Phân tích dữ liệu từ hơn 300.000 người bệnh năm 2020 của PGS.TS Vũ Văn Giáp, Phó giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, cho thấy gánh nặng tài chính tỷ lệ thuận với mức độ nghiêm trọng của bệnh. Cụ thể, chi phí y tế trực tiếp trung bình mỗi năm của người bệnh giai đoạn nhẹ (nhóm A) khoảng 3,1 triệu đồng, nhưng con số này tăng lên 12,2 triệu ở nhóm C và chạm ngưỡng 58,6 triệu đồng ở giai đoạn nặng nhất (nhóm D).
Bệnh nhân khám phổi tắc nghẽn mạn tính tại Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Lê Nga
Ông Thành, 70 tuổi, là một ví dụ điển hình cho thực trạng này. Mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) nhiều năm nhưng ông tự ý ngưng thuốc, dẫn đến biến chứng tràn khí màng phổi sau đợt cấp, phải điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai. "Bình thường tôi dùng thuốc dự phòng tại nhà tốn khoảng 1,5 triệu đồng mỗi tháng, nay gặp biến chứng, số tiền phải trả cao gấp 10 lần", nam bệnh nhân chia sẻ.
Theo PGS Giáp, những trường hợp như ông Thành không hiếm. Khoảng 50% ca biến chứng đến từ nhóm bệnh nhân không tuân thủ phác đồ, tự ý bỏ thuốc khi thấy sức khỏe ổn định, trong khi COPD đòi hỏi quy trình điều trị duy trì liên tục.
PGS.TS Phan Thu Phương, Giám đốc Trung tâm Hô hấp, chỉ ra một thực tế đáng ngại khác là hơn một nửa số người mắc COPD tại Việt Nam chưa từng được chẩn đoán hoặc chỉ phát hiện khi chức năng phổi đã suy giảm nghiêm trọng. Bà Phương nhấn mạnh nếu quản lý tốt hen và COPD ngay từ giai đoạn ổn định, người bệnh sẽ giảm được 90% chi phí điều trị do hạn chế các đợt cấp cứu trái tuyến và được bảo hiểm y tế chi trả tối đa.
Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp COPD là nguyên nhân tử vong đứng thứ ba tại Việt Nam, vượt qua cả các bệnh ung thư hay tai nạn giao thông. Tỷ lệ mắc bệnh trong dân số từ 40 tuổi trở lên đạt 4,2%; trong đó miền Bắc chiếm tỷ trọng cao nhất với 5,7%, tiếp đến là miền Trung (4,6%) và miền Nam (1,9%).
Không chỉ gây tổn thất tài chính, bệnh nhân COPD đối mặt rủi ro cao về sức khỏe. Các đợt cấp mức độ trung bình làm tăng tần suất tái phát nặng trong tương lai, gấp đôi nguy cơ đau tim, đồng thời gia tăng khả năng đột quỵ và tử vong.
Trên toàn cầu, các yếu tố như ô nhiễm môi trường, già hóa dân số và thói quen hút thuốc lá đang đẩy nhanh tốc độ lây lan của bệnh. Báo cáo The Flobal State of COPD - Thúc đẩy thay đổi để giải quyết các khủng hoảng về sức khỏe phổi, vừa được công bố cho thấy có khoảng 213 triệu người đang sống với COPD, con số thực tế có thể lên đến 391 triệu vì nhiều người có thể không được chẩn đoán. Căn bệnh sẽ gây tổn thất cho nền kinh tế toàn cầu 4,3 nghìn tỷ USD từ năm 2020 đến năm 2050 nếu không đầu tư vào các biện pháp can thiệp hiệu quả.
Để giảm gánh nặng này, bà Jenifer Horton, Phó Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, đề xuất tích hợp quản lý COPD vào hệ thống y tế cơ sở giúp người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ chăm sóc. Thứ trưởng Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cũng kêu gọi người dân chủ động phòng ngừa bằng lối sống lành mạnh, cai thuốc lá và tầm soát sức khỏe ngay khi xuất hiện triệu chứng ho, khó thở kéo dài.
Lê Nga
