọc, xét nghiệm tải lượng virus vẫn rất hạn chế, nhiều tỉnh thành không có xét nghiệm tải lượng HBV và HCV.
Theo Ths.BS Nguyễn Bảo Toàn, Trưởng Khoa Xét nghiệm, Trung tâm Medic TP HCM, một trong những thách thức hiện nay là việc sàng lọc viêm gan virus B bằng xét nghiệm thường quy HBsAg chưa đủ đánh giá tình trạng nhiễm bệnh. Một số người nhiễm virus thời gian lâu, nồng độ kháng nguyên này giảm đi, xét nghiệm cũng không thể nhận diện được chính xác. Do đó, nhiều trường hợp cần phải xét nghiệm bộ ba HBsAg, Anti-HBc, Anti-HBs, song hiện vẫn còn nhiều nơi chưa triển khai kỹ thuật này.
Khó khăn đáng kể khác là chi phí điều trị viêm gan vẫn còn cao. Trong đó bệnh nhân viêm gan B tốn khoảng 80.000-1.300.000 đồng/tháng và phải điều trị suốt đời. Thuốc viêm gan C cần điều trị trong 12 tuần với khoảng 20-21 triệu đồng, bảo hiểm mới chỉ chi trả 50%. Bên cạnh đó, các chương trình viện trợ quốc tế đang ngày càng giảm dần, gây nhiều ảnh hưởng đến việc phòng chống bệnh.
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế năm 2019, phụ nữ mang thai ở lần khám thai đầu tiên bắt buộc sàng lọc nhiễm HBV, cùng với HIV, giang mai. Đến nay, số thai phụ được sàng lọc nhiễm viêm gan B của cả nước chỉ 60-70%. Chưa có số liệu về số thai phụ được sàng lọc trước khi mang thai 24 tuần - thời điểm để điều trị dự phòng lây HBV từ mẹ sang con nếu HBV DNA người mẹ cao.
Lê Phương
