Tại hội thảo khoa học do Hội Y học Dự phòng Việt Nam tổ chức, GSK Việt Nam đồng hành ở TP HCM giữa tháng 9, các chuyên gia chỉ ra bệnh não mô cầu xâm lấn (Invasive meningococcal disease – IMD) không phổ biến nhưng nghiêm trọng, nếu không điều trị sớm, tỷ lệ tử vong khoảng 50%, thậm chí mất trong 24 giờ khởi bệnh. Ngay cả khi cứu chữa kịp thời, khoảng 20% trường hợp sống sót phải đối mặt di chứng lâu dài, có thể tàn tật vĩnh viễn.
PGS.TS.BS Phạm Quang Thái, Phó trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, nhận định bệnh do não mô cầu xâm lấn vẫn là gánh nặng của y tế cộng đồng. Di chứng suốt đời trong một số trường hợp sẽ ảnh hưởng chất lượng cuộc sống người bệnh lẫn thân nhân của họ.
Số liệu từ phần mềm giám sát bệnh truyền nhiễm theo TT 54/2015/TT-BYT (7/2016-9/2025) cho thấy: bệnh não mô cầu tăng đáng kể. Từ đầu năm đến 15/9, cả nước ghi nhận 38 ca, trong đó miền Bắc vượt 45% và phía Nam tăng 83% so với cả năm 2024.
PGS.TS.BS Phạm Quang Thái phát biểu tại hội thảo giữa tháng 9. Ảnh: GSK
Không chỉ ở Việt Nam, trên thế giới, ca mắc IMD gia tăng (nhất là độ tuổi thanh thiếu niên) gióng hồi chuông cảnh báo. Kate (16 tuổi) là ví dụ điển hình, cô vốn khỏe mạnh nhưng suýt mất mạng vì mắc não mô cầu xâm lấn khi làm cố vấn trại hè tại Nova Scotia, Canada. Dù điều trị kịp thời, Kate vẫn nằm viện suốt một tháng, phải học cách đi lại, mất nhiều thời gian phục hồi sức khỏe và cắt bỏ một phần ngón chân do di chứng.
PGS.TS.BS. Cao Hữu Nghĩa, Trưởng bộ môn Khoa học Y sinh, Viện Pasteur TP HCM nhấn mạnh trẻ chưa đầy 5 tuổi (nhất là dưới 6 tháng) và nhóm 15-24 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao. Trong đó, tỷ lệ mang trùng ở thanh thiếu niên khoảng 25-32%.
"Nhóm thanh thiếu niên có nguy cơ kép mang vi khuẩn, lây truyền và nhiễm bệnh. Hậu quả tiềm ẩn là số ca mắc, lây sang các lứa tuổi khác nên nhóm này cần được ưu tiên phòng bệnh", PGS Cao Hữu Nghĩa lý giải.
Ở Việt Nam, bệnh lưu hành tại nhiều địa phương, thường gặp vào mùa đông xuân, nhất là khu vực tập trung đông người như: trường học, ký túc xá, nhà trẻ, doanh trại quân đội, từ người hay hút thuốc lá hay liên tục đến vũ trường...
Hội thảo diễn ra trước thềm Ngày Viêm màng não thế giới (tháng 10 hàng năm). Now is the Time for Action (Hành động ngay bây giờ) là thông điệp năm nay, kêu gọi mọi người đoàn kết đánh bại bệnh này (trong đó có viêm màng não do não mô cầu), đề cao hợp tác toàn cầu nhằm loại bỏ bệnh vào năm 2030.
PGS.TS.BS Trần Đắc Phu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chủ động chủng ngừa não mô cầu. Ảnh: GSK
Theo PGS.TS.BS Trần Đắc Phu, Phó chủ tịch Hội Y học Dự phòng Việt Nam,để phòng ngừa bệnh do não mô cầu toàn diện hơn, cần chủng ngừa đầy đủ các nhóm huyết thanh thường gây bệnh.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra đến hơn 90% số ca mắc não mô cầu xâm lấn ở Việt Nam là do nhóm huyết thanh B (MenB) gây ra. Bác sĩ Phu khuyến cáo dự phòng chủ động bằng vaccine, áp dụng cho mọi độ tuổi, nhất là thanh thiếu niên.
Trong khi đó, bác sĩ Phạm Thị Mỹ Liên, Chủ tịch GSK Việt Nam, nhận định: "Chúng tôi tin dự phòng sẽ giúp chúng ta đi trước bệnh tật, vì vậy, GSK nỗ lực mở rộng độ bao phủ và tăng cường khả năng tiếp cận chủng ngừa. Mỗi bước tiến của khoa học là nền tảng để hành động hôm nay nhằm bảo vệ một ngày mai khỏe mạnh hơn".
Hải Hà
