Từ ngày 4/3, toàn bộ hàng hóa Mexico và Canada vào Mỹ chịu mức thuế nhập khẩu mới. Theo đó, năng lượng từ Canada sẽ bị áp thuế 10%. Mặt hàng này từ Mexico chịu thuế 25%. Các sản phẩm khác từ hai nước trên bị áp 25%.
Bên cạnh đó, toàn bộ hàng Trung Quốc chịu thêm 10%, nâng tổng mức thuế bổ sung lên 20%. Các mức thuế này bao phủ lên dòng chảy thương mại hai chiều trị giá gần 2.200 tỷ USD mỗi năm của Mỹ.
Trung Quốc lập tức phản ứng và thông báo áp thuế bổ sung 10%-15% với một số hàng nhập của Mỹ từ ngày 10/3. Đồng thời, nước này cũng thêm 15 doanh nghiệp Mỹ vào danh sách hạn chế xuất khẩu.
Canada cũng đáp trả mức thuế 25% với 30 tỷ CAD hàng Mỹ, khoảng 1.256 sản phẩm bị ảnh hưởng. 21 ngày nữa, thuế với 125 tỷ CAD hàng Mỹ nữa cũng có hiệu lực. Trong khi đó, Mexico cho biết sẽ công bố chi tiết chính sách trả đũa vào ngày 9/3, làm dấy lên nguy cơ xảy thương chiến tại Bắc Mỹ, theo CNN.
Các chuyên gia cho rằng, việc áp thuế lên các sản phẩm từ Mexico, Canada, Trung Quốc có thể tác động sâu rộng hơn với nền kinh tế Mỹ, vốn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu để cung cấp hàng tiêu dùng lẫn nguyên, nhiên liệu sản xuất.
Khách mua sắm tại một gian hàng bán đồ chơi trong siêu thị Target ở Chicago, Illinois, Mỹ ngày 26/11/2024. Ảnh: Reuters
Theo đó, chuỗi cung ứng đối diện thêm bất lợi về chi phí và bị động trong lập kế hoạch. Jay Foreman, CEO của công ty đồ chơi Basic Fun! cho biết công ty vừa bắt đầu ứng phó với mức thuế 10% mà ông Trump áp lên tất cả hàng nhập khẩu từ Trung Quốc trong tháng trước. Giờ thuế bổ sung thêm 10% nữa khiến công ty đối mặt với chi phí phát sinh đến 5 triệu USD.
Nguyên nhân là khoảng 90% đồ chơi của Basic Fun! được sản xuất tại Trung Quốc. Theo Foreman, họ buộc phải gánh toàn bộ chi phí thuế đến năm 2026 vì các hợp đồng đã ký với khách hàng. "Mọi kế hoạch của chúng tôi để đối phó với mức thuế 10% đều không khả thi nếu thuế suất tăng lên gấp đôi", ông nói.
Trong viễn cảnh lý tưởng của ông Trump, tăng thuế sẽ khiến các công ty như Basic Fun! chuyển dây chuyền sản xuất về Mỹ. Nhưng theo Foreman, điều này là không khả thi về mặt tài chính. Trung Quốc có lợi thế vượt trội về lực lượng lao động, chi phí và năng lực sản xuất trong ngành đồ chơi. "Có những thứ không thể sản xuất tại Mỹ được và đồ chơi là một trong số đó", ông giải thích.
Ngay cả khi có thể chuyển sản xuất về Mỹ, Foreman cho rằng giá bán lẻ chắc chắn tăng mạnh. "Một con búp bê trẻ em giá 10 USD sẽ tăng lên 30 USD. Đó có phải là điều người tiêu dùng muốn không?", ông nêu.
Chuỗi thức ăn nhanh Chipotle cũng thận trọng với mức thuế mới. CEO Scott Boatwright dự định gánh phần chi phí tăng thêm từ thuế và giữ nguyên giá bán. "Chúng tôi không biết liệu các mức thuế này là tạm thời hay sẽ trở thành chính sách lâu dài dưới chính quyền mới", ông nói. Họ không loại trừ khả năng tăng giá nếu thuế quan gây ra "thách thức nghiêm trọng".
Một nhà cung cấp thiết bị vận tải tiết lộ với Viện Quản lý cung ứng (ISM) rằng khách của họ đang tạm hoãn các đơn đặt hàng mới do không chắc chắn về chính sách thuế. "Chính quyền không đưa ra hướng dẫn rõ ràng về cách thức triển khai, khiến việc dự báo tác động đến kinh doanh khó khăn hơn", họ nói.
Chính sách thuế quan còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý người tiêu dùng Mỹ. Bởi giá cả nguy cơ leo thang vào thời điểm lạm phát vẫn ở mức cao hơn mục tiêu của Cục dự trữ liên bang (Fed). Điều này có thể ngăn Fed hạ lãi suất, khiến bài toán chi phí sinh hoạt của người dân càng thêm khó khăn.
Chỉ số niềm tin người tiêu dùng tại Mỹ của Conference Board đã giảm 11 điểm trong hai tháng qua, mức điều chỉnh lớn nhất cùng thời điểm kể từ 2009. Trong khi chỉ số tâm lý tiêu dùng do Đại học Michigan đo đạc, ghi nhận mức giảm 9 điểm trong cùng kỳ, mạnh nhất kể từ 1978.
Candace Laing, Giám đốc điều hành Phòng Thương mại Canada tuyên bố thuế quan sẽ không mang lại "kỷ nguyên vàng" như ông Trump kỳ vọng. Ngược lại, nó làm gián đoạn chuỗi cung ứng, tăng chi phí cho nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng. "Thuế quan thực chất là loại thuế đánh trực tiếp vào người Mỹ", bà nói.
Thách thức với doanh nghiệp, người tiêu dùng làm dấy lên nỗi lo về tăng trưởng trong giới đầu tư. Mô hình GDPNow của Fed Atlanta dự báo GDP sẽ giảm 2,8% trong quý I, thay đổi đáng kể so với mức tăng 2,3% trước đó.
Dự báo chuyển sang tiêu cực sau khi thông tin chi tiêu tiêu dùng ảm đạm tháng 1 được công bố mới đây. Chi tiêu tiêu dùng chiếm khoảng hai phần ba nền kinh tế Mỹ, vì vậy sự suy giảm trong lĩnh vực này có thể tác động lớn đến GDP. Ngoài ra, dữ liệu nhà chức trách đưa ra đầu tuần này cũng cho thấy chi tiêu cho xây dựng suy yếu và một chỉ số quan trọng đo lường hoạt động sản xuất cũng giảm.
Tuy nhiên, còn quá sớm để kết luận liệu viễn cảnh kinh tế ảm đạm này là hiện tượng tạm thời hay dấu hiệu của cuộc suy thoái nghiêm trọng. Trong quá khứ, kinh tế Mỹ đã nhiều lần vượt qua nỗi lo suy thoái, như giai đoạn 2022 khi Fed tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát và hè 2024, thời điểm tỷ lệ thất nghiệp tăng.
Ed Yardeni, Chủ tịch công ty tư vấn đầu tư Yardeni Research lạc quan rằng nỗi lo suy thoái chỉ là hiện tượng nhất thời, chủ yếu do thời tiết lạnh bất thường và sự bất định chính sách từ chính quyền Washington. "Đây là giai đoạn chững lại và tôi không nghĩ nó kéo dài. Tôi đặt cược vào sức bền nội tại của kinh tế Mỹ và khả năng vượt qua những bất ổn từ chính quyền Trump 2.0", ông nói.
Dù vậy, Yardeni cũng lưu ý thay vì khơi mào một cuộc chiến tranh thương mại, ông Trump nên đàm phán với Canada và Mexico. "Thuế quan là con dao hai lưỡi. Đừng dấn quá sâu vào đó", ông cảnh báo.
Phiên An (theo Reuters, CNN)
