Tại hội nghị đầu tư do Công ty Quản lý quỹ Manulife Invetsments Việt Nam (Manulife IM) tổ chức mới đây, nhiều nhà đầu tư đặt câu hỏi về cách phản ứng khi thị trường biến động mạnh. Người đang nắm giữ cổ phiếu thắc mắc liệu có nên bán ra lúc chứng khoán giảm, người cầm tiền mặt lại băn khoăn nên mua vào để "bắt đáy" hay không.
Tổng giám đốc Manulife IM Trần Thị Kim Cương cho rằng cần xác định được mục đích và mức độ chấp nhận rủi ro của bản thân khi tham gia đầu tư. Nếu một người thích cảm giác có lợi nhuận cao khi thị trường tăng và dù bị mất vốn trước các cơn rung lắc vẫn không quá ảnh hưởng đến tình hình tài chính, họ có thể chọn đầu tư theo cách "canh me" thời điểm để ra hoặc vào thị trường (market timing).
Tuy nhiên, bà Cương cho rằng mục đích cuối cùng của đầu tư là gia tăng tài sản, từ đó, nâng cao chất lượng cuộc sống và đạt được sự an nhiên, thong dong. Do đó, chuyên gia nói: "Đừng đầu tư theo cách đày đọa bản thân và trở thành nạn nhân của thị trường".
Bà Trần Thị Kim Cương, Tổng giám đốc Manulife IM Việt Nam. Ảnh: Tất Đạt
Nếu có tiền nhưng lại đầu tư trong tâm thế luôn lo lắng, lúc tham lam, lúc sợ hãi, có khi lại hối tiếc..., chất lượng cuộc sống sẽ suy giảm. Thay vào đó, bà Cương cho rằng nhà đầu tư cần tận dụng sự phát triển của thị trường trong dài hạn để gia tăng tài sản, không nên bị cuốn vào thị trường rồi trở thành "nạn nhân" của nó.
Để làm được điều này, theo bà Cương, khi tham gia bất kỳ cuộc chơi nào, việc biết quy luật và hiểu cách vận hành là then chốt để có thể hưởng lợi. Do đó, cần hiểu bản chất sự phát triển của thị trường. Nhìn chung về dài hạn, chứng khoán sẽ tăng trưởng theo sự đi lên của nền kinh tế, mặc dù trong ngắn hạn vẫn có biến động. Thống kê của Manulife IM trong 25 năm qua cho thấy, xác suất VN-Index tăng là 70%, trong khi chiều ngược lại chỉ 30%.
Vì vậy, chuyên gia này nói việc ở lại thị trường dựa trên sự hiểu biết và lý trí thường mang lại kết quả tốt và những nhà đầu tư thành công luôn có tầm nhìn dài hạn. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng thời gian ở trong thị trường càng dài, tỷ suất sinh lời càng tốt.
Đầu tư đều đặn và dài hạn cũng được nhiều chuyên gia đánh giá cao. Trong buổi hội thảo tuần trước, ông Võ Nguyễn Khoa Tuấn, Giám đốc nghiệp vụ cấp cao lĩnh vực chứng khoán của Dragon Capital, cho rằng việc đầu tư hiệu quả không đến từ những quyết định ngắn hạn mà từ sự kiên định với chiến lược dài hơi. Mặc dù mục đích của việc mua - bán thường xuyên là tối ưu hóa lợi nhuận, thống kê của Dragon Capital lại cho thấy cách thức này thường ảnh hưởng đến hiệu suất nhiều hơn.
Thay vì chạy theo xu hướng "lướt sóng", nhà đầu tư nên tập trung vào việc phân tích cơ bản của doanh nghiệp, đa dạng hóa danh mục đầu tư và tránh hành động theo tâm lý đám đông. Ông Tuấn tin rằng phương pháp đầu tư hiệu quả nhất là kiên định và định kỳ, điển hình là phương pháp trung bình giá (DCA). Đây là cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để đạt được lợi nhuận tốt về trung và dài hạn.
Theo quan sát của Dragon Capital, hầu như mỗi khi chứng khoán điều chỉnh quanh 5-10%, khả năng rất cao sẽ phục hồi trở lại. Về cơ bản, thị trường trong trung và dài hạn sẽ đi lên dựa trên tăng trưởng của nền kinh tế và lợi nhuận của doanh nghiệp niêm yết. Cả hai yếu tố này đều được đánh giá tích cực trong thời gian tới.
Riêng về lợi nhuận doanh nghiệp, Dragon Capital ghi nhận mức tăng trưởng trong 9 tháng đầu năm hơn 22% - tốt hơn kỳ vọng của quỹ ngoại này đưa ra hồi giữa năm. Khả năng cao, tăng trưởng lợi nhuận cả năm sẽ vượt mức dự báo 16-17%. Trong năm 2026, Dragon Capital dự báo tăng trưởng lợi nhuận của 80 cổ phiếu lớn nhất thị trường có thể đạt khoảng 15-16%. Các ngành được kỳ vọng dẫn dắt tăng trưởng bao gồm ngân hàng, sắt thép, khu công nghiệp và bán lẻ.
"Thị trường hiện tại có nhiều cổ phiếu vẫn sở hữu tiềm năng tăng trưởng tốt trong năm sau", ông Tuấn nhận định.
Không chỉ với chứng khoán, phong cách này cũng được khuyên áp dụng cho quá trình đầu tư tài chính nói chung. Chuyên gia Manulife IM giới thiệu mô hình "đội bóng" để giúp nhà đầu tư có một công thức tham khảo trong việc phân bổ tài sản. Mô hình này chia tổng tài sản cá nhân mỗi người thành ba lớp, tương tự ba hàng trong đội bóng đá gồm phòng thủ, tiền vệ và tiền đạo.
Mô hình "đội bóng" trong phân bổ tài sản đầu tư. Ảnh: Manulife IM Việt Nam
Hàng phòng thủ sẽ là tuyến tài sản mang tính bảo vệ trước các tình huống rủi ro, thường có tỷ suất sinh lời không cao, nhưng mang lại sự chủ động và tính thanh khoản tốt. Nhóm này bao gồm hợp đồng bảo hiểm (để xử lý rủi ro đột ngột), quỹ khẩn cấp (để duy trì cuộc sống khi mất việc) và vàng.
Tiếp theo, hàng tiền vệ là tuyến tài sản linh hoạt, có thể "chạy về" phòng thủ hoặc "chạy lên" tấn công tùy theo điều kiện thị trường và mục tiêu đầu tư. Chứng chỉ quỹ, đặc biệt là quỹ mở, thường được xếp vào hàng tiền vệ vì chúng cho phép nhà đầu tư linh hoạt. Nếu họ muốn tấn công và tìm kiếm lợi nhuận cao có thể chọn quỹ cổ phiếu với mức độ rủi ro cao. Nếu muốn phòng thủ, họ có thể chọn quỹ cân bằng hoặc quỹ năng động với mức độ rủi ro thấp hơn.
Trên cùng là hàng tiền đạo gồm tuyến tài sản chuyên dùng để "ghi bàn", tức tìm kiếm lợi nhuận cao và tương ứng sẽ có rủi ro cao. Nhóm này có thể gồm khởi nghiệp kinh doanh, tự đầu tư cổ phiếu hoặc mua bất động sản.
Chuyên gia lưu ý, việc phân bổ tài sản giữa ba hàng này cần dựa trên mức độ chấp nhận rủi ro và độ tuổi của nhà đầu tư. Chẳng hạn, người càng lớn tuổi, phần tài sản đầu tư vào các hàng rủi ro cao hơn (tiền vệ và tiền đạo) càng phải ít đi để đảm bảo sự ổn định thu nhập. Khi có kế hoạch phân bổ rõ ràng, nhà đầu tư sẽ đạt được sự kiên định và thong dong, bởi vì họ biết rõ ràng về lâu về dài, tài sản nào cũng sẽ tăng giá nên chỉ cần kiên định và lý tính để đầu tư đều đặn.
Tất Đạt
