Khoản lời hậu hĩnh từ buôn bán khẩu trang
Brian Kolfage, một cựu quân nhân sinh sống tại Florida, trước đây tích cực vận động người dân Mỹ quyên góp hàng triệu USD cho việc xây dựng bức tường ở biên giới phía nam với Mexico. Nhưng hiện tại, ông đang tập trung sự chú ý vào 1 lĩnh vực mới: trở thành những nhà môi giới trong các thương vụ bán khẩu trang trong thời điểm dịch COVID-19 lây lan mạnh khiến nguồn cung khan hiếm.
Khoảng 1 tháng trước, ông Kolfage đã lập 1 công ty lấy tên gọi America First Medical, ngành nghề kinh doanh ghi trên website và mạng xã hội là trung gian buôn bán số lượng lớn các loại khẩu trang chất lượng cao N95. Mỗi chiếc khẩu trang rao bán mức giá 4 USD - cao hơn rất nhiều so với mức giá trước khi có dịch COVID-19 bùng phát, nhưng thấp hơn vài USD so với mức giá của bệnh viện, viện dưỡng lão và đội cấp cứu đang mua trên thị trường.
Mặc dù ông chưa tìm được người mua, ông Kolfage nói rằng mình đã tìm được nguồn cung khẩu trang trên toàn thế giới, trong đó các kho hàng tại Nhật Bản và Đông Âu. Khi một hợp đồng thành công, ông sẽ thu được hoa hồng từ 1%-3% của giá trị hợp đồng.
Khi dịch bệnh Covid-19 lan nhanh trên toàn thế giới, nhu cầu khẩu trang đang tăng cao đột biến. Người môi giới tuyên bố có khả năng tiếp cận với hàng chục thậm chí hàng trăm triệu khẩu trang- bên ngoài kênh cung cấp thông thường với mức giá cao hơn giá bán lẻ khoảng 1 USD/chiếc.
Vì đây là các hợp đồng với số lượng lớn, cho dù chỉ nhận được mức hoa hồng thấp thì người môi giới vẫn hưởng được khoản tiền "hậu hĩnh". Nếu kết nối thành công người bán và người mua ở mức giá họ mong muốn, những người môi giới sẽ giúp phần nào giảm bớt tình trạng khan hiếm nguồn cung khẩu trang.
"Thật không thể tưởng tượng nổi" trích lời phát biểu thống đốc bang New York Andrew Cuomo hôm 22/3 khi miêu tả cuộc chiến về giá đối với các thiết bị bảo hộ y tế đang diễn ra giữa các bang tại Mỹ trong đó mức giá có thể tăng lên trong vòng 20 phút.
Theo ông Kolfage, điểm mấu chốt để kinh doanh trong lĩnh vực này là tốc độ. Ngày 3/3, sau khi đăng kí xong website, ông Kolfage đã đăng tải 1 bức ảnh trên Instagram hình các thùng khẩu trang 3M đặt trong nhà kho và nói rằng mình có 300 triệu khẩu trang N95 sẵn sàng chuyển tới Mỹ.
"… Cố gắng liên lạc với chính phủ Mỹ để trang bị cho các bác sỹ với thiết bị bảo hộ hiệu quả. Xin hãy liên hệ với tôi". Ông đã tag tổng thống Trump và Bộ An ninh Nội địa.
Nguồn cung chỗ khẩu trang này là 1 doanh nhân giàu có muốn bán chỗ hàng này với giá 3 USD/ chiếc và thu được số tiền gấp 3 lần số vốn bỏ ra ban đầu. "Số khẩu trang này đang nằm ở sân bay Osaka (Nhật Bản) và sẵn sàng được xếp lên máy bay", chia sẻ của ông Kolfage. Theo đại diện khẩu trang 3M, ông Kolfage không phải đại lý được ủy quyền của công ty.
Ông không thể tìm được người mua đủ nhanh. "Cơ hội đã mất. Hiện tại thị trường đang thuộc về người bán" ông Kolfage nói với hãng tin Reuters hôm thứ 2.
Thị trường khẩu trang hỗn loạn
Các quan chức y tế và cung cấp thiết bị bảo hộ nói rằng chính sự hỗn loạn của thị trường khẩu trang toàn cầu đang khiến cho quy định về chất lượng tiêu chuẩn bị coi nhẹ, mở đường cho sự phát triển bùng nổ một thị trường kinh doanh khẩu trang không rõ nguồn gốc xuất xứ và chất lượng thấp. Khi nguồn cung ngày càng khan hiếm, bệnh viện và nhà dưỡng lão hàng ngày đều nhận vô vàn email mời chào mua khẩu trang. Một số cơ sở này nói rằng họ không có cách nào khác là liên hệ với những lời đề nghị tiềm năng nhất với hi vọng không bị lừa.
Mặc hàng khẩu trang săn đón nhất trên thị trường hiện nay là loại N95, cứng hơn khẩu trang y tế và có khả năng lọc hầu hết giọt bắn có kích cỡ nhỏ. Chuyên gia y tế chỉ ra rằng các khẩu trang chất lượng kém hoặc không vừa khít vào mặt tạo ra nguy cơ không ngăn được giọt bắn trong không khí. Đây cũng là nguyên nhân khiến cho 39.000 nhân viên y tế thiệt mạng và gần 800.000 người nhiễm bệnh trên toàn thế giới.
Hãng Reuters đã liên hệ với 5 nhà môi giới khẩu trang, 3 người tại Mỹ và 2 người tại Trung Quốc, quốc gia sản xuất khẩu trang lớn nhất thế giới. Những người này miêu tả thị trường đang rất hỗn loạn, trong đó những người môi giới phải nhanh chóng tìm được người mua và người bán trước các đối thủ.
Jack Mei, một nhà cung cấp máy bơm tại thành phố Houston, bang Texas đăng tải trên LinkedIn rằng mình có 8 triệu khẩu trang, hai mẫu của hãng khẩu trang 3M với giá bán 4,1 USD và 4,2 USD/ cái. "Giá cả phải chăng và giao hàng nhanh chóng". Tuy nhiên, trong một cuộc phỏng vấn, ông lại chia sẻ mình đang gặp khó khăn trong việc tìm nguồn hàng.
Không một người môi giới nào tiết lộ thông tin chi tiết về người bán hay người mua và hãng tin Reuters không thể xác tính chân thực của các bài đăng bán hàng của họ. Tất cả đều nói nhà sản xuất quy định giá sàn cho rằng đó là lý do cho việc tăng giá khẩu trang gần đây.
Kolfage chia sẻ với hãng tin Reuters rằng các loại khẩu trang mà ông tìm thấy không phải sản xuất ở Trung Quốc, đều có chất lượng tốt và được Cục quản lý an toàn thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) cấp phép. Ông Kolfage cho rằng mình không phải 1 kẻ trục lợi vì mức hoa hồng của mình thấp hơn so với các những người môi giới khác.
Các công ty "tàng hình", hàng giả và những kẻ trục lợi
Theo đại diện hãng sản xuất khẩu trang 3M có trụ sở tại bang Minnesota và nhà cung cấp đồ dùng bệnh viện Premier Inc có trụ sử tại bang North Carolina, một số nhà môi giới khẩu trang là những người bán hàng giả, hoặc kém chất lượng.
Chaun Powell, Phó chủ tịch Premier cho biết một số thông báo chào hàng đề cập khả năng cung lên tới cả triệu cái khẩu trang N95 có những chi tiết rất đáng nghi khiến cho công ty này đã phải gửi thư cảnh báo cho khách hàng về các nhà "môi giới dạo" này. Tuy nhiên, một số khách hàng cũng vẫn bị lừa, đặt mua khẩu trang và mong chờ sẽ được nhận sản phẩm đúng như quảng cáo.
"Điều này cho thấy sự tuyệt vọng trong chuỗi cung ứng hiện tại. Khách hàng cố đánh giá các lựa chọn- sở hữu khẩu trang kém chất lượng hoặc không có khẩu trang sử dụng" trích lời ông Powell.
Số lượng các email và bài viết chào bán khẩu trang như vậy đang tăng lên rất nhanh cùng với nguồn cung ngày càng cạn kiệt.
Theo ông Powell, "Trong 5 ngày qua, chúng tôi đã nhận 70 đơn chào hàng. Dường như mọi người đều có bạn bè hoặc người thân quen biết tại Trung Quốc và có khả năng sản xuất khẩu trang"
Hãng 3M gần đây cũng gửi đi 1 thông cáo trong đó cảnh báo khả năng khẩu trang 3M giả hiện đang bày bán trên thị trường.
"Hãng 3M tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt, do đó các sản phẩm mất dây đeo, mùi lạ, van thở bịt kín, hay chữ in sai chính tả v..vv đều không phải là khẩu trang chính hãng" trích thông cáo của hãng 3M.
Một nhà phân phối lớn khẩu trang 3M chính hãng cho biết chính nhà sản xuất và nhà các phân phối khác cũng chủ động loại khẩu trang này khỏi kênh phân phối truyền thống để bán với giá cao hơn. "Câu hỏi đặt ra là làm thế nào khẩu trang này lại được phân phối trôi nổi trên thị trường? Chắc chắc chuỗi cung ứng có vấn đề". Đây là quan điểm của ông Michael Einhorn, chủ tịch hãng Dealmed, một công ty phân phối khẩu trang tại Brooklyn, New York.
Hàng triệu người chỉ ngồi tại nhà mà lại có khả năng tiếp cận tới nguồn cung sản phẩm trong khi nhà phân phối được ủy quyền lại không có khả năng này. "Khẩu trang bán qua tay hết người này qua người khác. Đến khi khẩu trang về đến bệnh viện thì có đến 10 khâu trung gian và ai cũng kiếm bộn tiền từ sản phẩm thiết yếu này"
Hãng 3M tuyên bố hãng không nâng giá khẩu trang trong mùa dịch nhưng cũng nhấn mạnh công ty không thể quản lý mức giá bán của các đại lý.
Thị trường chợ đen lên ngôi khi xuất hiện hiện tượng khan hiếm. Hai tuần trước, lãnh đạo của 1 nhóm kinh doanh của các nhà dưỡng lão cho biết hàng nghìn nhà dưỡng lão chuẩn bị hết khẩu trang.
Một nghiên cứu của hãng Premier công bố thứ 4 tuần trước cho thấy 25% số bệnh viện cho biết họ chỉ còn đủ lượng khẩu trang trong chưa tới 1 ngày.
Đối với các bệnh viện đang điều trị lượng bệnh nhân COVID-19 lớn thì tình hình còn nghiêm trọng hơn nhiều. Ví dụ như trung tâm y khoa Holy Name tại Teaneck, New Jersey có đến 22 bệnh nhân COVID-19 tử vong, hiện tại đang điều trị cho 139 bệnh nhân. Theo ông Adam Jarrett, y tá trưởng nói rằng nhân viên bệnh viện phải nghĩ ra nhiều cách để tự tạo ra thiết bị y tế phục vụ việc cứu chữa.
Đơn hàng 1000 khẩu trang trung tâm này mới nhận không đạt tiêu chuẩn và không có chứng chỉ tiêu chuẩn của FDA. Nhà cung cấp đã đồng ý đổi lô hàng mới với chất lượng tốt hơn. Ông Jarret nói rằng bệnh viện cũng may mắn duy trì đủ số khẩu trang dùng trong lúc đợi hàng thay thế và không phải sử dụng hàng kém chất lượng.
"Chúng tôi đã liên hệ với bất cứ ai mà chúng tôi nghĩ có khẩu trang để bán. Chúng tôi đã nghiên cứu nhiều lời chào mời mua hàng. Nếu đơn vị mua hàng là triệu cái thì mức giá là 9 USD/ chiếc. Chúng tôi may mắn không phải mua từ những nguồn cung cấp này". Mức giá 9 USD/ chiếc cao gấp 9 lần so với mức giá trước đại dịch.
Trong các hình huống không khẩn cấp, FDA yêu cầu các nhà sản xuất đệ trình kết quả kiểm nghiệm sản phẩm và bản vẽ thiết kế. Tuy nhiên do tình hình dịch bệnh căng thẳng, FDA gần đây thông báo cơ quan này không phản đối việc bán các loại khẩu trang y tế sản xuất tại nước ngoài, cho dù chúng có thể không đáp ứng được tiêu chuẩn của Mỹ.
"Giống như thị trường chứng khoán"
Việc trở thành môi giới trong các thương vụ mua bán khẩu trang thực ra bắt nguồn từ bên ngoài nước Mỹ, ở các quốc gia mà nhà sản xuất đã đặt ra mức giá sàn và những người kinh doanh lợi dụng nguồn cung khan hiếm.
Một nhà quản lý tại công ty thương mại ở Thương Hải nói rằng một số người đang nắm giữ cả chục triệu khẩu trang. Chúng đều là loại N95 và đạt tiêu chuẩn của FDA, một món hàng nhiều người săn đón
"Những nhà buôn này đơn giản tích trữ khẩu trang và đợi giá tăng lên. Nó giống như thị trường chứng khoán. Nếu số khẩu trang này có giá 2 USD/ chiếc thì hiện tại họ có thể bán với giá 4 USD/ chiếc, và 5 USD/ chiếc nếu để đến ngày mai" nhận định của ông Justin Huang, giám đốc vận hành của Tập đoàn tư vấn JH.
Doanh nhân Paul Bhang, sinh sống tại thành Hàng Châu (Trung Quốc), nói rằng ông cùng 1 người bạn vừa tham gia thị trường buôn bán khẩu trang. "Rất nhiều người không đủ tiêu chuẩn để làm ngành này. Tôi cũng vậy" chia sẻ của ông Bhang. Nhưng ông cũng nói thêm ông cần tiền và tin rằng ông có thể kết nối các nhà máy sản xuất với khách hàng "Số khẩu trang họ sản xuất mỗi ngày đều bán hết sạch. Các nhà mày không quan tâm ai là người mua. Trong các tình huống thông thường, chúng tôi thường đi tới tận nơi và kiểm tra giấy tờ sản xuất tại nhà máy, nhưng hiện tại chúng tôi chỉ nhận được những bức ảnh"
Vào ngày 23/3, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã kí 1 sắc lệnh cấm các hoạt động tích trữ và trục lợi các thiết bị y tế. Bộ trưởng Tư pháp Mỹ William Barr cũng thông báo Bộ Tư pháp nước này đã thành lập 1 lực lượng phản ứng quốc gia để điều tra các hành vi phạm pháp này.
"Nếu bạn có một lượng lớn giấy vệ sinh trong nhà, thì bạn không cần phải lo lắng. Tuy nhiên, nếu bạn có 1 nhà kho chứa đầy khẩu trang, bạn sẽ bị chính quyền hỏi thăm" trích lời ôngBarr.
Phát ngôn viên của Bộ Tư pháp Mỹ từ chối bình luận về hoạt động buôn bán khẩu trang. FDA cũng không đưa ra bình luận ngoại trừ đề cập việc nới lỏng một số quy định trong mùa dịch và cho phép việc bán khẩu trang ra nước ngoài nếu đáp ứng tiêu chuẩn của nước sở tại.
Tuy vậy, theo bà Betsy Lordan, phát ngôn viên của Ủy ban thương mại liên bang (FTC), nước Mỹ không có điều luật nào về hành vi trục lợi và FTC từ trước tới nay cũng chưa bao giờ xử lý một trường hợp nào với tội danh như vậy.
