Thông tin được PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương, TP HCM, nói tại tọa đàm ngày 6/3. "Thực tế cho thấy những nước càng giàu người dân đang càng sinh ít, khiến mức sinh giảm ở mức báo động, nhân loại đứng trước nguy cơ diệt vong nếu không có giải pháp phù hợp", bà Tuyết nhấn mạnh.
Việt Nam từng trải qua giai đoạn bùng nổ dân số, phải áp dụng chính sách kế hoạch hóa gia đình, kêu gọi mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh từ một đến hai con, cung cấp các giải pháp tránh thai miễn phí. Từ năm 2007 đến 2011, nước ta ở giai đoạn dân số vàng, với tỷ lệ dân số tuổi lao động gấp đôi tuổi phải cưu mang (trẻ em và người già). Song từ năm 2011, Việt Nam đối diện già hóa dân số, mức sinh giảm nhanh từng năm, gây gánh nặng lên người ở độ tuổi lao động, cũng như áp lực về y tế, an sinh xã hội.
Một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ sinh giảm là phụ nữ ngày nay có nhiều cơ hội để học tập và phát triển bản thân, tham gia vào những công việc mà trước đây chỉ dành cho nam giới. Việc tập trung phấn đấu cho sự nghiệp khiến họ trì hoãn kết hôn hoặc làm mẹ. Kết hôn muộn làm gia tăng nguy cơ hiếm muộn do suy giảm dự trữ buồng trứng, đồng thời phụ nữ lớn tuổi mang thai có nguy cơ gặp nhiều biến chứng.
Bên cạnh đó, cuộc sống hiện đại với áp lực công việc, căng thẳng, và chi phí nuôi dạy con leo thang khiến ngày càng nhiều gia đình chỉ muốn sinh một con, đặc biệt tại các thành phố lớn như TP HCM. Một bộ phận giới trẻ thậm chí còn có xu hướng không kết hôn hoặc kết hôn nhưng lựa chọn không sinh con. Việc phổ biến các biện pháp tránh thai hiện đại cũng góp phần khiến phụ nữ dễ trì hoãn việc mang thai hơn.
Bộ Y tế ghi nhận khoảng 7-10% các cặp đôi trong độ tuổi sinh đẻ vô sinh, hiếm muộn và số này có xu hướng ngày càng tăng. Ngoài lý do tuổi lập gia đình trễ, hiếm muộn còn xảy ra do ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, chế độ ăn uống, thực phẩm làm ảnh hưởng đến hệ sinh sản. Các bệnh lý như đái tháo đường, bệnh chuyển hóa, buồng trứng đa nang, rối loạn nội tiết, lạc nội mạc tử cung... đang gia tăng cũng góp phần gây khó có con.
"Những căng thẳng trong cuộc sống, chênh lệch thời gian làm việc, có thể khiến các cặp vợ chồng trẻ giảm tần suất quan hệ tình dục, ảnh hưởng đến việc mang thai", phó giáo sư Tuyết nói.
Trẻ chào đời tại Bệnh viện Hùng Vương. Ảnh: Thiên Chương
Để cải thiện tình trạng này, bà Tuyết nhấn mạnh cần có giải pháp tổng thể từ chính sách cấp quốc gia đến sự thay đổi nhận thức cá nhân. Các cơ quan quản lý cần đưa ra chính sách khuyến khích kết hôn sớm, sinh ít nhất hai con, đồng thời hỗ trợ về tài chính như học phí, viện phí, nhà trẻ để giảm gánh nặng nuôi dạy con. Những nơi sử dụng lao động nên tạo điều kiện cho nhân viên chăm sóc và nuôi dạy con nhỏ, cân bằng giữa sự nghiệp và trách nhiệm gia đình.
Cần đẩy mạnh giáo dục sức khỏe sinh sản, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của nam giới trong xây dựng gia đình. Bên cạnh đó, các dịch vụ hỗ trợ sinh sản, khám và điều trị hiếm muộn cần được đầu tư và tài trợ để giảm chi phí, giúp nhiều cặp đôi hiện thực hóa mong muốn được làm cha mẹ. Hiện tại, chi phí điều trị hiếm muộn tại Việt Nam dù thấp hơn các nước khác nhưng vẫn là gánh nặng lớn vì chưa được bảo hiểm y tế chi trả.
Việc đồng bộ hóa các giải pháp không chỉ giúp phụ nữ cân bằng giữa sự nghiệp và gia đình, mà còn đóng vai trò quan trọng trong duy trì và phát triển nguồn lực dân số bền vững cho tương lai, bác sĩ Tuyết cho hay.
Lê Phương
