5 biểu hiện đáng lo ở con buộc bố mẹ phải xem lại mình

Chúng ta đôi lúc mất bình tĩnh và trở nên nóng giận với 1 hành vi nào đó của trẻ. Những lúc như vậy, chúng ta thường la mắng, thậm chí đánh đau trẻ nhằm mong trẻ nhớ và không tái phạm. Nhưng sự thật là đâu lại vào đấy, trẻ vẫn lặp lại hành vi đó dù bạn đã nhiều lần la mắng, đánh đau, hay trách phạt. Tại sao như vậy? Có phải trẻ quá hư? Hay do cách kỷ luật của chúng ta không đủ làm trẻ sợ?

Về lâu về dài, kiểu giáo dục đe dọa còn gây ra những hậu quả khó lường. Nếu thấy con có 5 biểu hiện này bố mẹ buộc phải xem lại mình.

1. Con thường cảm thấy bất an

Quát mắng trẻ, đặc biệt là khiển trách lặp đi lặp lại, trẻ sẽ bị tổn thương nghiêm trọng hơn là bị đánh đòn. Ảnh minh hoạ

Đối với con cái, cha mẹ là những người thân thiết nhất. Mỗi đứa trẻ dù lớn đến đâu cũng muốn nhận được sự khẳng định từ cha mẹ. Những lời mắng mỏ, khiển trách nặng nề của cha mẹ luôn có tác động tiêu cực đến con trẻ.

Một hai lần thì sẽ không gây ra hệ quả gì lớn, nhưng khi não bộ của trẻ tiếp nhận chúng trong thời gian dài, sức mạnh tinh thần của trẻ sẽ dần suy yếu. Có những lúc cha mẹ la mắng để trút bỏ nỗi lo trong lòng, quả thật họ rất lo lắng cho con, nhưng những gì họ nói không phải là lời khuyên dạy mà là "nhát dao" khiến trẻ thêm tổn thương.

Ban đầu lý do bị la mắng có thể là do trẻ mắc lỗi, khi này có thể trẻ sẽ sợ và không dám tái phạm. Tuy nhiên nếu hành động la mắng lặp lại nhiều lần, trẻ sẽ không những không thể sửa chữa mà còn cảm thấy đặc biệt kém cỏi.

Lâu dần sẽ hình thành một phản xạ: khi bị cha mẹ la mắng, trẻ sẽ tự hỏi liệu mình đã làm gì sai điều gì hay mình chưa ngoan nên mới bị mắng. Những đứa trẻ như vậy luôn cảm thấy bất an, không dám lên tiếng, nói ra nhu cầu của mình. Chúng sẽ ngày càng thiếu tự tin, ngại bày tỏ, ngại phản bác và âm thầm chịu đựng những bất bình.

Theo Giáo sư Stapen của Hiệp hội Giáo dục Anh quốc, quát mắng trẻ, đặc biệt là khiển trách lặp đi lặp lại, trẻ sẽ bị tổn thương nghiêm trọng hơn là bị đánh đòn. Những đứa trẻ trưởng thành trong sự quát nạt của gia đình sẽ không tin tưởng vào người khác và không đề cao bản thân mình. Nếu sự việc cứ tiếp diễn như vậy, trẻ sẽ gặp các vấn đề tâm lý, nghiêm trọng hơn có thể dẫn tới tự kỷ.

2. Cực kỳ nhạy cảm, ghét môi trường ồn ào, ước muốn lớn nhất là được sống một mình

Bố mẹ thường xuyên đe dọa và đánh mắng có thể khiến trẻ trở nên cực kỳ nhạy cảm với môi trường xung quanh của mình. Ảnh minh hoạ

Bố mẹ thường xuyên đe dọa và đánh mắng có thể khiến trẻ trở nên cực kỳ nhạy cảm với môi trường xung quanh của mình. Những trẻ em này có thể phát triển một sự ghét bỏ đối với môi trường ồn ào hoặc căng thẳng, nơi chúng cảm thấy không an toàn và liên tục bị stress.

Điều này có thể dẫn đến mong muốn được ở một mình, nơi chúng cảm thấy có thể thoát khỏi sự căng thẳng và không bị đánh giá hay tổn thương. Sự ảnh hưởng này đối với trẻ nhỏ có thể kéo dài và ảnh hưởng đến khả năng hòa nhập xã hội của chúng sau này.

3. Trẻ không bắt bẻ, không phản kháng khi bị đánh mắng

Khi bị cha mẹ đánh mắng, con cái sẽ không vì vậy mà thôi yêu thương cha mẹ. Nhưng con sẽ ngừng yêu thương chính bản thân mình. Có một câu chuyện ngụ ngôn như này:

Hãy tưởng tượng một hành tinh nhỏ chỉ có ba người sinh sống: Bạn và hai người khác. Hai người đó cao gấp đôi bạn và bạn phải hoàn toàn dựa vào họ về mọi thứ, không chỉ về đồ ăn thức uống mà còn cả nhu cầu tình cảm.

Họ thường đối tốt với bạn và bạn đáp lại họ bằng tình yêu thương, nhưng đôi khi họ nổi khùng với bạn, khiến bạn sợ hãi và tủi thân. Họ cao lớn và quyền lực khiến bạn cảm thấy bất lực. Rất tiếc là bạn không thể thoát khỏi tình cảnh này và chỉ có thể sống chung và học cách đối phó với nó tốt nhất có thể.

Khi bị cha mẹ trách mắng và đối xử tệ bạc, trẻ nhỏ không thực sự suy nghĩ logic và lập kế hoạch để đối phó với hành vi của cha mẹ. Tuy nhiên, trẻ sẽ rút kinh nghiệm và những gì chúng học được là một "chiến lược sống còn", đồng thời phát triển một loạt hành vi để đối phó với cha mẹ và những người khác.

Mỗi đứa trẻ phải học cách điều chỉnh hành vi cơ bản của mình để phù hợp với tình huống ban đầu mà chúng gặp phải. Những điều chỉnh này giống như hạt nhân mà xung quanh nó hình thành và phát triển tất cả các hành vi tiếp theo. Tất nhiên, những trải nghiệm ban đầu này định hình nên những nét thô sơ của nhân cách trẻ.

Khi lòng tự trọng của trẻ bị kích thích ở một mức độ nhất định, việc tự hủy hoại bản thân sẽ trở thành một phương thức bảo vệ bản thân khác. Đó là một chiến lược học được từ kinh nghiệm trong quá khứ.

Những đứa trẻ từ bỏ việc phản bác đáng lo ngại hơn rất nhiều với những đứa trẻ phản bác quyết liệt.

4. Thiếu tự tin, dễ kháng cự và xung đột với người khác

Bố mẹ đe dọa và đánh mắng có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực cho sự phát triển của trẻ. Khi trẻ em liên tục bị chê bai và xử phạt nghiêm khắc, chúng có thể phát triển một hình ảnh tiêu cực về bản thân mình, dẫn đến sự thiếu tự tin.

Sự thiếu tự tin này có thể khiến trẻ khó thể hiện mình một cách tích cực, khó mở lòng với người khác và thiếu kỹ năng xã hội cần thiết để xây dựng mối quan hệ lành mạnh.

Ngoài ra, việc bị đối xử một cách thô bạo và không công bằng có thể khiến trẻ có xu hướng phản kháng và kháng cự lại quyền lực. Điều này có thể biểu hiện qua hành vi xung đột và tiêu cực với người khác, không chỉ trong gia đình mà còn ở trường học và những môi trường xã hội khác.

Trẻ em cần được nuôi dưỡng trong một môi trường an toàn và hỗ trợ để phát triển tính cách cũng như các kỹ năng sống cần thiết.

Khi trẻ em liên tục bị chê bai và xử phạt nghiêm khắc, chúng có thể phát triển một hình ảnh tiêu cực về bản thân mình, dẫn đến sự thiếu tự tin. Ảnh minh hoạ

5. Tính cách dễ chịu vừa phải, nhưng sau khi bị kích thích sẽ bùng phát thành sự hung hăng

Bố mẹ thường xuyên đe dọa và đánh mắng có thể tạo ra một tâm lý phòng vệ ở trẻ em, khiến chúng có thể trở nên dễ chịu và nhẫn nại đến một mức độ nào đó như một cách để tránh xung đột.

Tuy nhiên, việc liên tục bị kích thích có thể dẫn đến việc tích tụ căng thẳng và cảm xúc tiêu cực, và khi không còn chịu đựng được nữa, trẻ có thể bùng phát thành sự hung hăng.

Điều này biểu hiện việc trẻ không học được cách xử lý cảm xúc một cách lành mạnh và có thể phản ứng lại mạnh mẽ khi cảm thấy bị đe dọa hoặc góc cạnh.