Những ngày giáp Tết, đạo diễn sân khấu, diễn viên Lan Hương nghệ sĩ và chồng cùng nhau đi tảo mộ người thân, tổ tiên, đồng thời trang trí nhà cửa nhằm cầu mong nhiều điều may mắn, hạnh phúc và bình an cho năm mới.
Năm nay nghệ sĩ 61 tuổi còn chồng 75 tuổi. "Dù hạn chế sức khỏe, hai vợ chồng vẫn trân trọng từng khoảnh khắc. Chúng tôi ngày càng gắn bó, yêu thương nhau hơn trước. Về già chỉ mong giống lúc trẻ, có thể nương tựa vào nhau", Lan Hương nói.
Cặp nghệ sĩ Lan Hương, Tất Bình trong một sự kiện hồi cuối tháng 1 tại Hà Nội. Ảnh: Anh Vũ
Lúc công tác tại Nhà hát Tuổi trẻ (Hà Nội) năm 16 tuổi, nghệ sĩ lần đầu biết đến đạo diễn Đặng Tất Bình. Khi đó, Tất Bình là diễn viên đoàn kịch Công an Hà Nội, được giám đốc nhà hát - đạo diễn Hà Nhân - mời về làm việc. Cùng lúc, bà ngoại của Lan Hương vừa qua đời, khiến nghệ sĩ bị trầm cảm một thời gian, không muốn giao tiếp ai, lúc nào cũng lủi thủi một góc. Mỗi lần đi làm, cô luôn quàng chiếc khăn len màu đen của bà - kỷ vật do đạo diễn Hồng Sến tặng.
Một lần, khi đang làm việc, nghệ sĩ nghe tiếng dép loẹt quẹt, sau có tiếng hỏi: "Đâu, cái Lan Hương đâu? Nghe nói xinh lắm. Đâu rồi?". Cô ngước lên thì thấy người đàn ông gầy gò đeo cặp kính dày, có nước da trắng trẻo. Đó là nghệ sĩ Tất Bình. "Anh Bình nhìn trang phục của tôi một hồi rồi trêu: 'Như bà già đau khổ, thế mà bảo xinh'. Chắc anh ấy nghe nhiều người kể tôi mất đi người thân nên mới bày trò khiến tôi vui", Lan Hương nhớ lại.
Kể từ lần đó, Lan Hương nhiều lần đứng một góc quan sát Tất Bình nói chuyện với đồng nghiệp. Cô xưng cháu, gọi đạo diễn là chú vì Tất Bình hoạt động chuyên nghiệp, còn Lan Hương mới học năm hai ở Nhà hát Tuổi trẻ. Có lần, đạo diễn gọi Lan Hương là "công ty nghe nhìn", vì hễ có ai nói gì cũng chăm chú lắng nghe.
Theo nghệ sĩ, Tất Bình được lòng nhiều người do thông minh, tốt bụng, đồng thời có khiếu nói chuyện hài hước. Tuy nhiên, đôi lúc Lan Hương không thích đạo diễn do cô ít nói, trầm tính, còn Tất Bình xởi lởi, hay đùa cợt. "Mãi sau này tôi mới để ý đến anh ấy vì được xem một số vai hài của anh", nghệ sĩ nói.
Quen biết nhau trong quãng thời gian dài nhưng mãi đến năm 1987, cả hai mới bắt đầu tìm hiểu. Ba năm sau, họ quyết định không cưới, sống chung khi hai bên đều có con riêng, xuất phát từ sự đồng cảm và trân trọng hoàn cảnh của nhau. Khi đó, Lan Hương 24 tuổi, kém Tất Bình 14 tuổi. Hai người phải đi ở nhờ nhà đồng nghiệp vài tháng vì không đủ điều kiện kinh tế. Sau thời gian dài dành dụm, vợ chồng nghệ sĩ mua căn nhà đầu tiên vỏn vẹn bốn mét vuông, có trần cao được tận dụng làm gác xép để ngủ.
NSND Lan Hương trong phim "Em bé Hà Nội" (1974). Video: Hãng phim truyện Việt Nam
Trải qua gần bốn thập niên bên nhau, vợ chồng nghệ sĩ ít xảy ra xung đột do luôn tôn trọng và thông cảm cho nửa kia. Nghệ sĩ không có quan niệm "phải giữ lửa hôn nhân", chỉ muốn bên cạnh bạn đời một cách chân thành. Lan Hương cho rằng luôn tập trung phát triển bản thân, vun vén hạnh phúc gia đình nên không quan tâm những lời đàm tiếu xung quanh cuộc hôn nhân. Đồng thời, cả hai có kinh nghiệm trong việc đối mặt và giải quyết đổ vỡ, nên mỗi khi có khúc mắc sẽ dễ dàng vượt qua.
Dù không có con chung sau nhiều năm chung sống, vợ chồng Lan Hương không cảm thấy tình cảm nguội lạnh. Nghệ sĩ quan niệm con cái là lộc trời cho, nên mỗi người đều đã có con riêng của mình, đồng thời không muốn con của hai bên lại buồn khi thấy ba hoặc mẹ chia tay.
Trong công việc, vợ chồng luôn ủng hộ, giúp đỡ nhau do có chung đam mê nghệ thuật. Lúc mới thành lập đoàn kịch thể nghiệm đương đại, ông xã để nghệ sĩ tự do giờ giấc, không bao giờ cằn nhằn Lan Hương đi sớm về khuya. Tất Bình còn lo cho vợ ăn học nhiều năm, hết đại học rồi đến đạo diễn và thạc sĩ sân khấu. Trong quá trình bảo vệ tiến sĩ môn Kịch hình thể đương đại, thầy của Lan Hương - Nghệ sĩ Nhân dân Đình Quang - qua đời. Dù được chồng động viên học tiếp, Lan Hương quyết định nghỉ vì sốc trước sự ra đi của thầy.
Trong khi đó, có đợt, Tất Bình thường xuyên bay vào TP HCM làm phim. Lúc ấy, Lan Hương chỉ mong mau chóng xong việc để về với gia đình, đồng thời luôn chủ động ra sân bay đón, hỏi thăm chồng.
Vợ chồng nghệ sĩ Lan Hương - Tất Bình trong một chuyến đi chơi cuối năm 2023. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Khi nhìn lại gần 50 năm làm nghề, nghệ sĩ nói hài lòng vì đã cống hiến hết mình, giành nhiều huy chương lẫn bằng khen của nhà nước. Với Lan Hương, khi được khán giả gọi kèm với cái tên "Em bé Hà Nội", cô không áp lực mà cảm thấy tự hào vì được khán giả nhớ đến.
"Em bé Hà Nội của đạo diễn Hải Ninh là viên gạch đầu tiên mà tổ nghề đã ban cho tôi ngay từ lúc mới 10 tuổi. Danh xưng này nhắc nhở tôi không được lơ là và sao nhãng với nghệ thuật, đồng thời luôn biết phấn đấu cho sự nghiệp", nghệ sĩ cho biết.
Tuy tuổi tác và thời gian mang đến áp lực về sức khỏe, Lan Hương cho biết luôn sẵn sàng tham gia dự án nghệ thuật nếu nhận được lời mời. Quan niệm về nghề của cô từ lúc bắt đầu sự nghiệp đến nay không thay đổi: Người nghệ sĩ phải hiểu rõ nhân vật và nghiêm túc cống hiến với nghề. Hiện Lan Hương dành thời gian cùng chồng thăm thú nhiều thắng cảnh trong và ngoài nước. Khi ở nhà, đạo diễn xem nhiều phim nước ngoài để học hỏi kinh nghiệm.
Hồi tháng 5/2023, nghệ sĩ đóng phim ngắn Một lần dang dở của đạo diễn Nguyễn Trung Nghĩa. Lan Hương vào vai một phụ nữ trung niên bán hàng đa cấp. Nhân vật luôn tỏ vẻ giàu có trong khi sống cô độc trong chung cư đang xây dở dang.
Nhà sản xuất tác phẩm Vũ Minh Nghĩa nhận xét nghệ sĩ chuyên nghiệp, lăn xả hết mình cho vai diễn. "Tôi cảm phục tinh thần làm việc của Lan Hương. Cô ấy không quan tâm đến cát-xê, chủ động hẹn gặp êkíp trong khi chuẩn bị dự án. Lúc bấm máy, diễn viên tự leo trèo, vác thang tre trong các cảnh quay ở tòa nhà bê tông, chịu khó leo lên xuống mấy tầng lầu toàn đinh sắt, xà bần. Sáng tự lái ôtô đến, sáng hôm sau lại lái về. Ngoài ra, nghệ sĩ còn hòa đồng, thường xuyên trò chuyện với diễn viên quần chúng", Minh Nghĩa nói.
Diễn viên Lan Hương và chồng - nghệ sĩ Tất Bình dự Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng hồi tháng 5/2023. Ảnh: Quế Chi
Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương ghi dấu ấn trong các phim Những người sống quanh tôi, Thái sư Trần Thủ Độ, trước khi trở thành giám đốc đoàn kịch hình thể vào năm 2006. Những vở diễn do cô chỉ đạo được khán giả biết đến như Hồn Trương Ba da hàng thịt, Tâm linh Việt, Nguyễn Du với Kiều, Giấc mơ trưa, Người trong biển lửa. Sau thành công của vai diễn đầu đời trong Em bé Hà Nội, Lan Hương thi tuyển vào lớp diễn viên của Nhà hát Tuổi trẻ khi chưa đầy 15 tuổi.
Lúc đang theo học, cô kết hôn với một nghệ sĩ múa rồi sinh con. Hôn nhân đổ vỡ sau đó không lâu, con gái cũng theo bố sang Đức sinh sống. Hiện Lan Hương đã lên chức bà và có hai cháu ngoại.
Quế Chi
