Nội dung trên được Trung tá Nguyễn Tiến Cường, Trưởng phòng 3, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công An, chia sẻ tại Cyber Day - sự kiện về an toàn mạng diễn ra tại trường Phổ thông Song ngữ liên cấp Wellspring, sáng 11/10.
Đây là sự kiện nhằm hưởng ứng chiến dịch "Không một mình - Cùng nhau an toàn trực tuyến" do Bộ Công an phát động, nhằm nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là trẻ em và thanh thiếu niên về an toàn, trách nhiệm trong môi trường số.
Với hơn 15 năm kinh nghiệm, ông Cương thấy rằng trẻ em và thanh thiếu niên là những nhóm dễ bị nhắm tới của tội phạm mạng, do còn thiếu nhiều kỹ năng tự bảo vệ mình và dễ bị thao túng tâm lý. Cơ quan chức năng ghi nhận trong sáu tháng đầu năm 2025, hàng chục vụ trẻ em, thanh thiếu niên bị lừa đảo, xâm hại hoặc dụ dỗ qua môi trường mạng. Trong đó, "bắt cóc trực tuyến" là thủ đoạn nguy hiểm mới, thường nhắm vào học sinh, sinh viên.
Theo ông Cương, hiện các hình thức lừa đảo, phạm tội rất tinh vi và thay đổi liên tục, song chủ yếu dựa trên ba thủ đoạn chính.
Một là đe dọa. Ông Cường cho biết tội phạm thường giả danh cơ quan chức năng, nói học sinh đang bị nghi ngờ hoặc làm sai quy định nào đó. Mục đích của thủ đoạn này là dùng nỗi sợ để ép nạn nhân tuân thủ theo yêu cầu của mình.
Ông lấy ví dụ với các sự việc "bắt cóc trực tuyến". Tội phạm thường giả danh công an, yêu cầu các em cởi đồ để kiểm tra hình xăm hoặc các dấu hiệu đặc biệt trên cơ thể. Sau đó, chúng dùng những hình ảnh nhạy cảm này để đe dọa chính các em và gia đình.
Thủ đoạn thứ hai là thao túng để kiểm soát cảm xúc và hành vi lâu dài của học sinh. "Chúng sẽ tìm cách xây dựng lòng tin bằng những câu chuyện tưởng chừng rất thuyết phục, để các em mù quáng tin theo", ông Cường nói.
Ba là dụ dỗ. Ông Cường thấy rằng kẻ xấu nắm bắt tâm lý thanh thiếu niên bằng cách đưa ra nhiều đề nghị hấp dẫn, như sự nổi tiếng, tình cảm, tiền bạc để các em nghe theo yêu cầu.
"Khi có một trong ba dấu hiệu kể trên thì tức là trẻ em, học sinh đang gặp nguy hiểm", ông kết luận.
Trung tá Nguyễn Tiến Cường chia sẻ tại sự kiện sáng 11/10. Ảnh: Thanh Hằng
"Không để con một mình lang thang trên mạng" là nguyên tắc được Đại tá Nguyễn Hồng Quân, Giám đốc Trung tâm huấn luyện, A05, Bộ Công an, nhấn mạnh ba lần.
Khảo sát của Google năm 2022 cho biết trung bình trẻ em Việt Nam được dùng điện thoại từ năm 9 tuổi, sớm hơn 4 năm so với mức trung bình thế giới. Theo ông Quân, việc tiếp xúc sớm với Internet cũng mang tới nhiều nguy cơ hơn. Do đó, phụ huynh cần giám sát và không giao hoàn toàn thiết bị cho con.
"Ví dụ trên 16 tuổi, các em có thể dùng điện thoại tương đối tự do, nhưng trong khoảng 14-16 thì cần có sự định hướng, nhỏ hơn phải được giám sát, thậm chí có mặt phụ huynh tại đó mới được dùng", ông Quân nói.
Về giải pháp, các chuyên gia bày tỏ mong muốn phụ huynh sẽ tìm cách làm bạn với con cái, để các em tin tưởng và chia sẻ các vấn đề mình đang gặp, nhờ đó người lớn có thể kịp thời phát hiện vấn đề bất thường. Đồng thời, bố mẹ cũng cần cập nhật kiến thức, học cùng con để bình tĩnh xử lý khi có sự cố xảy ra.
Ở phía trường, ông Cường khuyên nhà trường giữ vai trò kết nối, tổ chức nhiều hoạt động để học sinh có điều kiện gặp gỡ chuyên gia, nâng cao nhận thức về an toàn mạng.
Cơ quan công an mong muốn các nền tảng mạng xã hội quan tâm nhiều hơn tới thanh thiếu niên, bằng cách tạo cho các em một công cụ dễ tiếp cận khi muốn phản ánh hoặc cần sự hỗ trợ từ cơ quan chức năng.
Chị Lan Anh, mẹ của hai học sinh lớp 1 và 8, tâm đắc với chia sẻ của chuyên gia về những rủi ro mà trẻ em, thanh thiếu niên có thể phải đối mặt khi dùng Internet.
Chị cho biết trước nay vẫn giữ quan điểm bố mẹ cần là người đồng hành và dẫn đường cho con cái, nhưng với môi trường mạng, chị thấy mình còn thiếu nhiều kiến thức để làm tốt việc này.
"Tôi đã hiểu hơn về những việc mình cần làm và có thể làm. Sau hôm nay, tôi sẽ suy nghĩ và bàn bạc lại với chồng để tìm cách hướng dẫn và quản lý con dùng Internet, cũng như trao đổi với con về các nguy cơ, dấu hiệu nhận biết nguy hiểm", chị nói.
Học sinh, phụ huynh và giáo viên xem trực tuyến chia sẻ của chuyên gia, sáng 11/10. Ảnh: Wellspring
Thanh Hằng
