Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2011-2030, tầm nhìn đến 2050, với ba nhiệm vụ trọng tâm: giảm cường độ phát thải khí nhà kính, thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch - năng lượng tái tạo, xanh hóa sản xuất, và xanh hóa lối sống gắn với tiêu dùng bền vững.
Để đạt mục tiêu phát thải ròng về 0 vào năm 2020, vốn là một vấn đề cấp thiết. Theo Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam cần đầu tư trung bình khoảng 6,8% GDP mỗi năm, tương đương 368 tỷ USD đến năm 2040.
Chia sẻ tại Hội nghị Khai mở thị trường vốn xanh quốc tế - thúc đẩy phát triển bền vững và tài chính toàn diện tại Việt Nam, ngày 5/9, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng (VNBA), cho biết tín dụng xanh vẫn chỉ chiếm chưa đến 4,5% tổng dư nợ. Trong 5 năm qua, tổng lượng trái phiếu xanh phát hành chỉ đạt 1,16 tỷ USD, rất khiêm tốn so với nhu cầu vốn khoảng 20 tỷ USD mỗi năm cho các dự án xanh.
Ở góc độ ngân hàng, ông Võ Hoàng Hải, Phó tổng giám đốc Ngân hàng Nam Á (Nam A Bank), đánh giá cho vay xanh là mảng khó, do kèm nhiều điều kiện và tiêu chuẩn từ các định chế tài chính quốc tế như IFC, ADB hay châu Âu.
Ngoài việc áp dụng khung tiêu chuẩn, các ngân hàng trong nước phải điều chỉnh cho phù hợp bối cảnh, đồng thời đào tạo đội ngũ để đánh giá tác động môi trường - xã hội của từng dự án. Ngân hàng cũng phải theo dõi, đánh giá liệu doanh nghiệp có thực hiện đúng cam kết sau khi nhận nguồn vốn.
"Tín dụng xanh cũng không có nghĩa là tránh xa những lĩnh vực có tác động tiêu cực đến môi trường. Ngược lại, nguồn vốn này có thể tham gia vào các dự án, nhằm giúp doanh nghiệp tái cấu trúc hay cải thiện kỹ thuật để giảm thiểu tác động rủi ro tới môi trường", lãnh đạo Nam A Bank nói thêm.
Chuyên gia chia sẻ tại Hội nghị Khai mở thị trường vốn xanh quốc tế. Ảnh: BTC
Ông Lê Thanh Tâm, Tổng giám đốc IDG Việt Nam cũng nói rằng rất ấn tượng với những chính sách cụ thể của ngành ngân hàng từ hơn 10 năm trước. Sự quan tâm của các tổ chức quốc tế như WB, IFC cho thấy tiềm năng to lớn của thị trường Việt Nam.
Điều quan trọng nhất, theo ông, vẫn xuất phát từ chính năng lực của doanh nghiệp, bao gồm năng lực quản trị, kết nối, và đặc biệt là năng lực và nhận thức về "xanh". Nhận thức này phải được lan tỏa từ cấp lãnh đạo cao nhất đến từng nhân viên, thể hiện qua những hành động nhỏ nhất như tắt đèn, điều chỉnh điều hòa. Nếu nhận thức không có, nhà đầu tư có vào rồi cũng sẽ ra đi.
Một trong những rào cản lớn nhất để mở khóa nguồn vốn xanh thời gian qua, cũng được ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA) chỉ ra, do thiếu một "ngôn ngữ chung", tức là một bộ tiêu chuẩn quốc gia để định nghĩa thế nào là "xanh".
Đồng tình, ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cho rằng khái niệm "sản xuất xanh" hiện bị lạm dụng và hiểu theo nhiều cách khác nhau. "Doanh nghiệp muốn giảm phát thải, nhưng cần hướng dẫn cụ thể cho từng ngành, thay vì những quy định chung chung", ông Nam nhận xét.
Theo đại diện VBMA, việc Chính phủ ban hành danh mục phân loại xanh - chính là "ngôn ngữ chung", tạo ra một bộ tiêu chuẩn thống nhất để xác định thế nào là "xanh", giúp các chính sách hỗ trợ đi vào thực tiễn và tháo gỡ rào cản cho thị trường vốn trong nước. Đồng thời, ông nhấn mạnh việc cần có lộ trình giảm phát thải cho từng ngành, từ đó mới có thể hiện thực hóa mục tiêu net zero.
Ông Nguyễn Hữu Huân, chuyên gia Đại học Kinh tế TP HCM, nhận định việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế (IFC) sẽ đóng vai trò quan trọng trong thu hút và phân bổ nguồn vốn xanh.
"Nếu chưa có IFC, các ngân hàng sẽ phải ra nước ngoài tìm nhà đầu tư để huy động vốn xanh cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), tốn nhiều chi phí và thời gian. IFC giống như một hub, nơi tập hợp danh mục và dự án tài chính xanh để các quỹ dễ dàng tiếp cận, giảm bớt rào cản thủ tục và tăng tính minh bạch", ông Huân phân tích.
IFC có thể mang tới những tiêu chuẩn rõ ràng cho thị trường tài chính xanh, từ trái phiếu xanh, tín chỉ carbon, đến các khoản vay gắn nhãn ESG... Đồng thời, các quy định được ban hành như việc phê duyệt tư cách thành viên trung tâm tài chính chỉ từ khoảng 1-7 ngày, theo chuyên gia, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư quốc tế đẩy mạnh việc đầu tư vào Việt Nam.
Quỳnh Trang
