Ronnie Stam (phải) thi đấu cho Wigan trong trận gặp Arsenal ở Ngoại hạng Anh, trên sân DW, thành phố Wigan ngày 22/12/2012. Ảnh: AFP
Ronnie đã trải qua hơn một năm bị giam giữ sau những bức tường cao 6 mét của nhà tù Middelburg, thuộc Zeeland ở Hà Lan, gần Biển Bắc. Từ đây đến tòa án ở Breda mất hơn một giờ lái xe. "Những chuyến đi từ nhà tù đến tòa án thật kinh khủng", anh phàn nàn với thẩm phán trong lần ra tòa gần nhất cách đây 4 tháng. Đó, theo lời Ronnie, là lần cuối cùng anh xuất hiện tại tòa. Ở Hà Lan, bị cáo đôi khi được phép chọn có xuất hiện tại tòa hay không.
Hôm 13/8, phiên tuyên án diễn ra mà không có Ronnie trước vành móng ngựa. Cựu hậu vệ Ngoại hạng Anh ở lại trong phòng giam, cách đó 96 km, khi bị kết án 7 năm tù vì vai trò trong một đường dây buôn lậu ma túy quốc tế.
Ronnie, từng vô địch Hà Lan và có ba năm thi đấu tại Anh cho Wigan Athletic, bị cáo buộc tham gia một tổ chức tội phạm khi chuẩn bị buôn lậu hơn hai tấn cocaine (2.217 kg), với giá trị ngoài đời ước tính 65,7 triệu USD. Thẩm phán đã tuyên trắng án cho Ronnie đối với hai cáo buộc tội danh lớn, nhưng vẫn kết án anh vì buôn lậu 724 kg cocaine. Theo lời công tố viên, Ronnie "không chỉ là một cầu thủ lớn, mà còn là một tay chơi lớn trong thế giới ma túy".
Anh bị kết tội vì nhập khẩu 20 kg cocaine vào Hà Lan, âm mưu nhập 700 kg cocaine từ Chile, rửa tiền với giá trị 3 triệu USD, lên kế hoạch xuất khẩu 4 kg cocaine từ Brazil và 5 kg MDMA (ma túy tổng hợp) từ Paris, sở hữu 18 lít khí nitrous oxide – còn gọi là "khí cười" – được phát hiện trong một cuộc đột kích của cảnh sát tại nhà riêng ở Eindhoven.
Điều gì khiến một cựu cầu thủ, với 14 năm sự nghiệp chơi bóng ở Hà Lan, Anh và Bỉ, sa lầy vào thế giới tội phạm nghiêm trọng? Theo Cơ quan Công tố Hà Lan, trong trường hợp này, có lẽ là sự tuyệt vọng, lòng tham và khao khát được tôn trọng.
Tại một phiên xử trước đó, công tố viên mô tả Ronnie là một trong những "đàn anh" của giới tội phạm Hà Lan và đề nghị mức án 13 năm tù. "Một yêu cầu vô lý", Ronnie đáp trả. "Có phải vì tôi từng chơi bóng đá giỏi?"
Ronnie từng khoác áo Wigan dưới sự dẫn dắt của HLV Roberto Martinez, với chiến tích vinh quang nhất lịch sử đội bóng khi đánh bại Man City trong trận chung kết Cup FA 2013. Tuy nhiên, anh lỡ trận chung kết vì gãy chân trong trận đấu trước đó. Khi ấy, nhiều người cảm thông cho cầu thủ từng giúp Twente của Steve McClaren vô địch giải Hà Lan mùa 2009-2010.
Từ khi bị bắt vào ngày 10/6/2024, bức tranh về cuộc đời phức tạp của Ronnie dần hiện ra. Tòa án được nghe rằng Ronnie gặp vấn đề với cờ bạc, nghiện hít khí cười, nợ nần chồng chất và thậm chí còn bị đe dọa tính mạng vì nợ tiền xã hội đen. Ronnie khai rằng các băng đảng đã truy lùng, kể cả khi anh rời thành phố quê nhà để chuyển đến Eindhoven, cách đó 64 km. Chúng nổ súng vào nhà anh và xuất hiện tại một trận đấu của đội trẻ PSV, nơi con trai anh thi đấu. "Chúng đe dọa tôi ngay trên khán đài trong trận đấu của con trai", Ronnie nói trước tòa. "Và còn ném một quả lựu đạn vào nhà tôi".
9 năm sau trận chuyên nghiệp cuối cùng, Ronnie trông vẫn còn phong độ khi được đưa từ nhà tù đến tòa án trong năm nay. Anh từng chơi 73 trận cho Wigan trước khi chuyển đến Standard Liege ở Bỉ, rồi trở lại Hà Lan khoác áo NAC Breda, CLB anh khởi nghiệp. Ronnie cũng từng được gọi vào đội tuyển Hà Lan cho trận giao hữu với Ukraine năm 2010, chỉ vài tuần sau khi Hà Lan của Robin van Persie, Arjen Robben, Wesley Sneijder thua trước Tây Ban Nha ở chung kết World Cup 2010. Tuy nhiên, anh phải rút lui vì chấn thương và không còn cơ hội nào khác với ĐTQG.
15 năm sau, mái tóc vàng óng, gợn sóng từng được giữ bằng băng đô giờ đã cắt ngắn và điểm bạc. Đứng trước vành móng ngựa, mặc quần jeans và giày thể thao, Ronnie chăm chú lắng nghe các cáo buộc và ghi chép kín vài trang giấy A4. Khi được hỏi về các chi tiết liên quan đến cáo buộc ma túy, anh giải thích: "Một số việc xảy ra cách đây 6 năm. Tôi hít nhiều khí cười và không nhớ chính xác mọi thứ. Tôi không muốn nói sai".
Stam thi đấu cho các đội trẻ NAC Breda, Feyenoord rồi bắt đầu sự nghiệp chuyên nghiệp với NAC Breda vào năm 2002. Hậu vệ phải này sau đó khoác áo Twente, Wigan tại Anh, Standard Liege của Bỉ, đoạt hai danh hiệu gồm vô địch Hà Lan với Twente mùa 2009-2010 và đoạt Cup FA năm 2013 cùng Wigan.
Ban đầu, Ronnie hầu như không muốn khai báo, viện dẫn lý do an toàn cho bản thân và các con. Tuy nhiên, luật sư của anh, Michel van Stratum, đôi lúc phải tức tốc ngăn anh nói quá nhiều. Ronnie chỉ bắt đầu khai báo sau khi được đảm bảo rằng lời khai sẽ không bị ghi âm và công khai. "Một khi giọng nói của bạn bị ghi lại, nó sẽ không bao giờ biến mất khỏi internet", luật sư Van Stratum giải thích.
Sau khi yên tâm, Ronnie thừa nhận đã tham gia âm mưu buôn lậu 20 kg cocaine từ Brazil đến Frankfurt, Đức. Theo lời Ronnie, thù lao anh nhận được là "một khoản tương đương giá trị của một kg cocaine". Anh nhấn mạnh đó là toàn bộ mức độ liên quan của mình. "Tôi không phải là tay chơi lớn trong thế giới ma túy", Ronnie nói. "Tôi thật ngu ngốc khi đi theo đám người đó. Nhưng tôi không liên quan gì đến những lô cocaine lớn hay việc thiết lập đường dây buôn lậu. Đó là việc của họ và họ không cho tôi tham gia".
Ronnie phủ nhận các cáo buộc khác hoặc cho rằng bằng chứng không đủ thuyết phục, bao gồm cả các đoạn tin nhắn nhóm bị cảnh sát thu giữ trong hơn sáu tháng từ các điện thoại mã hóa – phương thức liên lạc ưa thích của tội phạm có tổ chức. Những tin nhắn này cho thấy các đầu sỏ thảo luận về việc phân phối ma túy, tỷ giá ngoại tệ, dòng tiền, cùng hình ảnh các khối cocaine và cọc tiền mặt được cuộn bằng dây thun.
Ronnie giải thích rằng đó chỉ là "khoe khoang" và "thể hiện" để tỏ ra mạnh mẽ, nhưng anh không có ý định thực hiện. "So với các tay to, tôi chỉ ở đáy của chuỗi". Tuy nhiên, công tố viên Marcel Kikkert phản bác: "Trong thế giới ma túy khốc liệt, bị cáo lúc nào cũng có thể liên tục tìm cách lừa gạt mọi người". Theo Kikkert, Ronnie gắn bó sâu sắc với tội phạm và là một tay chơi chủ chốt trong đường dây buôn bán cocaine: "Chúng ta không nói về những tên ‘tép riu’ ở đây. Những tên ‘tép riu’ không có hàng trăm kg cocaine sẵn sàng ở Nam Mỹ để vận chuyển về Hà Lan".
Một trong những vấn đề gây nhức nhối cho bóng đá Hà Lan là vụ án của Ronnie xảy ra ngay sau khi Quincy Promes, cựu tiền vệ Ajax, bị kết án vì tội buôn lậu cocaine quy mô lớn. Promes, người từng 50 lần khoác áo tuyển Hà Lan, bị tuyên án sáu năm tù vào tháng 2/2024 vì tội vận chuyển 1.363 kg cocaine từ Bỉ vào Hà Lan, có giá trị ước tính 87 triệu USD. Cầu thủ 33 tuổi này trước đó đã bị kết án 18 tháng tù vì tội đâm người anh em họ của mình, và đã bị dẫn độ từ Dubai về Hà Lan để đối mặt với bản án. Hiện tại, Promes đang kháng cáo.
Số tiền liên quan trong các vụ án buôn ma túy này là cực lớn. Trong vụ của Ronnie, tòa án đã ra lệnh tịch thu gần 2 triệu USD tiền thu lợi bất hợp pháp. Công tố viên Kikkert nhận định đây là "một con số đặc biệt cao", nhưng có thể chỉ là "phần nổi của tảng băng chìm". Theo các tài liệu điều tra, cơ quan chức năng đã tịch thu ba ngôi nhà thuộc sở hữu của Ronnie, nhiều tài khoản ngân hàng, 116.000 USD tiền mặt, sáu chiếc đồng hồ hàng hiệu, trang sức, một chiếc Porsche Cayenne, một xe cắm trại, một du thuyền và thiết bị tập gym.
Gia đình của Ronnie Stam – không có quan hệ huyết thống nào với cựu cầu thủ Man Utd Jaap Stam – không phải lần đầu tiên đối mặt với pháp luật. Năm 2016, cha mẹ của Ronnie bị cáo buộc rửa tiền sau khi cảnh sát phát hiện 46.000 USD giấu trong túi nhựa sau tủ lạnh tại nhà họ. Cảnh sát cũng tịch thu một chiếc BMW X5 trị giá 58.000 USD được trả bằng tiền mặt. Song, hai người được trắng án sau khi khai rằng họ nhận số tiền này từ con trai, vốn là thu nhập từ bóng đá.
Tháng 3/2024, tới lượt người anh trai Rudi Stam, 43 tuổi, bị kết án bốn năm rưỡi tù vì tham gia vào một đường dây buôn lậu cocaine quy mô lớn từ Nam Mỹ. Rudi cũng bị cáo buộc trong cùng vụ án với em trai mình, nhưng không có mặt tại phiên tòa vào hôm 13/8 để nghe phán quyết. Tòa án được báo rằng Rudi đã trốn sang Dubai và hiện đang bị truy nã quốc tế. Nếu vắng mặt, Rudi sẽ bị kết án ba năm rưỡi tù. Luật sư của Rudi, ông Joris Kersemaekers, tháng 4 năm nay cho biết thân chủ của mình "chọn gia đình" thay vì đối mặt với bản án mà ông cho là quá nặng. "Rudi không phải là Tony Montana hay Pablo Escobar", luật sư này nhấn mạnh.
Tòa án cũng được báo rằng Rudi bị cáo buộc đã tìm cách mua một ngôi nhà ở Dubai để em trai cùng trốn ra nước ngoài, nhưng kế hoạch này không thành. Ronnie bị từ chối bảo lãnh và bị giam giữ vì cơ quan chức năng Hà Lan đánh giá anh có nguy cơ bỏ trốn. Hồ sơ cảnh sát cũng cho thấy hai anh em nhà Stam có liên quan đến vũ khí, dù cáo buộc này không được truy tố. Nhưng công tố viên nhận định rằng điều này "phù hợp với hình ảnh của hai tội phạm dày dạn kinh nghiệm".
Hình ảnh của Ronnie giờ đây khác xa so với thời kỳ anh được biết đến như một cầu thủ chơi tròn vai và ổn định ở Ngoại hạng. Ở Wigan, anh từng là một người trầm tính, gần gũi và khó có thể liên tưởng đến các hoạt động tội phạm nghiêm trọng. Ví dụ, khi biết phóng viên Paul Kendrick của tờ Wigan Observer thành lập quỹ từ thiện Joseph’s Goal để tìm cách chữa trị cho căn bệnh di truyền hiếm gặp NKH của con trai mình, Ronnie đã lặng lẽ lấy ra một nắm tiền mặt và trao cho quỹ, đồng thời hỏi liệu anh có thể giúp gì thêm. Hành động này được cho là không hề phô trương mà thể hiện sự quan tâm chân thành.
Stam (phải) mừng chức vô địch Hà Lan cùng Twente Enschede năm 2010. Ảnh: Gelderlander
Tuy nhiên, khung cảnh tại tòa án Breda vào hôm 13/8 lại hoàn toàn trái ngược. Thẩm phán đã mô tả lời khai của Ronnie là "không đáng tin cậy" trên nhiều phương diện. Dù anh được trắng án với cáo buộc tổ chức nhập khẩu 893 kg cocaine từ Costa Rica vào tháng 12/2020 và sở hữu 600 kg cocaine vào tháng 2/2021, thẩm phán vẫn khẳng định hai anh em nhà Stam là "một mắt xích trong đường dây buôn bán ma túy quốc tế quy mô lớn". Thẩm phán nhấn mạnh: "Họ chỉ quan tâm đến việc kiếm thật nhiều tiền. Hành vi này gây ra hậu quả nghiêm trọng và đó là lý do cần một bản án tù lâu năm".
Ronnie đã yêu cầu tòa án xem xét tác động của truyền thông đến gia đình anh và xin được khoan hồng, nhưng yêu cầu này bị bác bỏ. Theo thông lệ báo chí ở Hà Lan, trong hầu hết các vụ án, tên họ của bị cáo không được công khai và hình ảnh khuôn mặt bị làm mờ – dù Promes, một nhân vật nổi tiếng hơn Ronnie, không được bảo vệ theo cách này. Do đó, vụ án của Ronnie được báo chí Hà Lan gọi là "Ronnie S.", và hình ảnh trên các tờ báo như BN DeStem hay Omroep Brabant minh họa anh trong bộ đồ bóng đá nhưng khuôn mặt bị làm mờ. Tuy nhiên, công chúng vẫn biết rõ danh tính của anh thông qua các bài báo.
Về tương lai, luật sư của Ronnie Stam tuyên bố trước tòa: "Các vị sẽ không thấy Ronnie quay lại tòa án nữa. Anh ấy đã học được bài học của mình".
Hoàng Thông (theo The Athletic)
