Danh sách 100 người ảnh hưởng nhất thế giới được Time thực hiện hàng năm nhằm ghi nhận những nhân vật nổi bật ở nhiều hạng mục như: nghệ sĩ, nhà lãnh đạo, nhà phát kiến, nhà tiên phong... Theo đó, các giáo sư Drucker, Habener và phó giáo sư Mojsov được tạp chí này vinh danh ở hạng mục những nhà tiên phong có ảnh hưởng nhất.
Các giáo sư được tạp chí vinh danh vì những nỗ lực phối hợp trong nhiều năm để nghiên cứu phát triển các loại thuốc giảm cân hiệu quả. Theo Time, các nhà khoa học ban đầu tập trung vào các loại thuốc điều trị đái tháo đường, đã xác định mối liên kết quan trọng giữa insulin và incretins, một phần trong họ hormone đường ruột được gọi là glucagon. Nghiên cứu giúp họ hiểu cách GLP-1 kiểm soát nồng độ đường huyết và cân nặng.
Từ trái qua, các Giáo sư Drucker, Phó Giáo sư Mojsov và Giáo sư Holst tại một sự kiện. Ảnh: VinFuture
Tại lễ trao giải VinFuture mùa 3 (tháng 12/2023), giáo sư Daniel Joshua Drucker (Canada), giáo sư Joel Francis Habener (Mỹ), phó giáo sư Svetlana Mojsov (Mỹ) cùng giáo sư Jens Juul Holst (Đan Mạch) được VinFuture trao giải đặc biệt, dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới. Giả thưởng trị giá 500.000 USD. Công trình này tiên phong khám phá vai trò của các peptide giống glucagon 1 (GLP-1), là nền tảng cho các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường, béo phì hiệu quả và thúc đẩy các liệu pháp điều trị mới đối với các bệnh thoái hóa thần kinh.
PGS Svetlana Mojsov (Đại học Rockefeller, Mỹ), Chủ nhân Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới vừa được tạp chí Time bình chọn Top 100 nhân vật ảnh hưởng nhất thế giới 2024. Ảnh: VinFuture
Tại Đại học Copenhagen (Đan Mạch), giáo sư Jens Juul Holst (cũng là đồng chủ nhân giải đặc biệt VinFuture 2023) nhận thấy rằng sau phẫu thuật đường ruột, hormone giống glucagon làm tăng nồng độ insulin trong cơ thể. Cùng lúc đó, giáo sư Daniel Drucker (Đại học Toronto, Canada) và giáo sư Joel Habener (Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, Mỹ) đã phát hiện ra hai dạng của hormone giống glucagon, trong đó có GLP-1 với cấu trúc phân tử được sử dụng trong các loại thuốc hiện nay như Ozempic, Wegovy, Mounjaro và Zepbound.
Phó giáo sư Svetlana Mojsov (Đại học Rockefeller, Mỹ) là nhà hóa học đã tổng hợp GLP-1, phát triển kháng thể kháng lại nó cho các nghiên cứu ban đầu rất quan trọng. Các thí nghiệm của Drucker đã xác định các phần cụ thể của GLP-1 và vai trò của chúng trong việc ảnh hưởng đến nồng độ insulin.
Giáo sư Daniel Joshua Drucker (Viện nghiên cứu Lunenfeld-Tanenbaum, Đại học Toronto, Canada), Chủ nhân Giải Đặc biệt VinFuture 2023. Ảnh: VinFuture
Nhờ kết quả này, Time cho biết hiện nay, các loại thuốc dựa trên GLP-1 đã được phê duyệt tại Mỹ để điều trị đái tháo đường và béo phì, đồng thời làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu vẫn đang tiếp tục khám phá các tiềm năng khác của các loại thuốc dựa trên GLP-1, bao gồm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, Parkinson, các bệnh lý thận và bệnh gan.
Năm 2023, có hơn 20 triệu liều thuốc GLP-1 được sử dụng trên thế giới với tỷ lệ tăng 6,7%. Ngoài ra, việc khám phá cơ chế hoạt động của các peptide đã thúc đẩy nghiên cứu và phát triển các phương pháp điều trị mới cho bệnh tim mạch, thoái hóa thần kinh (Alzheimer, Parkinson...).
Sự vinh danh của tạp chí Time dành cho PGS Svetlana giúp củng cố tầm nhìn, tiêu chí đánh giá toàn diện của giải thưởng VinFuture. Bởi theo đó, vai trò tiên phong của bà trong quá trình phát triển loại thuốc giảm cân này hiếm khi được công nhận tại những giải thưởng quốc tế lớn về y sinh, cho đến khi được vinh danh tại Lễ trao giải VinFuture năm 2023.
Năm ngoái, TS Katalin Karikó và GS Drew Weissman – đồng Chủ nhân Giải thưởng Chính VinFuture 2021 đã được trao giải thưởng Nobel Y học năm 2023 cho công trình nghiên cứu về các biến đổi của nucleoside, từ đó giúp phát triển vắc-xin mRNA chống lại COVID-19.
Quang Anh
