Mô phỏng tàu Akatsuki bay quanh Sao Kim. Ảnh:JAXA
Theo Space, Cơ quan Khám phá Hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA) thông báo hôm 28/10 tàu vũ trụ Akatsuki ngừng hoạt động sau khi hơn một năm tàu thăm dò khí hậu Sao Kim không phản hồi liên lạc từ phòng điều khiển nhiệm vụ. Theo JAXA, nhiệm vụ Akatsuki đã cung cấp dữ liệu cho 178 bài báo khoa học và hoạt động lâu gấp 3 lần tuổi thọ dự kiến là 4,5 năm, bất chấp áp suất và nhiệt độ cực cao trên bề mặt Sao Kim.
Tàu bay quanh quỹ đạo thăm dò khí hậu Sao Kim, trị giá 300 triệu USD, phóng năm 2010 và bị hỏng động cơ chính dọc đường, bỏ lỡ cơ hội khai hỏa để tiến vào quỹ đạo. Tuy nhiên, con tàu vẫn tồn tại đủ lâu để tiến hành lần thử thứ hai nhằm gia nhập quỹ đạo vào năm 2015, khi Akatsuki bay đến gần Sao Kim sau 5 năm quay quanh Mặt Trời. Akatsuki không chỉ bay vào quỹ đạo thành công mà còn duy trì khám phá Sao Kim trong gần một thập kỷ. JAXA thông báo mất liên lạc với tàu vũ trụ hôm 29/5/2024 sau khoảng một tháng gặp vấn đề về liên lạc.
Tàu Akatsuki hướng tới tìm hiểu nhiều hơn về khí hậu Sao Kim, hành tinh có nhiệt độ bề mặt đủ nóng để làm tan chảy chì và áp suất cao đến mức đủ phá hủy những nhiệm vụ hạ cánh trước đây trong vài phút. Là tàu bay quanh quỹ đạo, Akatsuki tập trung vào đám mây Sao Kim cách mặt đất 50-70 km. Ở vùng này, gió hoạt động ở tốc độ gần bằng tàu viên đạn Shinkansen, nhanh gấp 60 lần vòng quay của hành tinh. Dù các đám mây trên Sao Kim mất trung bình 4 ngày Trái Đất để bay quanh hành tinh, vòng quay cực chậm có nghĩa một ngày Sao Kim dài tương đương 243 ngày Trái Đất.
Akatsuki đạt nhiều tiến triển khi tìm hiểu về vòng quay của Sao Kim, giúp các nhà nghiên cứu lập bản đồ những đám mây và đo tốc độ của chúng quanh hành tinh. Kết quả phân tích hé lộ mức độ tăng tốc của đám mây phụ thuộc vào Mặt Trời. Sao Kim mất 225 ngày để quay quanh Mặt Trời (ngắn hơn so với vòng quay của chính nó), có nghĩa hành tinh này gần như bị khóa thủy triều với một bán cầu luôn quay về phía Mặt Trời.
Ban đầu, Akatsuki phóng với 6 thiết bị khoa học, tất cả đều hoạt động khi tàu tiến vào quỹ đạo Sao Kim năm 2015. Hai camera hồng ngoại ngừng hoạt động khoảng một năm sau đó, nhưng 4 thiết bị còn lại vẫn ở trạng thái tốt khi Akatsuki ngừng liên lạc năm 2024.
Hiện nay, NASA đang phát triển nhiệm vụ mang tên DAVINCI, được thiết kế để bay qua khí quyển và nhiệm vụ VERITAS bay quanh quỹ đạo Sao Kim để tìm hiểu về bề mặt và cấu tạo bên trong hành tinh. Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) cũng đang chế tạo EnVision, tàu bay quanh quỹ đạo để nghiên cứu khí quyển, cấu tạo và bề mặt Sao Kim. Tuy nhiên, cả nhiệm vụ DAVINCI và VERITAS, đều có nguy cơ bị cắt kinh phí do ngân sách dự kiến năm 2026 dành cho NASA có thể giảm 24% theo đề xuất của Tổng thống Donald Trump.
An Khang (Theo Space)
