Một người hỏi: "Vậy các bạn có thường xuyên đánh trẻ không?". Jane vội trả lời: "Ôi không, không đâu. Chúng tôi không được phép làm vậy". Jane thừa nhận rất tức giận khi nghe câu hỏi này, nhưng cũng hiểu được phần nào lý do bạn bè lại quy chụp cho cô hành động đánh trẻ.
Những năm gần đây, nạn bạo lực học đường gia tăng tại các trường mẫu giáo Trung Quốc. Năm 2018, một giáo viên mầm non, làm việc tại Hệ thống giáo dục tư nhân RYB, bị phạt 18 tháng tù giam vì dùng kim chọc vào người trẻ. Tháng 9/2020, hiệu trưởng một trường mẫu giáo tư thục tại Nội Mông bị cách chức sau khi phụ huynh tố cáo giáo viên trường dùng kim, tăm xỉa răng đâm vào người con mình.
Các vụ bạo hành trẻ em đối lập với những tiến bộ vượt bậc của ngành giáo dục mầm non tại Trung Quốc trong thập kỷ qua. Năm 2009, số trẻ 3-6 tuổi trên cả nước đi học mẫu giáo là 51%. Đến năm 2019, con số này tăng lên hơn 83%, tương đương với khoảng 17,4 triệu em.
Trung Quốc thiếu giáo viên mầm non đạt tiêu chuẩn. Ảnh: Sixth Tone
Các hệ thống giáo dục tư nhân như RYB đóng vai trò quan trọng thúc đẩy sự tăng trưởng này. Đến năm 2019, 61% trường mẫu giáo tại Trung Quốc do tư nhân điều hành. Ước tính, 56% trẻ theo học tại cơ sở tư nhân.
Nhiều công ty tư nhân đầu tư cho giáo dục mầm non, nhưng ít kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Tập đoàn Vtron, nơi điều hành trường mẫu giáo xảy ra nạn bạo lực ở Nội Mông, chủ yếu sản xuất màn hình ghép. Năm 2015, họ mua lại bốn cơ sở nhà trẻ và quản lý đến nay. Đối thủ của Vtron là Tập đoàn Shenzhen Changfang từng kinh doanh đèn LED trước khi chuyển sang xây dựng hệ thống giáo dục mầm non vào năm 2016.
Công ty nghiên cứu Qianzhan thống kê các công ty tư nhân đang tranh giành lợi ích từ ngành giáo dục mầm non trị giá 250 tỷ NDT (36,1 tỷ USD). Một diễn giả từng ví lợi nhuận kiếm được từ mẫu giáo tư nhân không thua kém gì so với kinh doanh bất động sản.
Các trường mẫu giáo tư thục mở ra liên tục kéo theo nhu cầu giáo viên mầm non tăng đột biến, nhưng lượng giáo viên đủ tiêu chuẩn từ lâu đã không thể đáp ứng. Trước năm 2010, khi Trung Quốc đưa giáo viên mầm non vào danh sách ưu tiên đào tạo giáo viên quốc gia, có rất ít chương trình đào tạo về giáo dục mầm non. Hầu hết là phần bổ sung cho chương trình đào tạo cấp tiểu học và THCS.
Hiện tại, vấn đề đào tạo phần nào được giải quyết nhưng tình trạng thiếu nguồn nhân lực đạt chuẩn vẫn tồn tại. Năm 2019, Chen Baosheng, Bộ trưởng Giáo dục Trung Quốc ước tính cả nước thiếu 520.000 giáo viên mầm non đạt chuẩn. Ở một số vùng nông thôn, một giáo viên có thể phải quản lý khoảng 100 trẻ.
Song hành cùng sự thiếu hụt là tình trạng lương thấp, dịch vụ an sinh xã hội không được coi trọng. Hầu hết giáo viên mầm non đánh giá nghề nghiệp này không có tính ổn định hoặc bền vững.
Nhiều giáo viên mẫu giáo chia sẻ ít người nhìn nhận họ như một nhà giáo dục. Họ được coi như vú em, người trông trẻ. Nhiều trường mầm non cho biết mỗi năm mất đi 1/3 giáo viên. Một số trường thuê ứng viên không đủ năng lực để lấp đầy chỗ trống nhưng không quan tâm đào tạo chất lượng.
Điều này để lại hậu quả lên chính những đứa trẻ. Vì thiếu đào tạo, giáo viên đã bạo hành, lạm dụng học sinh. Đặc biệt, trừng phạt thân thể từng được coi là chuẩn mực giáo dục tại Trung Quốc, nhiều giáo viên không nhận ra hành động này là sai. Do đó, nhiều giáo viên không kiêng dè dùng vũ lực để kỷ luật trẻ.
Nhiều trường tổ chức giảng dạy về đạo đức nhà giáo nhưng không thể giải quyết vấn đề mang tính hệ thống như nguồn nhân lực không đủ, khối lượng công việc nặng hay các khó khăn khác.
Hồng Khánh (Theo Sixth Tone)
