Ngày 25/11, Phó thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình nêu chủ trương sắp tới là không cho phép các trường đại học không chuyên đào tạo một số lĩnh vực, lấy ví dụ "chỉ có trường Y mới được đào tạo bác sĩ" nhằm nâng cao chất lượng nhân lực.
Việc này nhận các luồng ý kiến trái chiều từ giới chuyên môn, trong bối cảnh cả nước có 34 trường đại học đào tạo bác sĩ, gồm nhiều trường tư (VinUni, Phenikaa, Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, Đại Nam, Hòa Bình, Duy Tân, Văn Lang, Nguyễn Tất Thành...).
PGS.TS Ngô Quốc Đạt, Hiệu trưởng trường Đại học Y Dược TP HCM, ủng hộ chủ trương. Ông khẳng định Y khoa là ngành đặc thù, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, nhưng nhận thấy nhiều trường được phép đào tạo ngành Y dù chưa đáp ứng chuẩn về đội ngũ giảng viên, cơ sở thực hành. Hiện, phần lớn giảng viên là bác sĩ từ bệnh viện hoặc hợp đồng kiêm nhiệm. Tuy là lực lượng quan trọng, họ không thể thay thế giảng viên Y khoa có nền tảng khoa học, kỹ năng sư phạm.
Thực tế, nhiều trường đầu tư các trung tâm mô phỏng tiền lâm sàng hoành tráng nhưng lại thiếu thầy giỏi hướng dẫn. Việc thiếu chiến lược và quy hoạch nhu cầu nhân lực còn dẫn đến tuyển sinh ồ ạt, sinh viên thực tập ở các bệnh viện lâm vào cảnh "người học đông hơn bệnh nhân, không có chỗ đứng, thiếu bác sĩ hướng dẫn".
Ông Đạt cho rằng dù cần mở rộng đào tạo để đáp ứng nhu cầu xã hội, không định kiến công - tư, nhưng nhiều trường mở ngành Y, Dược, Răng Hàm Mặt chủ yếu để hút người học chứ chưa coi trọng chất lượng.
"Nếu không siết chặt, cơ sở đào tạo Y khoa sẽ tăng nhanh như nấm mọc sau mưa, phá vỡ quy hoạch mạng lưới đại học", ông Đạt cảnh báo.
Sinh viên ngành Y khoa Đại học Văn Lang, TP HCM. Ảnh: VLU
Ở chiều ngược lại, nguyên lãnh đạo một trường Y khác ở phía Nam cho rằng việc cấm các trường không chuyên đào tạo bác sĩ có thể vướng các quy định hiện hành. Theo Luật Giáo dục đại học, các trường được tự chủ mở ngành, miễn là đạt điều kiện về đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo...
"Nếu các trường đáp ứng và đã được cấp phép đào tạo thì không thể cấm họ", ông nói.
Chia sẻ quan điểm này, PGS.TS Đậu Xuân Cảnh, nguyên Giám đốc Học viện Y Dược học Cổ truyền Việt Nam, nhận định chất lượng đào tạo bác sĩ bậc đại học ngày càng cải thiện, nhờ ba hành lang pháp lý.
Đầu tiên, Bộ Giáo dục và Đào tạo có quy định riêng về điều kiện mở ngành với nhóm khoa học sức khỏe. Ví dụ: Giảng viên và người hướng dẫn thực hành phải có chứng chỉ hành nghề, đã hoặc đang làm việc trực tiếp tại các cơ sở khám, chữa bệnh đủ điều kiện thực hành. Hồ sơ mở ngành phải qua thẩm định của Bộ Y tế, trong đó đánh giá nhu cầu nhân lực và điều kiện đào tạo thực hành.
Thứ hai, đây còn là một trong hai nhóm ngành bắt buộc có điểm sàn, tức mức tối thiểu để thí sinh được đăng ký xét tuyển đại học. Trong 7 năm qua, yêu cầu với ngành Y khoa hay Răng Hàm Mặt hầu hết ở mức 22,5 điểm cho tổ hợp ba môn.
Thứ ba, từ 1/1/2027, theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh, bác sĩ tốt nghiệp phải qua kỳ thi của Hội đồng Y khoa quốc gia mới được cấp phép hành nghề. Ông Cảnh đánh giá đây là "đòn bẩy", buộc các cơ sở đào tạo Y khoa nâng cao chất lượng giảng dạy, tránh tình trạng đào tạo ồ ạt thiếu kiểm soát.
Ông đề xuất bậc đại học có thể mở rộng, nhưng bậc đào tạo chuyên sâu (Nội trú, Chuyên khoa I, II) chỉ nên dành cho các trường có truyền thống.
Theo Quy hoạch mạng lưới y tế thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Chính phủ, Việt Nam đặt mục tiêu đạt 15 bác sĩ trên 10.000 dân vào năm 2025, tăng lên 35 bác sĩ vào năm 2050. Bộ Y tế năm ngoái cho biết mỗi năm cả nước có khoảng 13.000 bác sĩ tốt nghiệp.
Dù còn khác biệt về quan điểm, các chuyên gia đều đồng tìnhcần siết chặt chất lượng đào tạo ngành Y.
Vị nguyên hiệu trưởng trường Y phía Nam kiến nghị cơ quan quản lý tăng điều kiện mở ngành thay vì cấm đoán. Đồng thời, kỳ thi của Hội đồng Y khoa quốc gia cần được chuẩn bị kỹ lưỡng để sàng lọc hiệu quả, nâng cao chất lượng.
Còn ông Đạt đề xuất tăng cường hậu kiểm và kiểm định chất lượng. "Nếu không đảm bảo, trường phải đóng ngành, chuyển sinh viên sang cơ sở đủ chất lượng", ông nhấn mạnh.
Dương Tâm - Lệ Nguyễn
