Vụ việc mới đây liên quan đến bộ phim Trung Quốc "Hãy để tôi tỏa sáng" có hình ảnh "đường lưỡi bò" phi pháp là một hồi chuông cảnh báo.
Bộ phim này khi trình chiếu tới tập 16, đã bị Cục Điện ảnh (Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) yêu cầu gỡ bỏ khẩn cấp do có chứa hình ảnh "đường lưỡi bò" phi pháp, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền lãnh thổ Việt Nam. Đây không phải là lần đầu tiên vấn đề này xảy ra, và cũng không phải trường hợp cá biệt.
Chiều hôm nay (6/10), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành quyết định về việc thành lập đoàn kiểm tra công tác chấp hành quy định về hoạt động phổ biến phim trên không gian mạng.
Còn trước đó, Cục Điện ảnh, Bộ VHTTDL đã có văn bản số 1551/ĐA-VP ngày 4/10/2025 gửi Công ty Tencent Holdings Limited và Công ty Image Future Investment (HK) Limited về việc tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam khi phổ biến phim trên không gian mạng.
Cảnh phim chứa "đường lưỡi bò" phi pháp trong "Hãy để tôi toả sáng". Ảnh: Internet
Theo đó, để bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật về điện ảnh tại Việt Nam, Cục Điện ảnh đề nghị Công ty Tencent Holdings Limited, Công ty Image Future Investment (HK) Limited: Tạm dừng toàn bộ hoạt động phổ biến phim trên không gian mạng tại Việt Nam cho đến khi được công nhận đủ điều kiện phân loại phim phổ biến trên không gian mạng.
* Những con số chưa được thống kê
Thị trường phim chiếu mạng rất đa dạng với nhiều nền tảng khác nhau khiến việc theo dõi và thống kê trở nên không hề dễ.
Phim chiếu mạng (OTT - Over The Top) tại Việt Nam đã bùng nổ cả về số lượng lẫn mức độ ảnh hưởng tới công chúng. Những nền tảng như Netflix, iQIYI, WeTV, VieON, FPT Play, Galaxy Play… cạnh tranh quyết liệt để thu hút khán giả Việt bằng kho nội dung đồ sộ, đa dạng thể loại và xuất xứ.
Thế nhưng, phía sau làn sóng phát triển mạnh mẽ ấy lại tồn tại nguy cơ "xâm nhập" của các sản phẩm văn hóa có yếu tố vi phạm chủ quyền, xuyên tạc lịch sử hoặc gây tác động tiêu cực đến khán giả.
Những app xem phim trực tuyến trên mạng ngày càng thu hút đông đảo người dùng. Ảnh: Internet
Theo dự báo của Bộ Thông tin và Truyền thông (cũ), đến năm 2025, Việt Nam có thể có trên 30 triệu người dùng OTT trả phí. Không thể phủ nhận rằng OTT đang là xu hướng tất yếu của ngành công nghiệp giải trí, nhất là thời kỳ hậu COVID-19 hình thành thói quen giải trí mới. Vì thế, người dùng ngày càng có xu hướng chuyển từ xem truyền hình truyền thống sang các nền tảng số với khả năng chọn lọc nội dung theo nhu cầu.
Việc các sản phẩm văn hóa cài cắm yếu tố xuyên tạc như "đường lưỡi bò" không còn là chuyện mới. Trước "Hãy để tôi tỏa sáng", nhiều bộ phim khác như "Gửi thời thanh xuân ngây thơ tươi đẹp"; "Flight to You"… cũng đã từng vướng phải phản ứng gay gắt từ dư luận vì chứa bản đồ phi pháp. Vấn đề là, các yếu tố đó thường xuất hiện thoáng qua, dễ bị bỏ sót nếu không duyệt kỹ lưỡng từng khung hình.
Đáng lo ngại hơn, nhiều khán giả – đặc biệt là giới trẻ – tiếp nhận các nội dung này một cách vô thức. Sức ảnh hưởng của phim ảnh không chỉ dừng lại ở giải trí, mà còn có thể góp phần định hình tư duy, nhận thức văn hóa – chính trị. Việc để lọt các yếu tố xâm phạm chủ quyền có thể dẫn đến hệ lụy lâu dài, tác động đến nhận thức cộng đồng.
* Vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan
Hiện nay, theo quy định của luật hiện hành, việc kiểm soát nội dung phim chiếu mạng chủ yếu dựa trên cơ chế tự kiểm của nền tảng.
Luật Điện ảnh quy định: Phổ biến phim là việc đưa phim đến người xem thông qua các hình thức chiếu phim trong rạp chiếu phim, tại địa điểm chiếu phim công cộng, tại trụ sở cơ quan ngoại giao, cơ sở văn hóa nước ngoài được thành lập tại Việt Nam, trên hệ thống truyền hình, không gian mạng và phương tiện nghe nhìn khác (Theo Khoản 8 Điều 3 Luật Điện ảnh 2022).
Cụ thể, chủ thể được phép phổ biến phim trên không gian mạng là doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp, tổ chức thực hiện hoạt động phổ biến phim theo quy định Luật Điện ảnh 2022 và quy định khác của pháp luật có liên quan. Đồng thời, chủ thể phổ biến phim trên không gian mạng phải bảo đảm thực hiện nghĩa vụ quy định tại điểm c và điểm d khoản 2 Điều 18 Luật Điện ảnh 2022, quy định khác của pháp luật có liên quan. Trong đó, không được phổ biến phim vi phạm quy định tại Điều 9 Luật Điện ảnh 2022 và quy định khác của pháp luật có liên quan; Gỡ bỏ phim vi phạm quy định tại Điều 9 Luật Điện ảnh 2022 và quy định khác của pháp luật có liên quan khi có yêu cầu bằng văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Để chấn chỉnh thực trạng này, cần có sự phối hợp đồng bộ từ cả cơ quan quản lý, nền tảng phát hành, nhà sản xuất nội dung, và chính người dùng.
Cơ quan quản lý nhà nước thanh - kiểm tra hoạt động OTT, trong đó quy định rõ chế tài xử phạt và cơ chế hậu kiểm. Việc yêu cầu các nền tảng nước ngoài có giấy phép hoạt động tại Việt Nam, đặt văn phòng đại diện và chịu sự quản lý như doanh nghiệp trong nước là điều cần thiết.
Các nền tảng OTT, đặc biệt là nền tảng quốc tế, không thể "đổ lỗi" cho thuật toán hay yếu tố kỹ thuật để phủi bỏ trách nhiệm.
Trong khi đó, người dùng, với vai trò là người thụ hưởng, cũng cần nâng cao hiểu biết về các yếu tố văn hóa – địa chính trị trong sản phẩm giải trí. Phản ứng nhanh chóng từ cộng đồng mạng trước những hình ảnh vi phạm là một tín hiệu tích cực, cho thấy xã hội đang có phản xạ tốt trước các nguy cơ xâm lấn "mềm".
Trong bối cảnh hội nhập và số hóa như vũ bão hiện nay, phim chiếu mạng không còn là xu hướng mà đã trở thành một phần thiết yếu của đời sống văn hóa hiện đại. Nhưng đi cùng với đó là thách thức trong kiểm soát nội dung, bảo vệ chủ quyền quốc gia và gìn giữ bản sắc văn hóa. Vụ việc từ bộ phim chứa "đường lưỡi bò"phi pháp "Hãy để tôi tỏa sáng" thực sự là một lời cảnh tỉnh và là một bài học cần được nhìn nhận nghiêm khắc, xử lý nghiêm minh mang tính răn đe.
