Giữa tháng trước, Linh nhận giải "L'Oréal–UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học 2025". Nghiên cứu về vật liệu tiên tiến cho pin lithium-lưu huỳnh (Li-S) mà cô tham gia được đánh giá sẽ mang đến bước đột phá cho công nghệ lưu trữ năng lượng thế hệ mới.
Tại Đại học Stanford, Mỹ, – ngôi trường xếp thứ ba thế giới, theo bảng xếp hạng QS, cô tập trung nghiên cứu và phát triển vật liệu mới cho pin sạc lithium-kim loại và pin sodium-ion, thử nghiệm trên nhiều mô hình từ pin cúc áo đến pin dạng túi. Mục tiêu là tạo ra các loại pin bền, an toàn và có thể sạc nhanh hơn.
Linh Lê. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Với Linh, việc theo đuổi Hóa học như một cái duyên. Thời cấp ba, đây là môn cô học đuối nhất trong tổ hợp khối A (Toán, Lý, Hóa), nhưng lại được điểm cao nhất khi thi đại học (9,8). Năm 2014, Linh vừa trúng tuyển trường Đại học Y Dược TP HCM, vừa trở thành đồng Á khoa đầu vào trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TP HCM.
Nhận thấy Hóa học có tính ứng dụng cao vào đời sống, Linh chọn học chương trình cử nhân tài năng ngành Hóa của trường Tự nhiên.
Năm thứ ba, Linh chuyên sâu về Hóa - Lý và bắt đầu làm việc trực tiếp tại phòng thí nghiệm pin của một giáo sư ở trường. Quá trình làm luận văn tốt nghiệp về chất điện giải trong pin, khao khát tiếp cận môi trường nghiên cứu tiên tiến hơn thôi thúc cô tìm cơ hội thực tập quốc tế. Vì thế, Linh có thời gian làm việc tại phòng thí nghiệm của Giáo sư Shigeto Okada (Đại học Kyushu, Nhật Bản).
Ba bài báo khoa học công bố trong thời gian này đã trở thành "tấm vé" giúp Linh giành học bổng tiến sĩ tại Đại học Pennsylvania (UPenn) – ngôi trường thuộc nhóm Ivy League danh giá của Mỹ vào năm 2020.
Tại UPenn, Linh làm việc trong phòng thí nghiệm hợp tác trực tiếp với Bộ Năng lượng Mỹ (DOE). Các dự án mà Linh tham gia đều hướng đến ứng dụng thực tế cho các thiết bị lưu trữ năng lượng, đặc biệt là xe điện, thiết bị điện tử như điện thoại và các hệ thống lưu trữ năng lượng quy mô lớn.
Cô cũng thực tập tại các tổ chức như EC power và Phòng thí nghiệm quốc gia Pacific Northwest để tiếp cận quá trình chuyển giao công nghệ vào sản xuất.
Dù từng làm việc ở nước ngoài, Linh vẫn mất hơn một năm để thích nghi với môi trường mới. Vượt qua rào cản ngôn ngữ, văn hóa, môi trường sống, cô tiếp tục đối mặt áp lực công việc lớn về chất lượng dữ liệu và tiến độ.
Nữ tiến sĩ nhớ lại những đêm mất ngủ vì căng thẳng: "Có lúc thử nghiệm 20 mẫu chỉ một mẫu đạt yêu cầu. Áp lực về tiến độ và độ chính xác của số liệu báo cáo cho giáo sư đôi khi khiến mình không thể ăn uống nổi". Để vượt qua, cô học cách "chậm lại", dành thời gian tái tạo năng lượng và chủ động thảo luận cùng đồng nghiệp để tìm hướng tiếp cận mới cho vấn đề đang gặp phải.
Động lực lớn nhất giúp cô không bỏ cuộc là những nỗ lực đã bỏ ra để đến Mỹ, cùng sự kỳ vọng và động viên từ gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.
Khi phòng thí nghiệm trở thành cơ sở nòng cốt trong nhiều dự án, Linh đảm nhận 2-3 dự án bảo mật cao cùng lúc. Trong toàn bộ thời gian làm việc, cô phải tuân thủ nhiều yêu cầu nghiêm ngặt: khai báo hồ sơ cá nhân từ năm 18 tuổi, sử dụng thiết bị riêng do chính phủ kiểm soát, không được trao đổi riêng với đồng nghiệp không cùng dự án.
Năm ngoái, Linh bảo vệ thành công luận án tiến sĩ với nghiên cứu về chất điện giải và lớp bảo vệ cho điện cực âm cho pin lithium-kim loại sạc nhanh, dung lượng cao, nhằm hạn chế suy giảm tuổi thọ và năng lượng của pin. Đặc biệt, cô có cơ hội hợp tác trong các dự án lớn với Giáo sư Stanley Whittingham – chủ nhân giải Nobel Hóa học năm 2019.
"Mình thấy bản thân rất nhỏ bé, nhưng cũng vô cùng may mắn vì có những cơ hội như vậy", Linh chia sẻ.
Linh cùng Giáo sư Stanley Whittingham, chủ nhân Giải Nobel Hóa học năm 2019. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Với đề tài đạt giải thưởng L’Oreal-UNESCO, hướng nghiên cứu của Linh là về pin lithium-lưu huỳnh. Đây là một thế hệ pin mới có mật độ năng lượng cao, giá thành rẻ, nguồn nguyên liệu dồi dào hơn pin lithium-ion vốn ngày càng khan hiếm. Loại pin này mở ra tiềm năng lớn cho các thiết bị thế hệ mới: nhẹ hơn, chạy lâu hơn, an toàn hơn, phù hợp với điện thoại và các thiết bị siêu nhỏ.
Hiện công nghệ pin Li–S mới còn hai thách thức lớn: độ bền của điện cực âm và hiện tượng "polysulfide shuttle" khiến dung lượng pin suy giảm theo chu kỳ sử dụng.
Sau dự án trên, tại Stanford, Linh chuyển sang nghiên cứu pin sodium - thế hệ pin tiếp theo với chi phí thấp. Tuy nhiên, đây là lĩnh vực còn khá mới, thiếu hệ thống chuẩn về chất điện giải và điện cực, cũng như tài liệu tham khảo. Điều này buộc Linh phải gần như xây dựng nền tảng nghiên cứu từ đầu.
Cô nhận định công nghệ pin sẽ là ngành mũi nhọn trong 30-50 năm tới khi thế giới chuyển dịch sang xe điện để bảo vệ môi trường. Cơ hội việc làm và nghiên cứu đều rất lớn.
Linh nhận giải thưởng L'Oréal–UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học 2025. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Nhìn lại hành trình của mình, Linh Lê cho rằng kiến thức nền tảng vững chắc và tư duy logic là chìa khóa quan trọng nhất. Cô khuyên sinh viên chủ động tìm kiếm sự giúp đỡ trong môi trường quốc tế và mở rộng các mối quan hệ để giành lợi thế và thích ứng.
"Phải luôn học hỏi, tiếp thu ý kiến và sẵn sàng thay đổi. Trong khoa học, không nên ỷ vào khả năng riêng của bản thân", Linh nói.
Khánh Linh
