Trong cuộc khảo sát hàng quý mới nhất của Wall Street Journal, các nhà kinh tế học và kinh doanh đã hạ khả năng xảy ra suy thoái trong năm tới của Mỹ, từ mức trung bình 54% trong tháng 7 xuống mức lạc quan hơn là 48%. Đây là lần đầu tiên họ đặt xác suất dưới 50% kể từ giữa năm ngoái.
Thúc đẩy sự lạc quan gồm ba yếu tố chính: lạm phát tiếp tục giảm, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã hoàn tất việc tăng lãi suất, thị trường lao động mạnh mẽ và tăng trưởng kinh tế vượt xa kỳ vọng. Cuộc khảo sát được thực hiện với 65 nhà kinh tế từ ngày 6 đến ngày 11/10.
Theo hai nhà kinh tế Doug Porter và Scott Anderson của tổ chức tài chính BMO, xác suất suy thoái ở Mỹ tiếp tục giảm do các khủng hoảng ngành ngân hàng lắng xuống, khả năng phục hồi mạnh mẽ của thị trường lao động cũng như thu nhập thực tế tăng lên đã hỗ trợ cho tiêu dùng.
Công nhân làm việc trong một nhà máy của ở South Carolina ngày 19/10/2022. Ảnh: AP
Các nhà kinh tế kỳ vọng GDP Mỹ quý IV đã điều chỉnh theo lạm phát, sẽ tăng 2,2% so với cùng kỳ 2022, tăng mạnh so với dự báo 1% trong khảo sát trước. Họ cắt giảm dự báo tăng trưởng cho năm tới xuống còn 1%, từ mức 1,3% trong khảo sát tháng 7. Tuy nhiên, kinh tế Mỹ được cho là sẽ tiếp tục tăng trưởng trong năm 2024 và 2025, tỷ lệ thất nghiệp tăng nhưng chỉ trên 4%, là mức thấp trong lịch sử.
Gần 60% các nhà kinh tế cho rằng Fed đã hoàn tất chu kỳ tăng lãi suất, sau khi nâng lên mức cao nhất 22 năm vào tháng 7 là 5,25% đến 5,5%. Khoảng 23% dự đoán có thêm đợt nâng lãi cuối cùng sẽ đến vào tháng 11 và 11% vào tháng 12. Khoảng một nửa số nhà kinh tế được hỏi dự đoán Fed sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất vào quý II/2024, khi tăng trưởng kinh tế hạ nhiệt và tỷ lệ thất nghiệp tăng lên.
Tổng hợp lại, những dự báo mới nhất cho thấy niềm tin vào khả năng của Fed có thể đạt được "hạ cánh mềm", tức giảm lạm phát mà không tạo ra suy thoái. Có đến 82% các nhà kinh tế cho rằng phạm vi lãi suất hiện tại của Fed (5,25% đến 5,5%) đủ để đưa lạm phát về mục tiêu 2% trong hai hoặc ba năm tới. Họ dự đoán lạm phát được đo bằng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) từ mức 3,7% trong tháng 9, sẽ giảm xuống 2,4% vào cuối 2024 và 2,2% vào cuối năm 2025.
Hai nhà kinh tế Brett Ryan và Matthew Luzzetti của Deutsche Bank cho rằng không thể phủ nhận khả năng hạ cánh mềm đã được củng cố trong vài tháng qua. "Tuy nhiên, những trở ngại như tiết kiệm suy giảm, điều kiện tín dụng thắt chặt, tăng trưởng thu nhập chậm lại và nợ sinh viên sẽ còn thách thức lớn năm sau", nhóm chuyên gia đánh giá.
Chấm điểm cách điều hành chính sách tiền tệ của Chủ tịch Fed Jerome Powell, gần một nửa cho ông điểm B, trong khi 20% cho điểm A và 20% cho điểm C. Đa số phàn nàn là dành cho quan điểm vào năm 2021 của ông Powell rằng lạm phát sẽ chỉ mang tính tạm thời, khiến Fed bắt đầu tăng chi phí đi vay chậm chạp.
Khảo sát quý III của công ty dịch vụ tài chính Bankrate cho kết quả tương tự. Cụ thể, xác suất suy thoái đã giảm xuống 46%, giảm so với mức dự báo trung bình là 59% của quý II và cũng là tỷ lệ thấp nhất từ quý I/2022.
"Điều đáng chú ý là chúng ta đã trải qua gần hai năm cảnh giác cao độ về một cuộc suy thoái, tuy nhiên nó vẫn chưa diễn ra diện rộng trên toàn bộ nền kinh tế Mỹ. Nhưng khả năng suy thoái vẫn còn cao", Mark Hamrick, nhà phân tích kinh tế cấp cao tại Bankrate bình luận.
Dẫu vậy, bức tranh cũng không hoàn toàn thuận lợi. Các nhà kinh tế trong khảo sát của WSJ cảnh báo những diễn biến gần đây có thể phủ bóng lên triển vọng kinh tế Mỹ những tháng tới, chẳng hạn như tác động của cuộc xung đột Israel - Hamas với giá năng lượng. Ngoài ra, khoảng 81% cho rằng việc lợi suất trái phiếu tăng gần đây lên mức cao nhất kể từ năm 2007, sẽ góp phần làm tăng khả năng xảy ra suy thoái.
Các nhà kinh tế cũng kỳ vọng lợi suất trái phiếu sẽ giảm trong những tháng tới. Trung bình, họ dự đoán lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm sẽ đóng cửa ở mức 4,47% vào cuối năm nay và giảm xuống 4,16% vào ngày 30/6/2024. Đóng cửa cuối tuần trước, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm đạt mức 4,63%.
Theo Gregory Daco, Chuyên gia kinh tế trưởng tại EY, với GDP thực tế đang trên đà tăng trưởng mạnh mẽ ở quý III, suy thoái không xảy ra trong thời gian ngắn, nhưng nền kinh tế phải đối mặt với những rủi ro sắp xảy ra.
"Mối đe dọa tăng từ việc nối lại thanh toán khoản vay sinh viên, chính phủ đóng cửa và cuộc đình công của công nhân ngành ôtô có thể ảnh hưởng đáng kể đến tăng trưởng quý IV và làm tăng thêm rủi ro suy thoái", ông nói.
Trường hợp nếu có suy thoái diễn ra, các nhà kinh tế cho rằng nó có thể bắt đầu vào thời điểm nào đó trong nửa đầu năm 2024. Nhưng hầu hết đều lưu ý rằng tác động có thể khiêm tốn, dẫn đến ít cơ hội việc làm hơn.
Mike Fratantoni, Chuyên gia kinh tế trưởng Hiệp hội ngân hàng thế chấp, dự báo suy thoái nhẹ, ngắn bắt đầu vào đầu 2024. "Triển vọng hạ cánh mềm thực sự được cải thiện trong quý vừa qua. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn coi suy thoái kinh tế vào nửa đầu năm 2024 là con đường dễ xảy ra nhất đối với nền kinh tế", ông nói.
Phiên An (theo WSJ, Bankrate)
