Đại sứ quán Thụy Điển trao tặng phía Việt Nam phim tài liệu chưa từng công bố về ngày 30/4/1975, thể hiện tình cảm và sự ủng hộ khi Việt Nam thống nhất. Dịp này, đạo diễn Bo Öhlén nói về quá trình phim ra đời.
Đạo diễn Bo Öhlén nói về ký ức người Thuỵ Điển đón mừng chiến thắng 30/4/1975 cùng Việt Nam. Video: Đỗ Nam
- Ông đã thực hiện "Victory Việt Nam" thế nào?
- Khi biết tin thắng trận cuối tháng 4/1975, chúng tôi lao ngay xuống đường để ghi lại khoảnh khắc người Thụy Điển ủng hộ Việt Nam. Lúc ấy, tôi và Maria Merske - cộng sự của tôi và sau này trở thành vợ tôi - mới ngoài 20 tuổi, không giàu có và cũng chẳng có đủ máy móc để tác nghiệp. May mắn, chúng tôi được bạn bè hỗ trợ, cho mượn một chiếc máy cũ. Khi đủ thiết bị, chúng tôi lập tức xuống phố và bắt đầu ghi hình.
Êkíp dùng phim 16 mm, ghi âm bằng băng 1/4 inch, kết nối cáp và bảng clap để đồng bộ âm thanh, hình ảnh. Máy quay rất nặng nên di chuyển khó khăn. Phim được biên tập trong phòng tối, trộn âm thanh rồi gửi đến phòng thí nghiệm làm bản sao quang học.
Quay video thời đó là khoản đầu tư lớn, bởi một cuộn phim 16 mm chỉ sử dụng được 10 phút và rất đắt. Chúng tôi làm việc với tinh thần tự nguyện, không cần ai trả công. Dù vất vả, tất cả đều cảm thấy lâng lâng vui sướng. Nhiều tổ chức phi chính phủ sau cũng góp sức cho nhóm. Cả nhóm kêu gọi được một khoản quyên góp để gửi bản sao đến Việt Nam. Nhưng sau đó, có vẻ bộ phim bị thất lạc.
Sau nửa thế kỷ, năm ngoái, chúng tôi tìm thấy một tệp dữ liệu ở Thư viện Hoàng gia, không có tiêu đề hay thông tin nhà sản xuất. Và đó chính là bộ phim năm xưa. Thật tuyệt vời khi xem lại, bởi tôi đã quên khá nhiều chi tiết. Tôi rất vui khi được gửi lại phim sang Việt Nam một lần nữa.
* Xem phim tài liệu "Victory Vietnam"
- Ông tâm đắc những chi tiết nào trong phim?
- Đó là hình ảnh hàng nghìn người Thụy Điển tự hào cầm cờ xuống đường. Lá cờ xanh đỏ của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam tung bay trên nhiều nóc nhà. Mọi người hát những bài ca hòa bình, giương cao biểu ngữ ủng hộ nhân dân Việt Nam. Không khí tràn ngập niềm vui, sự tự hào.
Chúng tôi cũng quay nhiều cảnh ở Kungsträdgården, công viên lớn ở Stockholm, nơi 15.000 người tụ họp để nghe bài phát biểu của Đại sứ Nguyễn Việt, ngày 1/5. Và ở một buổi kỷ niệm sau đó, nhà văn Thụy Điển Sara Lidman có phần chia sẻ ấn tượng về nỗi đau của người dân trong chiến tranh.
Thật đáng tiếc, tác phẩm chỉ được chia sẻ trong giới làm phim, chưa từng chiếu rộng rãi. Năm nay, một số đoạn phim dài khoảng một, hai phút đã xuất hiện trên truyền hình của đất nước chúng tôi. Nhiều người thuộc thế hệ của tôi vẫn luôn dành tình cảm sâu đậm cho Việt Nam. Tôi hy vọng họ được thưởng thức trọn vẹn
Nhiều người trẻ ở Thụy Điển xuống đường đón tin chiến thắng của nhân dân Việt Nam. Ảnh: Trích phim "Victory Vietnam"
- Ông từng tham gia phong trào phản chiến hướng về nhân dân Việt Nam như thế nào? Điều gì thôi thúc ông đứng về phía những hoạt động này?
- Tổ chức hỗ trợ Việt Nam của Thụy Điển có tên là United FNL Groups (De förenade FNL - grupperna), thành lập năm 1967. Khi đó, tôi 20 tuổi, cùng nhiều người trẻ có mặt trong các cuộc biểu tình phản đối chiến tranh. Đây là phong trào quần chúng lớn nhất của Thụy Điển đầu những năm 1970. Nhiều lớp học nâng cao nhận thức được tổ chức. Giới trẻ ngày ngày dõi theo những đau thương của người dân, tổ chức nhiều cuộc biểu tình phản đối chiến tranh. Cựu Thủ tướng Thụy Điển Olof Palme cùng Đại sứ Việt Nam tại Stockholm cũng từng tham gia. Ông Palme là một người tuyệt vời và dám thể hiện cảm xúc.
Với thanh niên Thụy Điển, chiến thắng của quân dân Việt Nam là sự kiện quan trọng, một nguồn cảm hứng lớn lao. Hai đất nước cách xa nhau, nhưng tôi cảm nhận mọi người đều khao khát tự do.
Qua bộ phim Victory Vietnam, tôi chỉ muốn đóng góp một chút đểchứng minh các bạn không cô đơn. Tôi cho rằng trong bối cảnh ngày nay, phim Victory Vietnam là lời nhắc nhở về tinh thần hòa bình và độc lập.
Khán giả xem phim "Victory Vietnam" ở phố đi bộ Nguyễn Huệ (TP HCM) tối 28/4. Sự kiện thuộc khuôn khổ chương trình "Âm vang Đại thắng mùa Xuân 1975" trong điện ảnh, do Viện Phim Việt Nam phối hợp Sở Văn hóa và Thể thao tổ chức. Video: Quế Chi - Trung Đàm
- Ngày đó, ông theo dõi tin tức về Việt Nam thông qua những kênh nào và còn lưu giữ ký ức gì?
- Các tờ báo và Đài truyền hình Thụy Điển liên tục cập nhật và chính những bản tin này đã tạo động lực cho chúng tôi đứng lên. Bức ảnh nổi tiếng nhất được đăng tải là cảnh "Em bé Napalm" Kim Phúc, hoảng loạn bỏ chạy khỏi bom. Vụ thảm sát ở Sơn Mỹ (Quảng Ngãi) và trận rải B52 trong đêm Noel năm 1972 ở Bắc Kạn khiến chúng tôi vô cùng đau buồn.
Chúng tôi cũng thấy hình ảnh những người nông dân đấu tranh mạnh mẽ. Thanh niên Thụy Điển cũng được truyền cảm hứng từ Chủ tịch Hồ Chí Minh về tinh thần bình đẳng, tự do. Nhiều tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh được dịch ra tiếng Thụy Điển.
Tôi từng đến Việt Nam năm 1979, khi quay một bản tin truyền hình về cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc. Tôi đã thăm Lạng Sơn và Hà Nội. Tiếc là sau đó tôi vẫn chưa có cơ hội quay lại để ngắm nhìn Việt Nam trong hòa bình.
Bo Öhlén 77 tuổi, từng tốt nghiệp thạc sĩ Nghệ thuật tại Đại học Umeå. Ông từng đi làm giáo viên nhưng sớm nhận ra không phù hợp công việc giảng dạy. Năm 23 tuổi, ông bắt đầu làm việc tại Đài truyền hình Thụy Điển (Sveriges Television), gắn bó hơn 50 năm. Ông hiện có công ty chuyên sản xuất các bộ phim ngắn hướng đến xã hội, tập trung vào nhóm người khuyết tật.
Thu Hoài - Minh Hoàng - Lộc Chung
