Vấn đề chụp ảnh mờ của Kính viễn vọng James Webb được khắc phục từ xa nhờ phần mềm AI. Ảnh: NASA
Sci Tech Daily hôm 30/10 đưa tin hai nghiên cứu sinh tiến sĩ đến từ Đại học Sydney, Australia, khôi phục khả năng quan sát rõ nét cho kính viễn vọng không gian mạnh nhất thế giới. Louis Desdoigts, (hiện nay là nhà nghiên cứu sau tiến sĩ ở Đại học Leiden, Hà Lan) và đồng nghiệp Max Charles phát triển giải pháp phần mềm tiên tiến giúp khắc phục độ nhòe trong ảnh chụp từ Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST) trị giá 10 tỷ USD của NASA. Phần mềm AI của họ đã tái tạo đầy đủ độ chính xác của thiết bị chủ chốt trên kính viễn vọng là giao thoa kế Aperture Masking Interferometer (AMI), nhờ đó NASA không cần tiến hành nhiệm vụ sửa chữa tốn kém.
Chế tạo bởi giáo sư Peter Tuthill đến từ Trường Vật lý thuộc Đại học Sydney và Viện Thiên văn học Sydney, AMI cho phép các nhà nghiên cứu ghi lại ảnh chụp độ phân giải siêu cao của những ngôi sao và ngoại hành tinh. Nó hoạt động bằng cách kết hợp ánh sáng từ nhiều phần trên gương chính của kính viễn vọng trong quá trình mang tên giao thoa. Khi JWST bắt đầu hoạt động khoa học, hiệu suất của AMI bị ảnh hưởng bởi biến dạng điện tử cực nhỏ ở máy dò camera hồng ngoại, dẫn tới ảnh chụp bị mờ.
Desdoigts và Charles đã làm việc với giáo sư Tuthill và phó giáo sư Ben Pope ở Đại học Macquarie để phát triển kỹ thuật hiệu chỉnh bằng phần mềm nhằm sửa chữa biến dạng từ Trái Đất. Hệ thống có tên AMIGO (Aperture Masking Interferometry Generative Observations) của họ sử dụng mô phỏng tiên tiến và mạng neuron để sao chép cách thiết bị quang học và điện tử của kính viễn vọng vận hành trong không gian. Bằng cách xác định vấn đề khiến điện tích tỏa sang các pixel lân cận, nhóm nghiên cứu thiết kế thuật toán chỉnh ảnh bằng kỹ thuật số, giúp khôi phục hiệu suất của AMI.
Khi sử dụng AMIGO, kính viễn vọng James Webb cung cấp ảnh chụp nét nhất từ trước tới nay, ghi hình những thiên thể mờ với độ chi tiết chưa từng thấy, bao gồm ảnh chụp trực tiếp một ngoại hành tinh và sao lùn nâu quay quanh ngôi sao HD 206893 cách Trái Đất khoảng 133 năm ánh sáng.
Theo một nghiên cứu liên quan của Max Charles, nhờ cải tiến hiệu chỉnh, kính viễn vọng tạo ra ảnh chụp rõ nét của dòng tia hố đen, bề mặt mặt trăng Io của Sao Mộc và gió sao chứa đầy bụi WR 137. Theo phó giáo sư Pope, nhóm nghiên cứu sẽ chuyển mã hóa tới các chuyên gia làm việc trong dự án JWST sớm nhất có thể.
An Khang (Theo Sci Tech Daily, Science Daily)
