Những thông tin về tiểu sử Steve Jobs
Thời niên thiếu (1955 - 1975)
Steven Paul Jobs sinh ngày 24/2/1955 tại San Francisco, California. Cha mẹ ruột của ông là Abdulfattah Jandali và Joanne Simpson đã không kết hôn và gửi ông làm con nuôi cho 1 đôi vợ chồng tầng lớp trung lưu Paul và Clara Jobs ở phía nam vùng vịnh San Francisco.
Khi Steve Jobs đến tuổi vào đại học, ông quyết định sẽ học ở Reed College, Oregon. Đó là 1 trường nghệ thuật tự do cao cấp với mức học phí quá đắt đỏ so với gia đình giản dị của ông, nhưng cha mẹ ông vẫn đồng ý bởi họ đã hứa với mẹ ruột của Steve. Steve chỉ học ở Reed có 1 học kỳ rồi bỏ học và dành thời gian học về các thuyết thần bí phương Đông và thử các phương pháp ăn kiêng khác lạ như chỉ ăn hoa quả. Đó là thời kỳ nổi loạn của ông. Ông thậm chí còn đi du lịch sang Ấn Độ với 1 người bạn để tìm kiếm cảm hứng ở tuổi 19.
Những năm đầu của Apple (1975 – 1981)
Sau khi Steve quay lại thung lũng Silicon, ông bắt đầu tập trung vào bo mạch chủ máy tính mà Woz đang chế tạo. Woz đã có ý tưởng về thiết kế 1 máy tính riêng của mình khi tham gia 1 nhóm những người thích máy tính có tên Homebrew Computer Club. Steve Jobs thấy rất nhiều người hứng thú với công việc của Woz và đề nghị họ nên bán bo mạch chủ ấy. Apple Computer đã ra đời như vậy.
Và Mike đã đúng. Apple II nhanh chóng trở thành biểu tượng của cuộc cách mạng máy tính cá nhân trên thế giới. Nó đánh bại tất cả các đối thủ bởi phần cứng xuất sắc (đồ họa màu) và kho phần mềm cho máy rất lớn. Chìa khóa cho sự thành công của Apple II là VisiCalc – phần mềm bảng tính đầu tiên trên thế giới. Hàng nghìn người mua Apple II chỉ vì phần mềm này. Kết quả là Apple tăng trưởng rất nhanh và cổ phần hóa vào tháng 12 năm 1980, chỉ trong có 4 năm từ ngày thành lập. Giá trị tài sản của Steve Jobs lúc đó là 200 triệu USD, và ông chỉ mới 25 tuổi.
Nhưng sau đó thành công của Apple đã bị đe dọa khi mà nhà khổng lồ IBM quyết định tiến vào thị trường máy tính cá nhân năm 1981. Apple phải có kế hoạch đối đầu với IBM nếu không họ sẽ thất bại. Sản phẩm Apple III của họ lúc đó đã làm mưa làm gió trên thị trường. Họ tập trung vào dự án Lisa do Steve Jobs lãnh đạo. (Lisa là tên con gái bạn gái cũ của Steve, mặc dù Steve từ chối mọi quan hệ cha con). Chiếc máy tính Lisa lúc đó là 1 đột phá lớn bởi máy sử dụng giao diện đồ họa người dùng thay vì giao diện 1 dòng lệnh đơn giản như trước. Công nghệ này – cũng như mọi công nghệ thay đổi thế giới máy tính khác – được phát minh tại Xerox PARC, nhưng Apple là công ty đầu tiên áp dụng nó.
Macintosh (1981-85)
Không lâu sau Steve Jobs bị loại khỏi dự án Lisa bởi ông bị coi là 1 nhà quản lý quá thất thường. Tức giận, ông quyết định trả thù bằng cách triển khai 1 dự án nhỏ mang tên Macintosh – 1 máy tính giao diện đồ họa người dùng có giá rẻ hơn Lisa. Macintosh được sản xuất từ năm 1979 và khái niệm về máy là “một chiếc máy tính dễ sử dụng như nướng bánh vậy”. Steve Jobs tuyển các kỹ sư trẻ tài năng trong đội ngũ chế tạo Mac và cổ vũ họ bằng cách truyền tải 1 tinh thần qaunr lý và nổi loạn, gọi họ là “Cướp biển” trong khi phần còn lại của công ty là “Hải quân”.
Mặc dù dự án Mac này gây nhiều tranh cãi bởi nó đe dọa đến cả Apple II và Lisa, và cũng 1 phần là do Steve Jobs và dự án này chống lại cả công ty nhưng sau này Mac trở thành sản phẩm chủ chốt của Apple bởi Lisa đã thất bại trên thị trường. Steve được trợ giúp bởi John Sculley – CEO của Apple – người mà Steve đã thuê năm 1983 để giúp điều hành công ty và đưa ông lên top những nhà quản lý hàng đầu. Tháng 1 năm 1984, Macintosh ra mắt và nhận được sự hoan nghênh lớn.
Mặc dù rất được đón nhận những sau những tháng đầu, doanh số của Mac bắt đầu giảm dần. Trong công ty đã có nhiều lo ngại về việc thất bại thứ 3 liên tiếp này sẽ khiến Apple sụp đổ. Hơn nữa lúc đó mọi người lại khó chịu với sự ngạo mạn của Steve Jobs, nhất là CEO John Sculley. Năm 1985, Sculley tuyên bố ông và ban giám đốc đã đồng ý loại Steve ra khỏi hoạt động quản lý công ty. Steve sẽ chỉ còn là Chủ tịch hội đồng quản trị.
Steve đã rất sững sờ. Apple là cuộc sống của ông, và ông bị loại khỏi nó. Ông bắt đầu du lịch xung quanh để tìm những con đường mới. Cuối năm 1985, Steve được giới thiệu tới nhóm các chuyên gia đồ họa máy tính tài năng mà Goerge Lucas đang muốn bán. Họ đều có cùng 1 giấc mơ là sản xuất những bộ phim động bằng máy tính. Steve rất thích thú với ý tưởng này và ông đã mua lại công ty đó với giá 10 triệu USD năm 1986, sát nhập công ty đó tạo thành Pixar.
Những năm NeXT (1985 – 1995)
Tuy nhiên niềm đam mê lớn của Steve vẫn là chế tạo nên những máy tính xuất sắc. Tháng 9 năm 1985, ông tuyên bố với ban giám đốc Apple là ông sẽ thành lập 1 công ty mới mang tên NeXT để chế tạo máy tính cho mục đích giáo dục và nghiên cứu. Ông muốn 1 số kỹ sư và nhà bán hàng tốt nhất từ nhóm Mac nhưng Apple phản đối và dọa sẽ kiện ông. Steve tức giận, rời bỏ Apple và bán đi gần hết cổ phiếu của mình.
NeXT bắt đầu sản xuất máy tính từ đầu năm 1986, sau khi Apple hủy đơn kiện. Steve nhắm đến những chuẩn mực cao nhất có thể cho máy tính của mình: ông muốn những phần cứng tốt nhất, được chế tạo trong nhà máy hiện đại nhất thế giới và chạy những phần mềm tối tân nhất. Ông quyết định rằng hệ điều hành của máy sẽ là NeXTSTEP dựa trên nền tảng UNIX – hệ điều hành mạnh mẽ nhưng cũng phức tạp nhất thế giới, nhưng được thiết kế để dễ dùng như Macintosh nhờ vào giao diện đồ họa người dùng. Ngoài ra việc phát triển phần mềm trên hệ điều hành này cũng rất dễ dàng với công nghệ lập trình định hướng đối tượng. Kết quả của những kế hoạch táo bạo này – NeXT Cube – ra mắt tháng 10 năm 1988.
Mặc dù rất tuyệt nhưng NeXT Cube không bán được như mong muốn. Máy quá đắt và thiếu đi những phần mềm hữu dụng. NeXT buộc phải mở rộng đối tượng khách hàng từ chỉ giáo dục sang cả đối tượng doanh nghiệp, và thậm chí giới thiệu cả sản phẩm rẻ hơn như NeXT Station nhưng lượng máy tính bán được mỗi tháng của NeXT chỉ là vài trăm chiếc. Công ty chịu lỗ rất lớn và các nhà sáng lập lần lượt bỏ đi, kể cả nhà đầu tư đầu tiên – tỷ phú vùng Texas Ross Perot. Năm 1993, NeXT phải bỏ mảng phần cứng và tập trung vào công nghệ phần mềm. Không những không đánh bại được Apple mà NeXT Software cũng dần lâm vào đường cùng. Steve cực kỳ chán nản.
Vụ đầu tư vào Pixar của ông dường như cũng chẳng đi đến đâu. Công ty nhỏ này liên tục thất bại trong việc bán các sản phẩm đồ họa ra thị trường. Jobs đóng cửa mảng sản xuất phần cứng của Pixar năm 1990, quyết định tập trung vào phát triển 1 ngôn ngữ 3D hiện đại mang tên RenderMan. Ông chỉ giữ lại mảng hoạt hình – được điều hành bởi John Lasseter – bởi nó được dùng trong các quảng cáo truyền hình và là nguồn thu duy nhất của Pixar. Steve rất hi vọng Pixar sẽ được Disney mua lại nhưng cuối năm 1993, Burbank hủy hợp đồng này. Với việc cả 2 công ty đều thất bại, Steve lâm vào thời điểm “đen tối” nhất trong sự nghiệp. Ông dành phần lớn thời gian ở nhà cùng cậu con trai Reed và người vợ Laurene – người ông kết hôn cùng năm 1991.
Quay trở lại (1995 – 1997)
John Lasseter đưa Pixar quay trở lại Disney với kịch bản cho bộ phim Toy Story dự kiến ra mắt vào Lễ giáng sinh năm 1995. Gần đến ngày đó, Steve Jobs nhận ra sức mạnh to lớn của thương hiệu Disney và ông quyết định để Pixar cổ phần hóa chỉ trong 1 tuần sau khi Toy Story công chiếu. Toy Story là 1 hiện tượng lớn khi đó, mở đầu cho công nghệ sản xuất phim hoạt hình bằng máy tính. Thành công của Toy Story là cực kỳ to lớn, chỉ thua kém thành công của chính Pixar mà thôi. Giá trị tài sản của Steve Jobs – người sở hữu 80% cổ phiếu của Pixar – tăng lên đến hơn 1,5 tỉ USD, gấp 5 lần so với số tiền ông kiếm được ở Apple những năm 80.
Tuy nhiên khi Amelio công bố Apple thua lỗ 700 triệu USD trong quý đầu năm 1997, Ban quản trị Apple quyết định sa thải ông và chỉ định Steve Jobs làm CEO tạm thời tháng 7 năm 1997. Steve lập tức cải tổ lại toàn công ty, giảm số dự án từ vài trăm xuống chỉ còn hơn 10 dự án. Số sản phẩm phần cứng chỉ giảm còn có 4. Ông cũng ra 1 tuyên bố gây sốc tại Macworld Boston tháng 8 năm đó: Apple sẽ hợp tác với đối thủ lớn nhất của mình – Microsoft – để chấm dứt các tranh chấp về bằng sáng chế.
Apple ổn định trở lại (1998 – 2001)
Steve Jobs trở lại và mang đến 1 luồng gió mới cho Apple. Công ty này đã cho ra mắt 1 chiến lược marketing mới quanh châm ngôn: “Think Different” (Hãy suy nghĩ khác biệt) với ý tưởng những người sử dụng Mac là những người tin rằng họ có thể thay đổi cả thế giới. Apple ra mắt thành công Power Mac G3 và PowerBook và thương hiệu Apple ngày càng được biết đến nhiều hơn. Chỉ trong 6 tháng khi Steve Jobs trở lại, Apple từ chỗ thua lỗ nay đã thu được lợi nhuận.
Với sự thành công của iMac, các nhà phát triển bắt đầu quay lại với Mac. Apple tiếp tục sáng tạo hơn với iMac màu sắc và laptop iBook. Sau 3 năm, Steve Jobs đã đưa Apple lên đến đỉnh cao. Chỉ đến khi đó ông mới đồng ý làm CEO của Apple vào tháng 1 năm 2000. Đây cũng là lần đầu tiên có 1 người làm CEO của cả 2 công ty cổ phần cùng 1 lúc.
Mục đích của Apple khi mua lại NeXT là đưa công nghệ phần mềm này vào nền tảng Mac. Và Steve Jobs đã làm được điều đó khi ông cho ra mắt phiên bản đầu tiên của hệ điều hành Mac OS X năm 2001. Mac OS X chính là NeXTSTEP trên Mac và nó đã trở thành 1 trong những sản phẩm thiết yếu với Apple.
Tháng 1 năm 2001 tại Macworld San Francisco, Steve Jobs giới thiệu chiến lược ”trung tâm kỹ thuật số” – tương lai của máy tính cá nhân. Ông tin rằng máy tính có thể trở thành trung tâm của các thiết bị kỹ thuật số như máy ảnh, máy quay, smartphone... Tiếp nối ý tưởng đó, Apple đã thiết kế 1 bộ sản phẩm các ứng dụng quản lý trên máy tính như iMovie (1999), iTunes (2001), iDVD (2001), iPhoto (2002), iCal và iSync (2002), GarageBand (2004) và iWeb (2006). Đây là chiếc lược giúp Apple giành thị phần với PC bởi lúc đó nền tảng Windows vẫn còn chưa có ý tưởng gì mới mẻ. Apple cũng bắt đầu khởi động chiến dịch bán lẻ vào giữa năm 2001.
Cuộc cách mạng của iPod (2001 – 2006)
Tuy nhiên thành công lớn của Apple lại đến từ 1 sản phẩm khác: iPod. iPod chỉ là 1 phần của chiếc lược “trung tâm kỹ thuật số” và được bắt đầu vào năm 2001. Steve Jobs ban đầu dự định sản xuất 1 thiết bị video, nhưng khi nhận ra rằng thời điểm đó âm nhạc số mới là xu hướng, ông đã tập trung vào sản xuất máy nghe nhạc riêng của Apple – iPod.
Sự hợp nhất giữa Pixar và Disney (2003 – 2006)
iPod cũng đóng 1 vai trò rất quan trọng trong Pixar. Sau khi đạt được những thành công liên tiếp với A Bug’s Life, Toy Story 2, Monster Inc. và Finding Nemo, Pixar quyết định hủy hợp đồng phân phối với Disney bởi mâu thuẫn ngày càng tăng giữa Steve Jobs và CEO Michael Eisner của Disney. Steve Jobs thậm chí đã từng tuyên bố ông sẽ không làm việc với Disney một khi Eisner còn tại nhiệm. Và hóa ra ban giám đốc của Disney cũng không hài lòng với Eisner. Cháu của Walt Disney – Roy Disney đã loại Eisner ra khỏi vị trí CEO và đưa Bob Iger lên làm CEO mới vào năm tháng 3 năm 2005.
Steve Jobs và Bob Iger bắt đầu làm việc cùng nhau bởi Apple đã quyết định bán các chương trình truyền hình trên iTunes. Tháng 10 năm 2005, trước sự ngỡ ngàng của phóng viên, Steve Jobs bắt tay với CEO mới của Disney – khẳng định sự hợp tác với Pixar trong tương lại. Vào tháng 1 năm 2006, Pixar sát nhập vào Disney và Steve Jobs trở thành cổ đông lớn nhất của Disney với 7% cổ phần. Giám đốc điều hành Ed Catmull và John Lasseter của Pixar cũng giữ những vai trò chủ chốt của Disney.
App Inc. (2006 đến nay)
2006 là 1 năm quan trọng với Apple. 2006 đánh dấu sự thành công của Mac. Sau nhiều năm khó khăn tranh giành thị phần với PC, doanh thu của Mac cuối cùng đã vượt hẳn PC. Đó là nhờ vào thành công của iPod và nhờ vào việc Apple bắt đầu sử dụng bộ xử lý Intel. Mac với bộ xử lý Intel nhanh hơn, rẻ hơn và đặc biệt là chạy được cả Windows khiến người dùng Windows bắt đầu chú ý. Apple cũng đạt được những thành công lớn với hệ thống bán lẻ của mình.
Cũng trong năm 2006 Steve đối mặt với scandal về gian lận cổ phiếu: Ghi lùi ngày cổ phiếu về thời điểm giá trị thấp hơn. Việc này cũng thường diễn ra ở Thung lũng Silicon nhưng đến 2006, Wall Street Journal đã tố cáo tình trạng này. SEC tiến hành điều tra Apple năm 2007 và CFO cũ của công ty này bị phạt. Steve Jobs được tuyên bố không có tội gì.
Cuối năm 2003, Steve Jobs bị phát hiện ung thư tuyến tụy. Bác sĩ cho biết nếu ông phẫu thuật thì sẽ không có vấn đề gì nhưng Steve từ chối. Suốt 9 tháng sau đó Steve ăn theo 1 chế độ ăn kiêng đặc biệt mà ông tin rằng có thể chữa khỏi bệnh, tuy nhiên cuối cùng đến tháng 8 năm 2004 ông phải chấp nhận phẫu thuật. Mọi người đều tin rằng rắc rối đã qua đi, nhưng ung thư không phải là căn bệnh có thể chữa dễ dàng. Steve Jobs ngày càng gầy đi trông thấy và đến cuối năm 2008, Apple cho biết Steve sẽ không tham gia Macworld cuối cùng 2009. Steve Jobs nghỉ làm trong 6 tháng đầu năm 2009 để chuẩn bị cho việc cấy ghép phổi. Rất nhiều người lo ngại về tương lai của Apple khi mà vị CEO tối quan trọng của công ty này đang gặp vấn đề về sức khỏe. Nhưng trái với lo ngại của mọi người, Steve Jobs trở lại với cương vị CEO năm 2010 và gây ngạc nhiên cho cả thế giới với những sản phẩm tuyệt vời. Sản phẩm ấn tượng nhất phải kể đến là iPad – máy tính bảng chạy iOS của Apple được công bố 27/1/2010. Steve Jobs khẳng định iPad đã bắt đầu thời hậu máy tính, và máy tính sẽ dần bị thay thế bởi các máy tính bảng di động. Nếu thực sự như vậy thì Steve Jobs giữ 1 vai trò cực kỳ quan trọng trong cả việc khai sinh và kết thúc nền công nghiệp máy tính cá nhân.
Sức khoẻ và sự qua đời
Vào giữa năm 2004, Jobs thông báo cho nhân viên của mình rằng kết quả chẩn đoán cho biết ông có một khối u ung thư trong tuyến tụy.[88] Các dự đoán về bệnh ung thư tuyến tụy thường không khả quan, tuy nhiên, Jobs tuyên bố rằng ông bị một loại ung thư ít xâm thực hiếm có gọi là u tuỵ nội tiết.[88] Ban đầu ông phản đối việc áp dụng các biện pháp can thiệp y tế thông thường và bắt tay vào một chế độ ăn uống đặc biệt để ngăn chặn căn bệnh. Nhưng sau đó trong tháng 7 năm 2004, Jobs trải qua một dạng phẫu thuật phổ biến nhất trong việc điều trị ung thư tuyến tuỵ gọi là pancreaticoduodenectomy (hay "thủ tục Whipple"), kết quả cho thấy đã thành công việc cắt bỏ khối u.[89][90] Jobs dường như đã không yêu cầu hay không được trải qua hóa trị hoặc xạ trị.[88][91] Trong thời gian Jobs vắng mặt, Timothy D. Cook, người chịu trách nhiệm đứng đầu về hoạt động và bán hàng trên toàn thế giới tại Apple điều hành công ty.[88]
Vào ngày 05 tháng 10 năm 2011, trong một tuyên bố của gia đình anh có nói Jobs "đã ra đi thanh thản bên gia đình vào ngày hôm nay..." [120]
Apple đưa ra tuyên bố rằng Jobs đã qua đời.[29][121] Nội dung như sau: "Chúng tôi vô cùng thương tiếc thông báo rằng Steve Jobs qua đời ngày hôm nay. Nhiệt tình, đam mê và vinh quang của Steve là nguồn gốc cho vô số sáng kiến đã làm giàu và cải thiện đời sống của chúng ta. Thế giới trở nên vô cùng tốt đẹp hơn vì Steve. Tình yêu lớn nhất của ông dành riêng cho người vợ, bà Laurene, và gia đình. Tâm hồn chúng ta hướng đến họ và đến tất những những ai có cùng niềm rung động trước món quà đặc biệt mà ông đã trao trong cuộc đời."
Cũng từ ngày 5 tháng 10 năm 2011, trang chủ Apple chào đón khách ghé thăm bằng một thông điệp đơn giản: bức hình trắng đen của Steve Jobs, tên, năm sinh và mất của ông. Nhấp chuột vào hình ảnh của Jobs sẽ dẫn đến cáo phó với nội dung: "Apple đã mất đi một thiên tài sáng tạo và nhìn xa trông rộng, thế giới đã mất đi một con người tuyệt vời. Chúng tôi, những người đã may mắn quen biết và làm việc với Steve đã mất đi một người bạn thân thiết và người cố vấn đầy cảm hứng. Steve để lại sau lưng một công ty mà chỉ duy nhất ông là người có thể gầy dựng nên, và tinh thần của ông mãi mãi sẽ là nền tảng của Apple." Một địa chỉ email cũng được đăng lên công khai để chia sẻ những kỷ niệm, gửi lời chia buồn và cảm nghĩ.[122]
Lời kết
Steve Jobs là 1 người tuyệt vời trên vô số lĩnh vực. Ông để lại dấu ấn của mình tại ít nhất là 5 nền công nghiệp: máy tính cá nhân với Apple II và Macintosh, âm nhạc với iPod và iTunes, điện thoại với iPhone, laptop với MacBook và hoạt hình với Pixar. Một đứa trẻ nghịch ngợm, không học hết đại học đã xây dựng nên 1 đế chế máy tính và trở thành tỉ phú chỉ trong vài năm, rồi bị chính công ty mình xây nên sa thải. 10 năm sau đó ông trở lại cứu vớt và đưa công ty ấy thành 1 trong những công ty có ảnh hưởng lớn nhất thế giới với hàng triệu fan toàn cầu. Ông cũng giúp tạo nên 1 công ty dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực hoạt hình. Ông đã thay đổi cuộc sống của hàng triệu người bằng công nghệ và được biết tới như một trong những nhà điều hành và chiến lược gia tài năng nhất thế giới. Cái tên Steve Jobs sẽ còn được truyền tụng trong nhiều thập kỉ nữa bởi những gì ông làm được thực sự quá tuyệt vời.
