Milan Pandey điều khiển drone từ Trại Căn cứ Everest (Base Camp), làm công việc được nhận định có thể vĩnh viễn thay đổi trải nghiệm leo ngọn núi cao nhất thế giới. Drone có thể vận chuyển thang, dây thừng, bình oxy, thuốc men, hỗ trợ "bác sĩ thác băng" Sherpa, giúp cứu sống nhiều người.
Người Sherpa là nhóm bản địa Nepal chuyên làm dịch vụ porter (dẫn đường, khuân hành lý cho các nhà leo núi), được xem là xương sống cho ngành du lịch leo núi ở dãy Himalaya.
Thác băng Khumbu là một đoạn địa hình rất nguy hiểm trên đường leo đỉnh Everest, nằm phía trên Trại Căn cứ, ở độ cao khoảng 5.486 m. Đây là dòng sông băng đang chuyển động, phần băng bên trên vỡ ra thành những khối lớn, gọi là serac, có nguy cơ đổ sập bất kỳ lúc nào. Phần băng bên dưới nứt ra, tạo ra những khe nứt sâu. Cần phải dùng thang, dây thừng để đi qua khe nứt.
"Bác sĩ thác băng" là những người Sherpa chịu trách nhiệm lập tuyến leo, lắp đặt, duy trì và kiểm tra an toàn các tuyến đường dây thừng, thang, và cầu bắc tạm qua các khe nứt vào đầu mùa leo núi. Họ "chữa bệnh" cho đường đi qua thác băng, giúp các nhà leo núi có thể vượt qua an toàn.
Các bác sĩ thác băng đã làm công việc thiết lập tuyến đường leo núi này trong 7 thập kỷ. Hàng chục người mất mạng khi làm nhiệm vụ.
Trong bối cảnh đó, start-up bản địa Airlift Nepal áp dụng công nghệ lập bản đồ bằng drone để hỗ trợ "bác sĩ thác băng". Công nghệ tiên tiến của drone kết hợp với kiến thức, kinh nghiệm leo núi của người Sherpa có thể khiến nhiệm vụ này trở nên an toàn, Pandey, phi công drone của Airlift Nepal, nói.
Phi công drone Milan Pandey tại Trại Căn cứ Everest. Ảnh: Airlift Nepal
Thông thường, người Sherpa mất khoảng 6-7 tiếng để di chuyển từ Trại Căn cứ đến Trại Một, hành trình khoảng 3 km. Drone có thể làm điều này trong 6-7 phút.
Mingma, porter người Sherpa của công ty Imagine Nepal, đã nhận ra nhu cầu về loại hình hỗ trợ này khi ông mất 4 người bạn là bác sĩ thác băng trong một trận lở tuyết năm 2023, đến nay chưa tìm được thi thể.
"Họ phải liên tục lên xuống núi 20 lần để xác định tuyến leo thích hợp, rồi mới quay lại lấy thiết bị. Tôi nghe nói người Trung Quốc sử dụng drone cho việc này trên núi tuyết, nên tôi nghĩ tại sao không thử ở đây", ông nói.
Cuối năm 2023, Raj Bikram, lãnh đạo Airlift Nepal, đã liên hệ với giới chức Khumbu để dùng drone lập bản đồ 3D cho núi Everest. Tháng 4/2024, Airlift Nepal tiến hành thử nghiệm với hai drone do DJI, hãng sản xuất thiết bị bay không người lái lớn nhất thế giới của Trung Quốc, tài trợ.
"Ban đầu, chúng tôi không chắc máy bay không người lái sẽ hoạt động như thế nào ở độ cao và nhiệt độ đó", Bikram cho biết. Tầm nhìn và tốc độ gió là những thách thức chính. Họ mất một tháng để tìm hiểu địa hình.
Trong chiến dịch dọn dẹp đầu tiên, drone của Airlift Nepal đã di dời gần 500 kg rác từ Trại Một xuống Trại Căn cứ, sau hơn 40 chuyến bay. Drone có thể mang được trọng lượng gần 30 kg, nhưng họ chỉ chở 20 kg một lần để đảm bảo an toàn.
Pandey cho biết drone của Airlift Nepal sẽ giúp nhóm bác sĩ thác băng vận chuyển thiết bị để lập tuyến Thác băng Khumbu, sau đó dọn rác trước khi mùa leo núi năm 2025 bắt đầu.
Các Sherpa nói với Pandey rằng họ cần đi hướng nào, sau đó Pandey sẽ lái drone đi trước để lập bản đồ an toàn. "Và khi họ cảm thấy cần đặt thang ở một điểm nào đó, họ sẽ gửi tọa độ qua bộ đàm, rồi chúng tôi điều drone mang thang đến", Pandey giải thích. "Chúng tôi không chỉ cung cấp thiết bị. Tìm kiếm cứu nạn cũng là ưu tiên chính. Khi có người đi chệch tuyến, chúng tôi có thể giúp họ tái định vị".
Airlift hiện có hai drone, một trong số đó được vận hành trên Everest trong năm nay. Chiếc thứ hai để dự phòng, và nếu cần thêm các chuyến bay không người lái, họ sẽ cân nhắc triển khai cả hai. Mỗi drone có giá 70.000 USD và chi phí vận hành cũng đắt đỏ vì cần rất nhiều nhiên liệu để tạo điện nhằm sạc pin.
Drone của Airlift Nepal hoạt động trên núi Everest. Ảnh: Airlift Nepal
Dawa Janzu, 28 tuổi, là người dẫn đầu nhóm bác sĩ thác băng trong 8 năm qua. Người lớn tuổi có kinh nghiệm nhất nhóm đảm nhận việc điều hướng và quyết định tuyến leo, còn người dẫn đầu thường là người trẻ, khỏe nhất.
Janzu cho biết thời tiết khắc nghiệt hơn, có nhiều băng khô, cột băng, khiến nhiệm vụ lập tuyến leo Thác băng Khumbu càng trở nên khó khăn và rủi ro.
"Drone đã giảm thời gian và rủi ro xuống một nửa. Công việc của chúng tôi rất gấp rút. Nếu không, các chuyến leo sẽ bị chậm lịch. Chúng tôi sẽ không thể lập tuyến leo kịp thời với điều kiện thời tiết xấu như năm nay mà không có drone hỗ trợ", Janzu nói.
Một số người Sherpa đang từ bỏ công việc porter để chuyển ra nước ngoài tìm công việc và thu nhập ổn định hơn. "Chúng tôi hy vọng drone có thể biến porter trở thành nghề an toàn hơn và đưa nhiều người Nepal trở lại với truyền thống leo núi, vốn là điều khiến quốc gia nổi tiếng", Pandey bày tỏ.
Caroline Ogle, lãnh đạo công ty du lịch mạo hiểm Adventure Consultants trụ sở New Zealand, cho biết việc áp dụng drone "là một phần phát triển của hoạt động leo núi".
"Trong những năm đầu, chúng ta không có điện thoại, vệ tinh hay công cụ dự báo thời tiết, nay tất cả đã được phát triển để giúp leo núi an toàn hơn. Drone là một phần của quá trình tự nhiên này, trong bối cảnh chúng ta cố gắng đảm bảo an toàn cho các Sherpa", bà Ogle nói.
Đức Trung (Theo CNN, Kathmandu Post)
