Giải Nobel Hóa học năm nay vinh danh giáo sư Omar M. Yaghi, nhà nghiên cứu người Palestine - Mỹ với công trình thay đổi hiểu biết của nhân loại về vật liệu, tính bền vững và môi trường.
Đồng nhận giải với các nhà hóa học Richard Robson và Susumu Kitagawa, Yaghi góp phần phát triển vật liệu khung kim loại - hữu cơ (MOF) có thể thu thập khí gas, lưu trữ năng lượng, thậm chí hút nước từ không khí trên sa mạc.
Giáo sư Yaghi nhận giải Đặc biệt dành cho "Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới" - Giải thưởng VinFuture tổ chức tại Hà Nội năm 2021. Ảnh: Giang Huy
Năm 2021, giáo sư Yaghi đã được vinh danh tại giải thưởng VinFuture mùa đầu tiên bởi chính công trình tiên phong khám phá ra vật liệu khung cơ-kim (MOFs), tại hạng mục giải Đặc biệt dành cho "Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới". Theo đánh giá của Hội đồng giải thưởng VinFuture 2021, vật liệu mới MOFs có thể thay đổi cuộc sống của hàng triệu người đang sinh sống tại những nơi khan hiếm nguồn nước sạch, giúp tự chủ về nguồn nước và nâng chất lượng cuộc sống hàng ngày.
Đáng chú ý, giáo sư Susumu Kitagawa - đồng chủ nhân giải Nobel Hóa học năm nay cũng là nhà khoa học từng đồng hành, đóng góp tích cực vào quá trình phát triển của giải thưởng VinFuture. Đây là giải thưởng được tổ chức thường niên tại Việt Nam nhằm tôn vinh các công trình xuất sắc về mặt học thuật, có giá trị nhân văn sâu sắc và tác động tích cực đến đời sống con người.
Ba nhà khoa học Susumu Kitagawa, Richard Robson và Omar M. Yaghi là chủ nhân giải Nobel Hóa học 2025. Ảnh: Nobel Prize
Hiện, mạng lưới đối tác đề cử của VinFuture đã mở rộng gần 14.800 nhà khoa học, thuộc 90 quốc gia, vùng lãnh thổ, giúp củng cố vị thế của Việt Nam trên bản đồ khoa học toàn cầu. Sau 5 năm ra đời, giải thưởng này tiếp tục ghi dấu khi nhiều chủ nhân VinFuture được vinh danh ở những giải thưởng hàng đầu thế giới, gồm Nobel liên tiếp từ 2023 đến nay.
Điển hình là nhóm chủ nhân giải thưởng chính VinFuture 2021, tiến sĩ Katalin Karikó và giáo sư Drew Weissman được vinh danh ở Nobel Y Sinh năm 2023. Vào năm 2024, tiến sĩ John Jumper - chủ nhân giải Đặc biệt VinFuture 2022 dành cho Nhà nghiên cứu các lĩnh vực mới, được trao giải Nobel Hóa học. Giáo sư Geoffrey Hinton, đồng chủ nhân giải thưởng chính VinFuture 2024 - được vinh danh ở giải Nobel Vật lý.
Theo VinFuture, những vinh danh liên tiếp tại giải Nobel minh chứng cho khả năng nhận diện sớm các phát minh có sức ảnh hưởng toàn cầu của giải thưởng này, khẳng định tầm nhìn của VinFuture trong xu hướng phát triển khoa học công nghệ thế giới.
Giáo sư Yaghi từng giảng dạy ở các Đại học Arizona, Michigan, California, Los Angeles và California, Berkeley. Trước khi giành giải Nobel Hóa học năm nay, ông từng nhận hàng loạt giải thưởng danh giá như: Wolf (2018), VinFuture (2021), Tang (2024), và giải thưởng Von Hippel (2025).
Quang Anh
