6h sáng, ở góc đường Hai Bà Trưng - Điện Biên Phủ, Quốc Thiện - 47 tuổi, cháu đời thứ ba của cụ Lý - tất bật bày mẹt bánh mì trên vỉa hè, chuẩn bị phục vụ hàng chục khách đang xếp hàng chờ mua.
Trên chiếc mẹt phủ lá chuối, những lát chả bò, giò thủ, chả quế, chả lụa được xếp ngay ngắn, cạnh rổ hành tây, dưa leo, ớt đỏ. Bánh mì giòn được phủ kín trong sọt để giữ hơi nóng. Dưới tán dù bạc màu, tấm bảng nhỏ ghi: "Bánh mì cụ Lý".
Mẹt bánh mì này đã gắn bó với góc phố Hai Bà Trưng - Điện Biên Phủ, phường Tân Định gần tám thập kỷ. Ba thế hệ nối nhau, từ gánh bánh mì dạo của cụ Lý - người Bắc di cư vào Sài Gòn những năm 1950 - đến anh Thiện hôm nay, vẫn giữ cách làm cũ, vị xưa.
"Cụ Lý bán từ những năm 1950. Đến tôi là đời thứ ba, bán cũng hơn 20 năm rồi", anh Thiện vừa nói vừa thoăn thoắt cắt chả, thêm hành dưa cho khách đang đứng chờ.
Mẹt bánh mì của anh Thiện trên đường Hai Bà Trưng. Ảnh: Hoàng Yến.
Trong cuốn Sài Gòn 100 quán ngon (Nhà xuất bản Trẻ, 1996), cụ Lý được nhắc đến với hình ảnh "người bán bánh mì dạo hơn ba mươi năm, mang giỏ tre lớn, đi khắp phố phường bằng chiếc xe Mobylette". Khi đã cao tuổi, cụ dừng chân ở đầu hẻm 191 Hai Bà Trưng - cũng là nơi anh Thiện bán hiện tại.
Hồi đó, ổ bánh mì cụ Lý khác hẳn mọi nơi: không có pate, không bơ, không đồ chua, chỉ có chả bò, chả lụa, chả bì, kẹp với hành tây, dưa leo, rắc chút muối tiêu và xì dầu (theo yêu cầu khách). Bánh mì được mang tới từng mẻ, luôn nóng giòn. Bánh mì cứ cách 1 giờ lại có người mang tới nên luôn nóng giòn. Cụ đứng bán một mình từ 6 giờ sáng đến 11 giờ trưa, với mức giá từ 1.500 đồng đến 2.000 đồng/ổ (thời điểm 1996).
Khách của cụ đa phần là công nhân viên, sinh viên, học sinh. Người ta ghé qua, ngồi trên xe ăn vội ổ bánh rồi đi làm. "Tiệm" chỉ là chiếc mâm đặt trên ghế đẩu, phủ lá chuối sạch bong, nhưng bao nhiêu năm vẫn đông khách.
Bánh mì cụ Lý không có bơ pate hay đồ chua, chỉ có 5 loại chả kẹp với hành tây, dưa leo, rắc chút muối tiêu và xì dầu. Ảnh: Hoàng Yến.
Khi cụ Lý nghỉ bán đầu những năm 2000, người cháu là ông Hiếu tiếp tục, rồi đến anh Thiện. Anh vẫn giữ cách bán bánh mì trên chiếc mâm nhỏ phủ lá chuối như ngày xưa, bày các món chả bò thì là, chả lụa, nhưng thay món chả bì cụ Lý bằng món giò thủ (chả đầu). Còn các món ăn kèm vẫn là hành tây, dưa leo thái miếng to, ớt, muối tiêu, và nước tương như ngày nào
"Giò thủ và chả lụa thì nhà tự làm, riêng chả bò phải đặt ở chợ Ông Tạ, nơi có nhiều gia đình Bắc di cư làm nghề giò chả từ năm 1954. Họ có bí quyết riêng, không ai bắt chước được", anh Thiện kể. Chả bò ở đây mang hương vị Bắc do có thì là, được nướng như chả quế chứ không hấp. Khi ăn kèm hành tây sống, dậy vị thơm cay, tạo nên hương đặc trưng.
Với nhiều cư dân quanh khu vực phường Tân Định, ổ bánh mì cụ Lý không chỉ là một món ăn sáng, mà đã trở thành một phần ký ức.
Ông Trần Tam Anh, 58 tuổi, sống tại phường Hạnh Thông, nhớ lại: "Tôi ăn ở đây từ hồi còn thanh niên, chắc cũng hơn ba mươi năm rồi. Mỗi tuần tôi ghé phải ba lần. Bánh mì ở đây hợp khẩu vị vì tôi không thích bơ hay pate. Món chả bò ở đây đặc biệt ở chỗ phải ăn kèm hành tây mới ngon, mới bật lên mùi thơm của thịt. Ăn như vậy mới cảm nhận được hết vị riêng của ổ bánh mì này".
Còn ông Phạm Văn Tài, 57 tuổi, ở phường Xuân Hòa, cũng là khách quen nhiều năm, cho biết: "Nhà tôi ở ngay gần đây, sáng tuần nào cũng tạt qua mua. Có tuần ăn tới ba, bốn bữa. Bánh mì ngon, chả làm vừa miệng, ăn riết rồi thành quen".
Ông Phạm Văn Tài, 57 tuổi, sáng tuần nào cũng đạp xe đến mua bánh mì. Ảnh: Hoàng Yến.
Gia đình anh Thiện bắt đầu chuẩn bị từ 4h sáng: hấp giò, nướng chả, thái rau rồi dọn hàng để 6h bắt đầu bán. Khoảng 7-8h sáng là đông khách nhất, đến 9h30 là hết hàng. Mỗi ngày, anh bán gần 50 kg giò chả. Cứ khoảng hơn một tiếng lại có người mang bánh mì mới đến. Mỗi ổ giá từ 25.000 đến 30.000 đồng.
Để miếng chả tươi ngon, anh Thiện không cắt chả sẵn mà chỉ thái khi có khách mua. Mỗi ổ được kẹp những lát chả bò dày, thêm dưa leo, hành tây, rắc chút ớt và xì dầu, tất cả hoàn thiện chỉ trong khoảng 30 giây.
Quán nằm ngay khu trung tâm, gần các điểm du lịch nổi tiếng như nhà thờ Đức Bà, đường sách Nguyễn Văn Bình, Bưu điện thành phố và hồ Con Rùa. Khách có thể mua mang đi, hoặc ngồi lại ngay vỉa hè, cạnh những quán cà phê gần đó.
Hoàng Yến
