Sinh ra vào đúng thời điểm gu nghe nhạc của mọi người mở toang nhờ sự phổ biến của internet, Maps chính là đòn giáng cuối, phá sập bức tường đố kị, ngăn trở pop với indie, để hai dòng từ đó hòa vào nhau và cùng trở nên lớn mạnh. Nhân sinh quan bất chợt thay đổi. Người yêu pop bỗng nhận thấy indie hấp dẫn và ngược lại, thái độ đóng băng của indie với pop từ từ tan chảy.
1. Hiếm có hình ảnh nào được lưu giữ lại trong trái tim người nghe hơn những giọt nước mắt của một nữ nghệ sĩ, và cũng hiếm có câu chuyện nào trong lịch sử indie rock lại tồn tại dai dẳng như MV rất được yêu thích ở thập niên 2000 mà Yeah Yeah Yeahs làm cho đĩa đơn Maps.
"Đó là những giọt nước mắt thật lòng" - nữ thủ lĩnh ban nhạc Karren O thừa nhận với NME về màn trình diễn đầy cảm xúc của cô. "Bạn trai tôi lúc đó" - tin đồn là Angus Andrew của ban nhạc Liars - "nhẽ ra sẽ tới buổi quay, nhưng anh ấy tới muộn ba tiếng và tôi sắp phải đi lưu diễn".
Hai người yêu nhau, nhưng cả chàng trai nữa cũng sắp rời đi cùng ban nhạc. Họ sẽ bị sự nghiệp đẩy ra hai phía con đường.
Trong một khoảnh khắc xúc động, Karen O đã tạo nên hình ảnh bất hủ cho indie rock
Những giọt nước mắt thật đó, mái tóc ướt và nỗi khăng khăng tuyệt vọng của "Khoan! Họ không yêu anh như em yêu anh" sẽ trở thành nguồn cảm hứng mà các đĩa đơn pop cũng hướng tới sau khi MV Maps phát hành vào năm 2003. Với album mẹ Fever to Tell giờ cũng bước sang kỷ niệm 20 năm - album ra mắt của Yeah Yeah Yeahs phát hành ngày 29/4/2013 - rõ ràng rằng sức ảnh hưởng của ca khúc chỉ ngày một tăng sau hai thập kỷ.
Trở lại năm 2003, đó là thời không thể huy hoàng hơn của MV. Bước vào thiên niên kỷ mới không lâu, internet trở thành phương tiện để khám phá âm nhạc mới ở mức độ nào đó. Người nghe giờ tự do đi theo đôi tai của chính mình hơn là dựa vào đài phát thanh hay âm nhạc quen thuộc ở địa phương. Kết quả là, thiên hướng indie rock đối với chủ nghĩa thuần túy và sự hợm hĩnh của tiểu văn hóa đang giảm dần, và sự đòi hỏi chính xác được ưu tiên hơn là mù mờ vớ lấy bất cứ gì được trao.
Bối cảnh kỹ thuật số đã thách thức các ranh giới trước đây của indie nhiều tới mức những người trước đây cố hữu bám trụ vào tập thể nhỏ này giờ chạy theo chủ nghĩa đa cảm của riêng mình và những kẻ phản đối dòng chính thống phải câm nín. Khi doanh số bán hàng thực tế giảm, mô hình doanh thu cũng thay đổi. Nguồn thu nhập chính của nghệ sĩ chủ yếu tới từ quảng cáo và nhạc phim, nghĩa là bạn có nhiều cơ hội tìm thấy ban nhạc yêu thích của mình trên nhạc phim. Hai phía đối lập một thời giữa indie rock và pop bắt đầu sụp đổ, và đó chính là môi trường cho Maps phát triển.
Khi MV của Maps lan truyền trên internet, tốc độ tải xuống MV từ những ứng dụng chia sẻ tệp như Napster cũng tăng vọt. Nhu cầu lớn này dẫn tới việc cuối cùng nó cũng được lên sóng phát thanh, dù bị kẹp giữa những "hit" pop trên các đài chính thống. Mặc dù đĩa đơn phát hành vào tháng 2/2004, nó không lọt BXH cho mãi tới 2 tháng sau và leo tới No.9 trên BXH Ca khúc alternative của Billboard sau khi đạt thành công vang dội trên MTV.
MV “Maps” của Yeah Yeah Yeahs
2. Đĩa đơn Maps không chỉ đưa indie rock vào đấu trường chính thống, nó còn tạo dựng mối quan hệ với người nghe pop.
Với cảm xúc khẩn trương và những đoạn riff không thể xóa nhòa, Maps đã mở rộng tầm nhìn về cái mà nhạc pop nên trở thành, thậm chí lọt Billboard Hot 100 - và tiến một chặng đường dài hướng tới việc thực hiện lời hứa về một Cuộc cách mạng Rock Mới, như trước đây từng được The Strokes và The White Stripes mở đường.
Sau đó, Maps đã thu hút được sự chú ý của hai nhà sản xuất lớn nhất thế giới khi đó là Max Martin và Lukasz "Dr Luke" Gottwald. Ấn tượng với ca khúc, họ đã tạo ra phiên bản mới với "điệp khúc hoành tráng" là Since U Been Gone - "hit" pop đình đám đã tạo bước ngoặt sự nghiệp cho Kelly Clarkson.
Phía bên kia, với “Since U Been Gone”, Kelly Clarkson như đại sứ mang lại cái bắt tay lịch sử giữa indie rock và pop
Được viết với cùng cung sol trưởng giống Maps cùng nhiều đoạn nhạc gần như không thể phân biệt, "hit" của Clarkson đạt tới No.2 Billboard Hot 100 vào đầu năm 2005 và trụ lại tới 46 tuần, mở đường cho chính pop tiến tới một phạm vi cảm xúc mà nó chưa từng mạnh dạn tiến vào trong nhiều năm.
Nhờ có Karen O, nhạc pop vượt qua giai đoạn nổi loạn của tuổi thiếu niên. Thành công của Maps và Since U Been Gone đã truyền cảm hứng cho nhiều ngôi sao nhạc pop khác như P!nk, Ashlee Simpson và Katy Perry trải qua sự chuyển đổi ương ngạnh tới với indie rock, để tránh xa hình ảnh đại chúng quen thuộc đến mức sắp nhàm chán của họ. Max Martin cần indie rock để tách mình khỏi những gì ông đã làm với Boyzone. Kelly Clarkson cần indie rock để tách mình khỏi mác quán quân American Idol. Và sau này, Ashlee Simpson cần indie rock để tách mình khỏi chị gái của mình, Jessica Simpson.
Ngược lại, theo một cách nào đó, indie cũng cần pop. "Tôi nghĩ điều thú vị về Since U Been Gone là ở chỗ trước nó, cái gọi là pop chính thống là loại nhạc anh có thể không thích nếu nghiêm túc với nhạc" - Graham Wright của nhóm nhạc rock Tokyo Police từng nói - "Nhưng vì phải mất 20 giây nghe mới nhận ra thì đã quá muộn rồi - âm nhạc đã đi thẳng vào trái tim anh".
Những nghệ sĩ rock từng hạnh phúc đầy ải mình trong những cuộc hòa nhạc dưới tầng hầm cũng bị thách thức. Ngay cả khi nó chỉ là sản phẩm phái sinh, họ bắt đầu thích thú nghe ca khúc trên đài phát thanh chính thống và thừa nhận nó ngày càng dễ chịu. Mặc dù Karen O từng chế giễu bản phóng tác của Clarkson, những nghệ sĩ indie rock khác bắt đầu lan truyền ý tưởng rằng nhạc pop cũng có giá trị như rock hay bất cứ biến thể nào của nó.
Văn hóa mash-up, càng bùng nổ sau Since U Been Gone, đặt hai thể loại này vào cùng một khung hình, ở cùng cấp độ. Rocker indie punk Ted Leo đã làm điều này vào năm 2005, khi kết hợp Maps với Since U Been Gone trong màn live acoustic. Bản mash-up này một lần nữa làm sáng tỏ những điểm tương đồng của hai ca khúc và đưa ra thông điệp rõ ràng đối với những người theo chủ nghĩa indie thuần túy: "Thấy không, anh cũng có thể hứng thú với nhạc pop".
Như một giấc mơ
Nhiều thập kỷ trôi qua, Yeah Yeah Yeahs tới nay vẫn luôn yêu thích biểu diễn Maps tại các buổi hòa nhạc của họ. Bản thân Karen O tiếp tục "bị cuốn hút" bởi sự nổi tiếng của đứa con tinh thần. Năm 2019, lần đầu tiên, cô tiết lộ về quá trình viết Maps.
"Tôi vô cùng tò mò về ca khúc bởi nó rất xa lạ với tôi. Đó là một trong những ca khúc đầu tiên chúng tôi viết cho album đầu tay. Tôi nhớ rằng giống như là giấc mơ đã tạo nên ca khúc. Nó đến một cách tình cờ và dễ dàng" - cô nhớ lại.
Cụ thể, Maps sinh ra từ sample do guitarist Nick Zinner tạo ra. Karen O nghe thấy bạn cùng nhóm chơi trong phòng và ý tưởng nhanh chóng bật ra. "Tôi đi ngang qua cửa phòng của cậu ấy, nghe thấy sample liền bước vào, kiểu: "Cái gì thế?" Và chỉ 5 phút sau, cơ bản là tôi đã hát hết phần lời và ca khúc thành hình. Như thể tự nó viết ra mình trong 5 phút".
"Và sau đó, vâng, nó hoạt động khá tốt. Đó là một tình ca. Không có nhiều ban nhạc có được một trong những hit lớn nhất là tình ca. Thế nên, tôi cũng khá phấn kích về chuyện này" - cô vui vẻ nói thêm.
