Đề xuất này được đưa vào dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật hiến tạng, đang được lấy ý kiến góp ý đến 19/5.
Hiện nay, chỉ những người từ 18 tuổi trở lên, có đủ khả năng nhận thức và hành vi, mới được phép hiến mô hoặc bộ phận cơ thể khi còn sống hoặc sau khi qua đời. Tuy nhiên, trong dự thảo mới, bất kỳ ai, không phân biệt độ tuổi, cũng có thể hiến tạng sau khi mất. Điểm đặc biệt là với người dưới 18 tuổi, cần có sự đồng ý bằng văn bản của người đại diện hợp pháp.
Đối với việc hiến tạng khi còn sống, người đủ 30 tuổi trở lên có thể hiến bộ phận cơ thể cho bất kỳ đối tượng nào mà không cần chỉ định cụ thể người nhận. Trong khi đó, người từ đủ 18 tuổi trở lên có thể hiến tặng cho cha mẹ, anh chị em ruột hoặc con cái. Riêng trường hợp hiến mô, người từ 16 tuổi trở lên đã có thể hiến, nhưng nếu dưới 18 tuổi, phải có sự đồng ý bằng văn bản của người đại diện hoặc giám hộ hợp pháp.
Các sửa đổi này nhắm đến thúc đẩy nghĩa cử hiến tạng cứu người, trong bối cảnh tỷ lệ hiến tạng sau chết tại Việt Nam thuộc nhóm thấp nhất thế giới. Nguyên nhân được cho là rào cản văn hóa, tín ngưỡng, nhận thức xã hội còn hạn chế, cùng với truyền thông chưa đủ sâu rộng và sự thiếu quan tâm từ các bệnh viện trong việc kêu gọi hiến tạng.
Các bác sĩ cúi đầu tri ân bệnh nhân trước khi lấy tạng. Ảnh: Bệnh viện 108
Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn cho biết ghép tạng là thành tựu y học quan trọng, không chỉ cứu sống mà còn cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân suy tạng giai đoạn cuối. Từ năm 1992 đến nay, Việt Nam đã thực hiện hơn 9.500 ca ghép, với số người đăng ký hiến tạng trên cả nước đạt hơn 102.000. Song, ông Thuấn nhìn nhận hiện nay nguồn hiến tạng từ người chết/chết não vẫn khan hiếm, trong khi nhu cầu ghép tạng ngày càng tăng. Việt Nam có tỷ lệ ghép tạng cao nhất Đông Nam Á (hơn 1.000 ca/năm) nhưng tỷ lệ hiến tạng sau chết lại thuộc nhóm thấp nhất thế giới.
Năm 2024 ghi nhận bước tiến lớn trong phong trào hiến tạng. Theo thống kê, số người đăng ký hiến tăng gấp ba lần so với các năm trước. Số lượng trường hợp chết não hiến tạng cũng tăng 173% so với năm 2023, đạt 41 ca, từ đó cứu sống 157 người trong tổng số 1.214 ca ghép được thực hiện trên toàn quốc. Đáng chú ý, tỷ lệ ghép tạng từ người chết não đã đạt gần 13%, tăng gấp ba lần so với trước đây. Chỉ riêng hai tháng đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận 16 trường hợp chết não hiến tạng, trong đó riêng Bệnh viện Việt Đức thực hiện 13 ca.
Dự báo trong năm 2025, số lượng người hiến tạng sẽ tiếp tục tăng đột biến nhờ hiệu quả từ các mô hình vận động hiến tạng tại nhiều bệnh viện lớn trên cả nước. Các chi hội vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người đang hoạt động tích cực, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng và tăng đáng kể số lượng người hiến tạng.
Lê Nga
