Tuần trước, Chính quyền Tổng thống Donald Trump thông báo kế hoạch tăng phí doanh nghiệp phải trả cho lao động theo diện thị thực H1B lên 100.000 USD. Nhà Trắng cho rằng động thái sẽ giúp đảm bảo chỉ lao động trình độ cao, không thể thay thế mới được đến Mỹ làm việc và bảo vệ việc làm ở Mỹ.
H1B là visa không định cư, cho phép các công ty tuyển dụng lao động nước ngoài có trình độ chuyên môn cao để làm việc tại Mỹ trong khoảng thời gian nhất định. H1B thường có thời hạn 3 năm, người sở hữu có thể xin gia hạn hoặc cấp thẻ xanh. Nhà kinh tế học Stephen Brown của Capital Economics cho biết hiện có khoảng 700.000 người sở hữu thị thực H1B và khoảng nửa triệu người phụ thuộc.
Theo Trung tâm Nghiên cứu Pew, ít nhất 60% thị thực H1B được phê duyệt kể từ năm 2012 là dành cho các công việc liên quan đến máy tính. Lượng thị thực mới được cấp hàng năm được giới hạn ở mức 65.000, cộng thêm 20.000 thị thực cho những người có bằng thạc sĩ trở lên.
Những thị thực này được cấp thông qua hình thức bốc thăm ngẫu nhiên. Một số nhà tuyển dụng, chẳng hạn như các trường đại học và tổ chức phi lợi nhuận, được miễn trừ khỏi giới hạn này. Theo Pew, gần ba phần tư số người có đơn xin được chấp thuận vào năm 2023 đến từ Ấn Độ.
Top 10 công ty tuyển dụng lao động diện H1B trong năm tài chính 2025, tính đến 30/6. Đồ họa: AP
Mức 100.000 USD chỉ áp dụng cho hồ sơ mới nhưng chi phí đắt đỏ và cách triển khai không rõ ràng đã khiến nhiều doanh nghiệp công nghệ phải tạm ngừng kế hoạch tuyển dụng, ngân sách và bố trí nhân sự, theo ghi nhận của Reuters.
Luật sư chuyên thủ tục nhập cư Chris Thomas tại hãng luật Holland & Hart cho biết các khách hàng doanh nghiệp lớn, thậm chí thuộc Fortune 100, cũng khẳng định không thể tiếp tục thuê lao động nước ngoài theo diện H1B. "Họ nói không thể áp dụng tuyển người đến Mỹ với mức phí này. Vì thế, đã đến lúc phải tính đến việc chuyển sang các quốc gia khác có nhân tài chất lượng cao", ông kể.
Trước đây, các công ty chỉ mất vài nghìn USD để bảo lãnh thị thực cho lao động nước ngoài đến Mỹ làm việc. Nhưng mức phí 100.000 USD làm thay đổi hoàn toàn bài toán, khiến việc thuê người làm việc từ xa trở nên hấp dẫn hơn. Ví dụ, doanh nghiệp có thể xây thêm các văn phòng tại Ấn Độ - nơi có mức lương thấp hơn để chiêu mộ đội ngũ, theo chuyên gia và lãnh đạo doanh nghiệp.
Thực tế, một số đã sớm cân nhắc việc mở rộng hoạt động tại Ấn Độ. Công ty dịch vụ công nghệ thông tin Accenture đang định xây cơ sở mới tại bang Andhra Pradesh ở miền nam Ấn Độ, dự kiến tuyển thêm khoảng 12.000 việc làm.
Sam Liang, Đồng sáng lập kiêm CEO Otter– startup AI về trợ lý họp trực tuyến dự kiến giảm số lượng lao động H1B có thể tuyển. "Một số công ty có thể buộc phải thuê ngoài ở Ấn Độ hay quốc gia khác", ông nhận định.
Cơ cấu quốc tịch người được cấp visa H1B qua các năm. Đồ họa: Reuters
Greg Morrisett, Trưởng khoa và Phó Hiệu trưởng tại Cornell Tech - cơ sở sau đại học và nghiên cứu công nghệ của Đại học Cornell (New York) - dự báo các công ty công nghệ lớn sẽ chuyển nhiều hoạt động sang các quốc gia khác. "Chúng ta cũng đã thấy điều này. Ví dụ, Ireland đã trở thành điểm đến thực sự hấp dẫn về mặt thuế. Đột nhiên tất cả trụ sở chính chuyển đến Ireland", ông dẫn chứng.
Ganesh Natarajan, cựu CEO công ty gia công phần mềm Zensar Technologies cho rằng các doanh nghiệp sẽ chuyển nhiều việc làm hơn sang Ấn Độ, Mexico và Philippines. "'Giấc mơ Mỹ' của những người lao động sẽ rất khó khăn", ông nói.
Nhà Trắng cho rằng chương trình H1B đã bị lợi dụng, khiến tiền lương bị kìm hãm và hạn chế cơ hội cho lao động công nghệ Mỹ. Do đó, việc tăng phí bảo lãnh lên 100.000 USD sẽ giúp đảm bảo chỉ lao động trình độ cao, không thể thay thế mới được đến Mỹ làm việc và bảo vệ việc làm ở nước này.
Ủng hộ tăng phí, Reed Hastings, Đồng sáng lập Netflix, cho rằng chính sách mới sẽ loại bỏ việc phải bốc thăm ngẫu nhiên H1B và dành thị thực cho "các công việc có giá trị rất cao" với tính chắc chắn lớn hơn.
Tuy nhiên, Deedy Das tại quỹ đầu tư Menlo Ventures cảnh báo giới startup sẽ có những ảnh hưởng nặng khác. Khác với tập đoàn công nghệ lớn có gói đãi ngộ kết hợp tiền mặt và cổ phiếu, startup thường dùng cổ phần để hút người, do cần giữ tiền mặt để xây dựng doanh nghiệp.
Theo ông, chi phí 100.000 USD không đáng kể với công ty lớn nhưng ảnh hưởng đáng kể đến startup nhỏ dưới 25 nhân sự. "Các CEO Big Tech đã lường trước và sẽ chi trả. Với họ, ít đối thủ nhỏ hơn lại là lợi thế. Chính startup nhỏ mới là bên chịu thiệt nhiều nhất", ông nói.
Mẫu điền đơn xin visa H-1B trên nền cờ Mỹ. Ảnh: Reuters
Đồng quan điểm, ông Greg Morrisett cho rằng các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp nhỏ có thể sẽ bị ảnh hưởng nặng nhất vì "không thể nào" chi trả mức phí mới. Ông dẫn chứng Cornell Tech đã ươm tạo khoảng 120 startup và đại đa số đều có sinh viên đến từ nước ngoài. "Họ sẽ chuyển đến châu Âu hoặc châu Á, bất cứ nơi nào có thể tìm thấy", ông nói.
Giới phân tích còn cho rằng chính sách cũng có thể làm giảm lượng nhân tài nhập cư, những người thường sau này thành lập công ty mới. Báo cáo năm 2022 của Quỹ Chính sách Mỹ (NFAP) cho biết hơn một nửa startup định giá từ một tỷ USD trở lên có ít nhất một nhà sáng lập là người nhập cư.
"Amazon mới, Google mới sẽ từ bỏ và chuyển đến nơi khác. Khi đó, chúng ta không còn lợi thế lãnh đạo trong thế hệ công nghệ tiếp theo", Greg bình luận.
Nhiều luật sư cho biết những startup mà họ tư vấn đang đặt kỳ vọng vào các vụ kiện, lập luận rằng chính quyền đã vượt quá thẩm quyền khi áp mức phí cao hơn nhiều so với khung mà Quốc hội cho phép. Họ trông đợi tòa án sẽ can thiệp, nới lỏng quy định trước khi chi phí khổng lồ này làm tê liệt hoạt động tuyển dụng.
"Nếu không, chúng ta sẽ chứng kiến sự rút lui của những bộ óc thông minh nhất thế giới", Bilal Zuberi, Nhà sáng lập quỹ Red Glass Ventures ở Silicon Valley - người từng khởi nghiệp sự nghiệp tại Mỹ từ con đường visa H1B - cảnh báo.
Phiên An (theo Reuters, AP)
