Mẹ bé, 30 tuổi, là bác sĩ tại Sóc Trăng, từng một lần sảy thai sớm và một lần thai lưu lúc 7 tuần. Lần này, thai kỳ những tháng đầu ổn, xét nghiệm NIPT và sàng lọc đều bình thường, đến 21 tuần nhịp tim bé chỉ còn 55-60 nhịp mỗi phút (bình thường khoảng 140). Thai phụ đến TP HCM khám, bác sĩ xét nghiệm miễn dịch phát hiện mắc bệnh lupus ban đỏ hệ thống. Đây là căn bệnh tự miễn có thể khiến thai phụ và thai nhi gặp những biến chứng nguy hiểm.
Ngày 2/3, BS.CK2 Trần Ngọc Hải, Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ, cho biết trong khi mẹ điều trị bệnh nền lupus, thai nhi được theo dõi hàng tuần các thông số tim mạch. Thai nhi gần 35 tuần, siêu âm cho thấy hẹp hở van mức độ trung bình do tim to trong bệnh lý cơ tim lupus, suy tim thai nhẹ - trung bình, cần theo dõi sát mỗi ba ngày vì nguy cơ thai lưu và tử vong chu sinh cao.
Các bác sĩ Bệnh viện Từ Dũ và Nhi đồng 1 hội chẩn, đưa ra hai phương án. Ngay sau mổ lấy thai, huyết động bé ổn định thì chuyển về viện nhi can thiệp đặt máy tạo nhịp. Nếu huyết động không ổn định, chuyển viện không an toàn, sẽ áp dụng phương pháp mới là đặt máy tạo nhịp nội tâm mạch ngay tại phòng mổ khi bé chào đời.
Khi thai 36 tuần, tim thai diễn tiến suy nặng do block nhĩ thất độ 3, tổn thương dẫn truyền từ tâm nhĩ xuống tâm thất, có nguyên nhân từ bệnh lý lupus của mẹ. Nếu xử trí chậm trễ, thai có nguy cơ tử vong trong bụng mẹ. Bác sĩ Hải và êkíp mổ sinh đón bé trai nặng 3,1 kg, chào đời bé thở và khóc được nhưng da tím tái, nhịp tim chậm 52 lần/phút và sau một phút thì bé ngưng thở.
Các bác sĩ đặt máy tạo nhịp tim cho bé ngay sau sinh. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Các bác sĩ hồi sức sinh của hai viện đặt nội khí quản giúp thở, chuẩn bị phương án can thiệp đặt máy tạo nhịp tại chỗ cấp cứu. Bé trai được chuyển sang phòng mổ kế bên để đặt máy tạo nhịp, điều chỉnh tần số nhịp tim phù hợp. Đây là phương pháp đặt máy tạo nhịp nội tâm mạch tạm thời xử trí cấp cứu để cứu sống những trường hợp khẩn cấp.
Nhịp tim nhanh chóng tăng lên 140 lần/phút, bé được theo dõi 30 phút và chuyển về Nhi đồng. Sau 24 giờ can thiệp, bé ổn định, tự thở khí trời. Người mẹ cũng hồi phục tốt sau mổ, có thể vận động đi lại, ăn uống khá tốt.
Em bé được theo dõi sát sau can thiệp, trước khi chuyển về Nhi đồng 1. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh tự miễn có biểu hiện lâm sàng đa dạng và thường gặp ở phụ nữ (90%) chủ yếu trong độ tuổi sinh đẻ (20-40 tuổi). Bệnh lupus và quá trình thai sản tác động qua lại lẫn nhau, có thể dẫn đến nhiều biến chứng cho cả mẹ và con.
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây block nhĩ thất bẩm sinh - sơ sinh do kháng thể từ mẹ qua nhau thai gây tổn thương đường dẫn truyền nhĩ thất, chiếm 80-95%. Block nhĩ thất trong giai đoạn bào thai chiếm tỷ lệ 1/20.000 trường hợp sinh, làm tăng tỷ lệ tử vong chu sinh. Các kháng thể từ mẹ sang bé bắt đầu từ tuần 12-14 thai kỳ và biểu hiện bệnh của bé bắt đầu xuất hiện từ sau tuần thứ 18.
Quá trình mang thai là một trong những nguyên nhân gây khởi phát đợt cấp bệnh lupus. Những cơ quan bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi đợt cấp bùng phát là da, máu, thận và khớp. Trong số đó, thận là cơ quan bị tổn thương nhiều nhất với các biểu hiện như viêm cầu thận, suy thận, hội chứng thận hư. Đây là một trong những yếu tố tiên lượng xấu, có thể dẫn đến tử vong người mẹ trong thai kỳ.
Ngược lại, bệnh lupus cũng gây ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển của thai nhi, làm tăng tỷ lệ sảy thai, thai lưu, sinh non, thai chậm phát triển, block nhĩ thất, lupus bẩm sinh...
Lê Phương
