"Không có kết quả giải phẫu bệnh không thể bắt đầu điều trị, đó là nguyên tắc cơ bản trong y học hiện đại", PGS.TS Lê Trung Thọ, Giám đốc Trung tâm Giải phẫu bệnh - Sinh học phân tử, Bệnh viện Phổi Trung ương, cho biết tại hội thảo Đảm bảo chất lượng xét nghiệm y học, do Đại học Y Hà Nội phối hợp với Viện Công nghệ Phacogen tổ chức hôm 10/10, tại Hà Nội.
Giải phẫu bệnh là một chuyên ngành y học liên quan đến chẩn đoán bệnh dựa trên sự phân tích từ những mẫu mô và tế bào của cơ thể dưới kính hiển vi. Mô và các dịch được lấy ra từ các cơ quan, bộ phận của cơ thể, qua các quy trình xử lý làm thành các tiêu bản và được các bác sĩ chuyên khoa giải phẫu bệnh phân tích dưới kính hiển vi.
Kết quả sau phân tích được đưa ra trong báo cáo giải phẫu bệnh, giải thích được bản chất của vùng tổn thương hay khối u. Những kết quả xét nghiệm giải phẫu bệnh giúp các bác sĩ lâm sàng đưa ra phác đồ điều trị phù hợp với từng người bệnh.
PGS Thọ cho hay chẩn đoán giải phẫu bệnh không chỉ đơn thuần là xác định bệnh nhân có u hay không, u lành hay ác tính, mà còn phải trả lời câu hỏi khối u có đột biến gene hay không. Bên cạnh, đột biến đó có thuốc điều trị không, có dùng được liệu pháp miễn dịch không.
"Đây là những câu hỏi mà không ai có thể trả lời thay nhà giải phẫu bệnh được", PGS Thọ nói, thêm rằng ngành giải phẫu bệnh không chỉ là hậu cần mà còn là nền móng cho mọi quyết định điều trị. Để trả lời câu hỏi đó cần các phương pháp xét nghiệm, ví dụ như hóa mô miễn dịch, lai tại chỗ, PCR, giải trình tự gene...
Nhân viên y tế tại Bệnh viện Quân y 175, quận Gò Vấp làm xét nghiệm. Ảnh: Quỳnh Trần
Trong điều trị ung thư, một trong những yếu tố sống còn là thời gian. Mỗi ngày chờ đợi kết quả xét nghiệm là một ngày người bệnh có thể bỏ lỡ "thời gian vàng" để điều trị hiệu quả nhất. Trước đây, thời gian trả kết quả sinh thiết có thể kéo dài từ 5 đến 10 ngày tùy bệnh viện do việc giải phẫu trải qua rất nhiều quy trình khác nhau. Tuy nhiên, hiện nay thời gian này đã được rút ngắn đáng kể nhờ máy móc, kỹ thuật tiên tiến, hiện đại.
Như tại Bệnh viện Phổi Trung ương, kết quả sinh thiết khối u trả cho bệnh viện chỉ trong 24 giờ, xét nghiệm mẫu bệnh phẩm sau mổ hay đột biến gen là 72 giờ. Một số xét nghiệm đặc biệt có thể trả kết quả lên đến một tuần. Đây là mức thời gian xét nghiệm tương ứng, thậm chí vượt trội so với một số quốc gia trong khu vực. Nhờ đó, người bệnh không phải chờ đợi quá lâu, giảm tải cho bệnh viện và nâng cao hiệu quả điều trị.
PGS Thọ đánh giá ngành giải phẫu bệnh đang ngày càng phát triển. vài năm trước, cả nước chỉ có một đơn vị giải phẫu bệnh đạt tiêu chuẩn quốc tế ISO. Hiện tại, khoảng 10 đơn vị trên cả nước đã đạt chuẩn này, trong đó có các bệnh viện lớn như Phổi Trung ương, Nhi Trung ương, Hùng Vương, 108... Toàn quốc hiện có khoảng 700 bác sĩ giải phẫu bệnh, với tỷ lệ bác sĩ trên dân số không thấp so với mặt bằng chung thế giới, đáp ứng được nhu cầu của người bệnh.
Dù vậy, PGS Thọ nhìn nhận công việc của bác sĩ giải phẫu bệnh "lặng thầm sau 4 bức tường", môi trường làm việc tiếp xúc nhiều với hóa chất độc hại, nguồn bệnh. Nhiệm vụ của các bác sĩ là xác định chính xác nguồn gốc và tính chất bệnh phẩm để đưa ra hướng điều trị phù hợp – điều mà không một chẩn đoán hình ảnh hay cận lâm sàng nào thay thế được. Vì vậy, ông đề nghị ngành y tế cần quan tâm đến chuyên ngành giải phẫu bệnh, tăng chế độ ưu đãi nghề, đảm bảo an toàn môi trường làm việc cho nhân viên y tế.
Tại hội thảo, các chuyên gia cũng chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn về đảm bảo chất lượng xét nghiệm. Đặc biệt, năng lực phòng xét nghiệm, các máy móc thiết bị và hóa chất sử dụng đều phải đạt chuẩn. Bên cạnh là nâng cao năng lực chuyên môn của nhân viên y tế từ khâu lấy mẫu, vận chuyển, xử lý... nhằm mang lại kết quả xét nghiệm chính xác nhất cho người bệnh.
Lê Nga
