Việt Nam áp thuế tối thiểu toàn cầu từ đầu năm 2024. Mức thuế suất là 15% cho các doanh nghiệp đa quốc gia có tổng doanh thu hợp nhất từ 750 triệu euro (khoảng 800 triệu USD) trở lên trong hai năm của 4 năm liền kề nhất. Theo rà soát của cơ quan thuế, khoảng 122 tập đoàn đầu tư nước ngoài phải nộp thuế này ở Việt Nam.
Tại phiên họp chiều 10/3 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi), ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, cho rằng dự thảo luật đưa ra ưu đãi miễn, giảm thuế rất lớn với các công ty có vốn đầu tư nước ngoài, nhưng lại thu thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung (15%) với nhóm này để thực hiện chính sách thuế tối thiểu toàn cầu.
Ông Mãi cho rằng quy định này sẽ tạo ra gánh nặng lớn về chi phí tuân thủ, quản lý cho người nộp và cơ quan thuế, làm lãng phí nguồn lực xã hội. Do đó, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Bộ Tài chính - cơ quan soạn thảo - cân nhắc lại việc ưu đãi miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp với các đơn vị thuộc diện chịu thuế tối thiểu toàn cầu. Trường hợp vẫn giữ ưu đãi, đồng thời thu thuế này, cơ quan thẩm tra đề nghị Bộ Tài chính giải trình phù hợp hơn.
Ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, phát biểu chiều 10/3. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Góp ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng Bộ Tài chính cần có giải trình thuyết phục hơn về quy định ưu đãi cho các nhà đầu tư nước ngoài thuộc diện chịu thuế tối thiểu toàn cầu.
Chính sách này theo ông liên quan tới khoảng 1.000 doanh nghiệp ngoại trong tổng số 900.000 doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam, song tăng trưởng hiện phụ thuộc 70-72% của khối FDI.
"Nếu miễn thuế xong lại thu thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung sẽ phát sinh thêm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, chi phí quản lý của Nhà nước và làm giảm hiệu quả chính sách ưu đãi, thu hút nhà đầu tư", Chủ tịch Quốc hội nói, đồng thời đề nghị các cơ quan cùng phối hợp đưa ra phương án tối ưu nhất xử lý vấn đề này.
Giải trình sau đó, Thứ trưởng Tài chính Cao Anh Tuấn cho hay hiện chỉ khoảng 1.000 doanh nghiệp phải chịu thuế tối thiểu toàn cầu, mức thuế 15%. Để tránh bất lợi, ông Tuấn đề nghị nên ban hành nghị quyết riêng để xử lý vấn đề này.
Bên cạnh đó, lãnh đạo Bộ Tài chính cũng muốn giữ nội dung như tại dự thảo, tức là giao Chính phủ hướng dẫn thực hiện nếu OECD có quy định thuận lợi hơn về quyền đánh thuế (mở rộng thêm quyền đánh thuế) cho các nước nguồn thu nhập, gồm Việt Nam.
Hôm 21/1, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký ghi nhớ tuyên bố rút Mỹ khỏi thỏa thuận thuế tối thiểu toàn cầu.
Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho hay, cơ quan này rà soát "rất thận trọng, tham vấn ý kiến của OECD" khi rà soát để ban hành nghị định hướng dẫn thực hiện Nghị quyết 107 về áp thuế tối thiểu toàn cầu. Việc này nhằm tránh phản ứng tiêu cực từ các bên, nhất là Mỹ. Ông nói thêm cơ quan này đang đàm phán, làm việc với một số doanh nghiệp Mỹ để đảm bảo khi thực hiện không bị những phản ứng bất lợi.
Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh khi kết luận, đề nghị Bộ Tài chính giải trình thuyết phục hơn về ưu đãi thuế với các nhà đầu tư nước ngoài thuộc diện chịu thuế tối thiểu toàn cầu và thiết kế phương án tối ưu nhất xử lý vấn đề này.
Thuế tối thiểu toàn cầu là sáng kiến được Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) thúc đẩy, nhằm chấm dứt việc cạnh tranh thuế suất giữa các quốc gia và đảm bảo các tập đoàn lớn đóng góp công bằng vào ngân sách. Thỏa thuận được thống nhất vào tháng 10/2021 bởi gần 140 quốc gia, gồm các nền kinh tế lớn như Liên minh châu Âu (EU), Trung Quốc và Ấn Độ. Nó cho phép các quốc gia nơi sản phẩm hoặc dịch vụ được tiêu thụ có quyền đánh thuế lên các công ty đa quốc gia lớn, ngay cả khi họ không hiện diện trực tiếp.
Với Việt Nam, cuối năm ngoái Chính phủ đề xuất lập Quỹ Hỗ trợ đầu tư với các chính sách mạnh hơn để giữ chân, thu hút các tập đoàn lớn trong lĩnh vực bán dẫn, AI khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.
Anh Minh
