Sau cuộc làm việc với Viện năng lượng nguyên tử Việt Nam sáng 30/5, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng tiếp tục làm việc với Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông (PTIT) chiều cùng ngày. Hoạt động này nằm trong chuỗi gặp gỡ của ông với các đơn vị thuộc Bộ, nhằm tháo gỡ khó khăn cũng như đưa ra định hướng phát triển cho từng đơn vị.
Trong bốn tiếng, ông dành nhiều thời gian tham quan các phòng nghiên cứu, trao đổi với sinh viên, giảng viên và những người làm nghiên cứu, phát triển trong trường. "Muốn tồn tại lâu dài thì vẫn là một đại học nghiên cứu. Là một trường về công nghệ, các phòng thí nghiệm là một trong những nền tảng trụ cột", ông nói.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nghe giới thiệu về một sản phẩm được phát triển tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, ngày 30/5/2025. Ảnh: Thanh Hằng
Gỡ khó cho bài toán nghiên cứu tại cơ sở đại học
PTIT là một trong năm cơ sở giáo dục đại học trọng điểm quốc gia về kỹ thuật, công nghệ, theo quyết định của Chính phủ tháng 2/2025. Năm 2024, học viện có 512 bài báo khoa học được công bố, dự kiến tăng thêm 30% trong 2025. Giám đốc học viện Đặng Hoài Bắc nhận định chính sách thưởng cho bài báo công bố quốc tế tốt nhất trong các trường công lập hiện nay. Tuy nhiên, ông thừa nhận điểm yếu là công nghệ ứng dụng từ học viện xuất hiện chưa nhiều. Tại buổi làm việc, một trong những nội dung được đề cập nhiều là việc gọi vốn cho nghiên cứu, thương mại hóa kết quả cũng như đưa các sản phẩm tiềm năng ra toàn cầu.
Chia sẻ với các băn khoăn trên, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, dự kiến thông qua vào tháng 6, sẽ thay đổi hiện trạng này.
Ngoài việc xây dựng các quỹ đầu tư cho khoa học và công nghệ, một trong những đổi mới của Luật là việc đánh giá kết quả đầu tư sẽ dựa trên kết quả đầu ra thay vì quản lý đầu vào, đồng thời cũng đánh giá tác động của nghiên cứu đối với nền kinh tế. Ví dụ 10 nghiên cứu, hỏng 9, nhưng một nghiên cứu thành công và mang lại giá trị gấp 5-10 lần tổng chi phí vẫn có thể chấp nhận. "Đánh giá hiệu quả của tổng thể của các nghiên cứu chứ không phải của một đề tài. Bộ sẽ nhìn vào tác động đó và những đóng góp cho xã hội", ông nhấn mạnh.
Để tăng khả năng thương mại hóa của kết quả nghiên cứu, Bộ trưởng đề nghị học viện cần quan tâm hơn đến các nghiên cứu dựa trên yêu cầu của thị trường, ưu tiên các đề tài có doanh nghiệp đồng hành vì đó có thể là những nghiên cứu sát với thực tiễn nhất. Ngoài ra, ông cũng gợi ý học hỏi mô hình từ nước ngoài là tăng cường đội ngũ làm nhiệm vụ thương mại hóa - những người giúp kết nối giữa nhà nghiên cứu và thị trường.
Với những startup được ươm mầm trong học viện, có giấc mơ vươn tầm thế giới nhưng gặp khó khăn về vốn, Bộ trưởng cho biết thời gian tới sẽ có những cơ chế để hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và lượng tiền đổ vào mảng này sẽ tăng mạnh. Tuy nhiên, từ những tấm gương thành công của doanh nghiệp Việt khi vươn ra thế giới, ông cũng khuyên các dự án không nên ngại khó, bởi "một trong những tài sản lớn mà họ có là sự đói khát".
"Khó khăn quá có thể giết chết rất nhiều ý tưởng, nhưng dễ quá cũng có thể thành đốt tiền. Đừng ngại những cái ban đầu khởi sự khó khăn", ông nói.
"Mong muốn học viện phát triển ngành công nghiệp giáo dục"
Nhấn mạnh khẩu hiệu "giáo dục là quốc sách hàng đầu", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng mỗi thời đại cần dùng đặc trưng của thời đại ấy để đổi mới giáo dục. "Ở thời đại này, không có cách gì hay hơn là dùng công nghệ để đổi mới giáo dục", ông nói.
Với đặc thù là trường công nghệ, PTIT cũng là một trong những trường tiên phong trong việc phát triển đại học số, ứng dụng nhiều công nghệ số và tạo ra nhiều công cụ hỗ trợ việc đào tạo, Bộ trưởng đề nghị trường "hãy xây dựng ngành công nghiệp giáo dục tại chính cơ sở này". Ông khuyến khích trường mạnh dạn thực hiện các thử nghiệm mới và Bộ sẽ sẵn sàng hỗ trợ thông qua cơ chế thử nghiệm sandbox.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trong buổi làm việc với Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, ngày 30/5/2025. Ảnh: Thanh Hằng
Nhấn mạnh vai trò của nghiên cứu trong hoạt động của một cơ sở giáo dục đại học, ông cho rằng đây là một việc "khó tránh" đối với một đại học tồn tại lâu dài. Vì vậy với một trường về công nghệ, các phòng thí nghiệm cần được coi là một trong những nền tảng trụ cột, đặc biệt khi Việt Nam sắp có những đầu tư lớn, lên tới hàng chục nghìn tỷ trong việc nghiên cứu và phát triển.
Với trọng trách của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong sự phát triển của đất nước, Bộ trưởng cho rằng lời giải cho học viện là "hợp tác". Ông đánh giá PTIT đã làm tốt trong việc hợp tác quốc tế về đào tạo, nhưng cần đẩy mạnh hơn về hợp tác trong nghiên cứu, thậm chí có thể thuê các đơn vị nghiên cứu từ nước ngoài về làm các nghiên cứu lớn cùng Việt Nam.
PTIT từng là đơn vị thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông trước đây và chuyển sang Bộ Khoa học và Công nghệ sau hợp nhất. Bộ trưởng đề nghị học viện định vị lại các nhiệm vụ chiến lược, đồng thời tận dụng lợi thế của việc kết hợp khoa học công nghệ với Chuyển đổi số.
"Quá trình nghiên cứu là quá trình thử - sai, tốn tiền và thời gian. Nhưng thực hiện trên môi trường số sẽ nhanh và bớt tốn kém. Môi trường số là mảnh đất mới cho khoa học công nghệ phát triển nhanh hơn và hiệu quả hơn", Bộ trưởng nói.
Ngoài ra, với lợi thế về nền tảng của Bộ Khoa học và Công nghệ, được tham gia vào lĩnh vực có tác động lớn, Bộ trưởng đề nghị học viện phải tìm ra thế mạnh của mình và vươn lên vị trí số một.
"Đất nước bây giờ hoàn toàn khác với rất nhiều đổi mới quan trọng. Bộ cũng đã khác. Đây là môi trường tốt cho học viện bứt phá trong 5 năm nữa, thành một đẳng cấp, thứ hạng khác", Bộ trưởng nói.
Đáp lại những chia sẻ của Bộ trưởng, Giám đốc PTIT Đặng Hoài Bắc cho biết với những thế mạnh đang có, học viện "cảm thấy tự tin" để đạt được vị trí như kỳ vọng từ Bộ trưởng. Ông cam kết sẽ nhận nhiệm vụ khó và lớn của ngành Khoa học và Công nghệ, và trong 5 năm tới sẽ phát triển mạnh mẽ hơn, vươn ra thế giới.
Thanh Hằng - Lưu Quý
