Quả Cầu Vàng 2021 gây chú ý với 42 đề cử giành cho Netflix, cả mảng điện ảnh lẫn truyền hình. Variety nhận định đề cử năm nay cho thấy sự thống trị của dịch vụ phát trực tuyến trong bối cảnh Covid-19 ảnh hưởng toàn thế giới. Điều này cũng báo hiệu sự thay đổi quyền lực ở Hollywood khi các xưởng phim truyền thống, truyền hình cáp dần được thay thế bởi các công ty kỹ thuật số.
Trong cuộc chơi trực tuyến, Netflix nổi lên như một ông hoàng. Không ít tác phẩm đạt chất lượng bom tấn điện ảnh và truyền hình, cạnh tranh trực tiếp với phim chiếu rạp về tính giải trí lẫn nghệ thuật. Series Bridgerton, ra mắt ngày 25/12/2020, phá kỷ lục về lượt xem với 82 triệu, chiếm 41% tổng người xem toàn cầu trên Netflix. Trong khi đó rạp chiếu năm qua ghi nhận Bad Boys for Life là phim chiếu rạp bán được nhiều nhất, với 23 triệu vé.
Trailer "Bridgerton" - phim đang thuộc Top 10 được xem nhiều nhất tại Việt Nam. Video: Netflix.
Thành lập năm 1997, Netflix ban đầu là nhà phân phối đĩa phim. Năm 2007, công ty chuyển sang dịch vụ cung cấp phim trực tuyến tại Mỹ, rồi mở rộng toàn cầu vào năm 2010. Từ năm 2007 - 2011, số lượng người đăng ký theo dõi Netflix tăng gần gấp ba, từ 6 triệu lên 23 triệu. Năm 2017, số lượng người đăng ký theo dõi vượt tổng số gói đăng ký truyền hình cáp tại Mỹ. Tới nay, dịch vụ đã vươn tới 190 quốc gia và vùng lãnh thổ, trở thành công ty được định giá 100 tỷ USD.
Vốn có nền tảng phát triển, Netflix càng "gặp thời" trong bối cảnh dịch bệnh. Tính đến tháng 1, nền tảng này cán mốc 200 triệu người dùng toàn thế giới, thu về hàng chục tỷ USD một năm. Tại Việt Nam, thời điểm dịch vào tháng 4/2020 có hơn 3,5 triệu thiết bị cài đặt Netflix. Theo công cụ nghiên cứu thị trường App Annie, chỉ tính riêng trên các thiết bị Android hiện có 1,6 triệu người dùng, tăng gấp hơn năm lần số thuê bao đăng ký Netflix tại Việt Nam năm 2016.
Thành công này khuyến khích những ông lớn khác nhảy vào cuộc chơi. Từ giữa năm 2020, công ty Amazon cung cấp nhiều ưu đãi lôi kéo người dùng đăng ký kênh Amazon Prime. Với khoảng300.000 đồng/tháng (tương đương 13 USD), người dùng có thể sở hữu gói Amazon Prime Video, có những series nổi tiếng như The Man In The High Castle hay Good Omens. Disney+ sau khi thu về khoảng 1 tỷ USD từ vở kịch Hamilton, được chiếu trực tuyến vào tháng 10/2020, đã có kế hoạch tung ra hàng trăm show truyền hình, phim và series lớn nhỏ - bao gồm hơn 10 loạt phim Marvel và Star Wars.
"WandaVision" - loạt phim truyền hình về hai nhân vật Scarlet Witch và Vision của Vũ trụ Điện ảnh Marvel được xem nhiều trên Disney +. Ảnh: Marvel.
Trong nước,thị trường phim trực tuyến ngày càng sôi động. Số liệu từ Bộ Thông tin và Truyền thông tháng 11/2020 cho biết Việt Nam có khoảng 35 doanh nghiệp hoạt động cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền trực tuyến, với 14 triệu thuê bao và tổng doanh thu đạt khoảng 9.000 tỷ đồng. Bên cạnh Netflix, hai nền tảng chiếu phim trực tuyến lớn là FPT Play và Galaxy Play cũng tăng trưởng.
Tháng 3/2020, trang Statista làm khảo sát 202 đối tượng trong nước, cho thấy FPT Play là nền tảng trực tuyến được dùng nhiều nhất (39%), Netflix đứng thứ hai (23%). Cùng ra đời năm 1997, FPT Play hiện quen thuộc hơn với người dùng Việt Nam, còn Netflix phổ biến vài năm trở lại đây.
Galaxy Play, tiền thân là Film+, không công bố số liệu cụ thể. Nền tảng thu hút nhờ gói cước rẻ (10.000 đồng/ tháng cho cá nhân và 50.000/ tháng cho gia đình) cùng thư viện phim bản quyền, có thể xem với định dạng 4K và công nghệ âm thanh nổi Dolby 5.1. Trong năm nay, Galaxy có những dự án phim độc quyền do chính công ty sản xuất, như Sugar Daddy & Sugar Baby, Chị mẹ học yêu, Đặc nhiệm hốt sao...
Sự lên ngôi của phim chiếu mạng gây bàn tán về số phận phim chiếu rạp. Một luồng ý kiến lo lắng phim rạp thất thế, có nguy cơ "chết yểu". Giữa năm 2020, cây viết Travis Bean của Forbes dự đoán trong vòng một năm, khi phim trực tuyến lên ngôi, các hãng phim điện ảnh lớn của Mỹ sẽ lao đao tìm đường sống. Ngày 3/12/2020, Warner Bros công bố toàn bộ phim điện ảnh của hãng sẽ ra mắt song song trên kênh phim trực tuyến HBO Max và chiếu rạp, gồm: Dune, The Matrix 4, The Suicide Squad... - động thái được cho là cách "tìm đường sống" của hãng khi rạp vẫn đóng băng.
Anh Luân Nguyễn - giảng viên điện ảnh trường RMIT, TP HCM - nhận định: "Trong năm 2021, nền điện ảnh toàn thế giới vẫn đang phục hồi trong hy vọng. Việc đưa các phim chiếu rạp lên nền tảng trực tuyến cho thấy một sự thật: không phải streaming đang thắng thế, mà phim chiếu rạp đang phải thích nghi để tồn tại, phải chiếu song song trên hai nền tảng điện ảnh và trực tuyến. Đó là một cuộc thỏa hiệp có rất nhiều đánh đổi".
Một luồng khác nhận định phim trực tuyến là xu thế tất yếu của thời đại công nghệ và cả hai có vị trí như nhau, do rạp chiếu vẫn có sức hấp dẫn riêng.Đạo diễn Trần Nguyễn Bảo Nhân của loạt phim điện ảnh Gái già lắm chiêu cho rằng hình thức xem đa dạng chỉ gia tăng lượng khán giả chứ không ảnh hưởng đến định hướng của nhà làm phim khi đưa tác phẩm ra rạp.
Thực tế, bất chấp dịch bệnh, rạp chiếu thế giới và Việt Nam vẫn chứng kiến những đại diện ấn tượng trong một năm đầy biến động. The Eight Hundred (Bát Bách) - tác phẩm sử thi Trung Quốc dẫn đầu phòng vé quốc tế với doanh thu hơn 461 triệu USD. Phim của đạo diễn Quảng Hổ được quay hoàn toàn bằng máy quay IMAX, được tờ Guardian đánh giá "hoành tráng và đáng kinh ngạc".
Môt cảnh trong phim "Bát Bách". Ảnh: Cinema Escapist.
Tại Nhật Bản, phim hoạt hình Thanh gươm diệt quỷ: Chuyến tàu vô tận (Kimetsu no Yaiba: Mugen Train) đạt doanh thu 314 triệu USD, trở thành phim ăn khách nhất mọi thời tại nước này. Cuối tháng 12/2020, Chuyến tàu vô tận vượt kỷ lục 305 triệu USD của Spirited Away (2001). Phát hành giữa tháng 10, bộ phim trở thành hiện tượng phòng vé khi cán mốc 100 triệu USD trong vòng 10 ngày. Sau hơn hai tháng ra rạp, tác phẩm thu hút hơn 24 triệu khán giả tại Nhật Bản.
Tại thị trường Việt Nam, dù vắng bóng nhiều bom tấn Hollywood, phòng vé Việt vẫn chứng kiến những tín hiệu lạc quan. Tháng 8/2020, phim Peninsula đạt doanh thu 83 tỷ đồng, vượt Parasite trở thành phim Hàn Quốc ăn khách nhất Việt Nam. Ròm của đạo diễn Trần Thanh Huy đạt doanh thu 55 tỷ đồng, thu hút 750 nghìn khán giả đến rạp sau 10 ngày chiếu. Ở tuần thứ năm công chiếu, Tiệc trăng máu thu 177 tỷ đồng, vào top ba phim Việt ăn khách nhất lịch sử phòng vé trong nước. Tháng 1 năm nay, Chị Mười Ba: 3 ngày sinh tử của Thu Trang vượt qua con số 100 tỷ, trở thành phim Việt thứ ba đạt được cột mốc doanh thu này trong năm 2020.
Trailer "Ròm". Video: CJ.
Nguyễn Quang Dũng - đạo diễn Tiệc trăng máu - nói: "Nhìn vào doanh thu của Tiệc trăng máu và Ròm, tôi thấy phim điện ảnh sẽ không xem phim trực tuyến là đối thủ. Mỗi thể loại sẽ có một đối tượng khán giả riêng, cũng như nội dung khác nhau".
Phúc Nguyễn
