Sáng 9/12, thông tin nghệ sĩ Thương Tín qua đời một ngày trước sau thời gian dài chống chọi bệnh tật khiến khán giả tiếc thương. Sinh năm 1956, ông bắt đầu sự nghiệp từ sân khấu cải lương và kịch nói trước khi tỏa sáng trên màn ảnh rộng. Nghệ sĩ là biểu tượng của dòng phim cách mạng và hành động những năm 1980-1990, để lại gần 200 vai diễn và kỷ lục Guinness Việt Nam về số phim nhựa đóng trong một năm, với 12 tác phẩm. Những vai diễn cho thấy khả năng nhập vai của ông, khắc sâu vào ký ức khán giả.
Thiếu tá Lưu Kỳ Vọng trong Ván bài lật ngửa
Thương Tín trong trích đoạn "Ván bài lật ngửa" (1982-1987). Video: Xí nghiệp phim truyện Tổng hợp TP HCM
Thiếu tá Vọng xuất hiện trong tập 5-6 (Trời xanh qua kẽ lá và Lời cảnh cáo cuối cùng), là sĩ quan an ninh thuộc chế độ cũ, quyết liệt trong cuộc truy lùng mạng lưới tình báo cách mạng.
Gương mặt góc cạnh với hàng ria con kiến cùng ánh mắt sắc giúp Thương Tín để lại ấn tượng. Nhà văn Trần Bạch Đằng - tác giả kịch bản - từng nhận xét các vai phụ như Lưu Kỳ Vọng góp phần tạo nên cao trào cho toàn bộ tác phẩm, làm nổi bật sự căng thẳng của bộ phim. Vai diễn được chú ý bên cạnh nhân vật chính Nguyễn Thành Luân do Nguyễn Chánh Tín thủ vai.
Sáu Tâm trong Biệt động Sài Gòn
Trích đoạn nhân vật Sáu Tâm (Thương Tín) hy sinh trong "Biệt động Sài Gòn". Video: VFS
Trái với hình tượng nham hiểm của Lưu Kỳ Vọng trong Ván bài lật ngửa, vai Sáu Tâm của Thương Tín ở Biệt động Sài Gòn (1988) lại gây ấn tượng bởi sự gan dạ. Dựa trên nguyên mẫu chiến sĩ biệt động Bảy Bê, nhân vật được thể hiện với nét tự nhiên, không kiểu cách nhưng vẫn toát lên sự quyết đoán của người lính. Sáu Tâm liều mình cắt ngang đoàn xe Thứ trưởng bộ Ngoại giao Mỹ để ném mìn. Theo kịch bản gốc, nhân vật sống đến hết phim, tuy nhiên, đạo diễn và biên kịch sau đó để Sáu Tâm chết vì bị đồng đội phản bội.
Đạo diễn Long Vân từng dự định giao vai Sáu Tâm cho nghệ sĩ Hoàng Dũng nhưng phân vân vì cho rằng gương mặt ông không đủ nét từng trải. Trong lần ghé Đoàn kịch Cửu Long Giang, khi ngồi uống cà phê vỉa hè, Long Vân tình cờ bắt gặp Thương Tín một mình với vẻ lầm lì, bụi đời, đúng hình dung về nhân vật. Ông chủ động hỏi chuyện, nhận thấy tài tử rất hợp vai. Từ cuộc gặp ấy, Long Vân mời anh thử vai Sáu Tâm, mở ra một trong những dấu ấn lớn của màn ảnh Việt.
Tạo hình của Thương Tín trong phim "Biệt động Sài Gòn". Ảnh: Xưởng Phim truyện Việt Nam
Tướng cướp Bạch Hải Đường trong Săn bắt cướp
Trích đoạn của nghệ sĩ Thương Tín và Lê Khanh trong phim "Săn bắt cướp". Video: Hãng phim truyện Việt Nam
Một vai quan trọng khác trong sự nghiệp Thương Tín là tướng cướp Bạch Hải Đường trong SBC (Săn bắt cướp, gồm ba tập, phát hành năm 1988) của đạo diễn Trần Phương. Dựa trên nguyên mẫu tội phạm có thật, tính cách nhân vật dần bộc lộ qua những vụ cướp táo bạo, lối sống giang hồ hào hoa nhưng đầy bi kịch, với mối tình cùng nữ tu Băng Thanh (Lê Khanh thủ vai).
Nghệ sĩ từng cho biết để hiểu nhân vật, ông đến phòng giam nơi Bạch Hải Đường bị giam giữ, cảm nhận cảm giác ngột ngạt của tử tù để nắm rõ nỗi sợ, sự cô độc và tâm lý nổi loạn. Nhờ sự chuẩn bị đó, Thương Tín mang lên màn ảnh một nhân vật nguy hiểm nhưng vẫn phảng phất bi kịch.
Diễn viên Lê Khanh nhận định Thương Tín là một trong những gương mặt hiếm hoi có phong thái điện ảnh rõ rệt. Ông truyền tải hình tượng tướng cướp với năng lượng mạnh, ánh mắt bất cần, tạo nên sức hút mà khó diễn viên nào thời đó có được.
Tám Thương trong Chiến trường chia nửa vầng trăng
Thương Tín trong phim "Chiến trường chia nửa vầng trăng". Video: VTC1
Thương Tín vào vai Đại úy Vũ Đức, là cán bộ biệt động, trinh sát hoạt động phía sau phòng tuyến địch. Nhân vật dày dạn kinh nghiệm, bình tĩnh khi đối mặt hiểm nguy mà vẫn phảng phất nét lãng tử.
Những cảnh hành động, tình đồng đội và sự hy sinh khắc họa hình ảnh người lính Việt Nam trên chiến trường Campuchia. Giới chuyên môn đánh giá Tám Thương là một trong những vai diễn đáng nhớ của Thương Tín nhờ cách thể hiện tự nhiên, giản dị và phù hợp tính cách nhân vật. Vai diễn này cũng cho thấy khả năng thích ứng của ông với nhiều dạng vai.
Thái Trượng Phu trong Ngũ quái Sài Gòn
Trích đoạn của Thương Tín trong "Ngũ quái Sài Gòn". Video: HTV
Vai diễn trong Ngũ quái Sài Gòn (2006), do đạo diễn Nguyễn Trọng Nghĩa thực hiện, đánh dấu bước ngoặt tái xuất của Thương Tín ở tuổi ngoài 50. Nhân vật là đối tượng tội phạm nhiều thủ đoạn, đứng sau các đường dây buôn lậu, thường xuyên đối đầu nhóm "Ngũ quái" và ông già Bo (Huỳnh Long Hải đóng). Sự xuất hiện của Thương Tín tạo nên những tình huống đối kháng mang màu sắc giải trí, thu hút đông đảo khán giả thời điểm đó. Cách ông sử dụng ánh mắt và cử chỉ được đánh giá phù hợp tính cách nhân vật, đồng thời giữ sự cân bằng khi phối hợp dàn diễn viên trẻ.
Quế Chi
