Vụ va chạm giữa máy bay chở khách và phi cơ cảnh sát biển của Nhật Bản ở sân bay Haneda tối 2/1 khiến ít nhất 5 thành viên phi hành đoàn được cử đi cứu trợ động đất thiệt mạng. Hiện cơ quan chức năng chưa kết luận nguyên nhân vì sao hai chiếc máy bay có mặt trên đường băng cùng một lúc. Tuy nhiên, việc toàn bộ hành khách và phi hành đoàn trên chiếc máy bay thương mại Airbus A-350 của Japan Airlines được sơ tán thành công được xem như điều thần kỳ. Tại thời điểm hạ cánh, máy bay bốc cháy như quả cầu lửa, đi kèm với nhiều khói độc.
Phi hành đoàn sơ tán nhanh chóng
Khoảnh khắc chiếc máy bay thương mại bị thiêu rụi sau vụ va chạm ở sân bay Haneda. Ảnh: Reuters
Các chuyên gia ngành hàng không đều nhận định phản ứng nhanh chóng của phi hành đoàn đã cứu sống gần 400 người có mặt trên chuyến bay. Chỉ vài giây sau khi máy bay dừng lại, các máng thoát hiểm được bơm căng và toàn bộ người trên máy bay được đưa ra ngoài an toàn, bất chấp cabin đã tràn ngập khói.
Một phi công của hãng hàng không lớn ở châu Âu nói trên CNN: "Tôi đặc biệt ấn tượng với phi hành đoàn và hành khách. Những điều xảy ra giống như một cuộc sơ tán trong điều kiện khắc nghiệt nhất dường như chỉ có trong sách giáo khoa. Chúng ta đang ở trong thời kỳ tốt của ngành hàng không khi các máy bay ngày càng hiện đại và việc đào tạo phi hành đoàn xử lý các tình huống bất ngờ đã được chú trọng trong nhiều thập kỷ".
Người này nói thêm các quy quy trình đã được cải tiến vì máy bay ngày càng lớn hơn. Tất cả hành khách có thể được sơ tán trong 90 giây. Tiếp viên trên một số hãng hàng không giờ đây cũng có thể bắt đầu sơ tán ngay lập tức nếu nhận biết tình huống nguy cấp, không cần chờ yêu cầu của cơ trưởng, tiết kiệm những giây phút quan trọng.
PilotsTogether, một tổ chức từ thiện hỗ trợ phi hành đoàn, đồng tình với quan điểm này.
Graham Braithwaite, giáo sư về an toàn và điều tra tai nạn tại Mỹ, nhận xét phi hành đoàn của Japan Airlines đã "biểu hiện một cách mẫu mực". "Việc huấn luyện an toàn mà các hãng hàng không - trong trường hợp này là Japan Airlines - yêu cầu phi hành đoàn thực hiện liên tục đã mang lại kết quả. Theo tôi, một điều rút ra là hành khách cần chú ý đến các hướng dẫn an toàn và nhớ rằng phi hành đoàn không phải là những nhân viên dịch vụ ăn uống mà là những chuyên gia an toàn được đào tạo bài bản", ông nói.
Các tiêu chuẩn an toàn tối thiểu quốc tế do Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) đặt ra yêu cầu phi hành đoàn phải thực hành sơ tán khẩn cấp hàng năm. Các nhà sản xuất máy bay cũng phải chứng minh rằng bất kỳ máy bay nào cũng có thể đáp ứng yêu cầu được sơ tán hoàn toàn hành khách trong 90 giây.
Theo các chuyên gia, quy định này "được viết bằng máu của những người không may mắn qua đời trong các thảm họa hàng không trước đó". Một vụ tai nạn của hãng hàng không Aeroflot tương tự vào năm 2019 khi một chiếc máy bay bốc cháy lúc hạ cánh ở Moscow, khiến 41 trong số 73 người trên máy bay thiệt mạng. Năm 1980, chuyến bay 163 của Arab Saudia gặp sự cố phải hạ cánh khẩn cấp nhưng các phi công không ra lệnh sơ tán, khiến toàn bộ 301 người trên máy bay chết vì ngạt khói.
Một vụ tai nạn khác có ảnh hưởng lớn đến quy định an toàn là thảm họa British Airtours năm 1985 tại sân bay Manchester ở Anh. Máy bay sau khi cất cánh đã bốc cháy và dừng lại trên đường băng. Dù lực lượng cứu hỏa có mặt nhanh chóng, 55 người đã thiệt mạng, chủ yếu do ngạt khói vì không được sơ tán kịp thời. Sự việc đã khiến các chuyên gia thay đổi một số thiết kế và vật liệu làm ra cabin để hành khách có thể thoát hiểm nhanh hơn và chậm bốc khói độc khi không may hỏa hoạn.
Hành khách không mang theo hành lý khi sơ tán
Giây phút khói tràn vào cabin khi xảy ra hỏa hoạn. Video: NBC News
Erlich, một người trên máy bay, kể lại các hành khách trên chuyến bay JAL516 đã sơ tán mà không mang theo hành lý xách tay - một hành động thường thấy trong các video về sơ tán trong tình huống khẩn cấp. Mika Yamake, một thân nhân có chồng trên máy bay, cũng nói với CNN: "Chồng tôi vừa bước ra với chiếc điện thoại di động. Anh ấy phải bỏ lại mọi thứ khác phía sau".
"Bất kỳ sự chậm trễ nào trong việc sơ tán đều có thể gây ra thảm họa. Đôi khi mọi chuyện tồi tệ xảy ra chỉ vì chúng ta muốn mang theo máy tính xách tay hay túi xách cá nhân. Sự cố này có thể còn tồi tệ hơn nhiều nếu hành khách không bỏ lại đồ đạc", Erlich nói.
Một phi công của một hãng hàng không lớn ở châu Âu cho rằng: "Đây là một thách thức với các hãng hàng không, liên quan tới khía cạnh văn hóa. Một số người ưu tiên mang theo tài sản, đồ đạc hơn là sự an toàn của họ và những người xung quanh. Hãy bỏ lại mọi thứ và thoát ra ngoài nhanh nhất. Đây là ưu tiên duy nhất. Khi đó, mọi người đều sẽ có cơ hội sống sót cao nhất".
Trên thực tế, quy định này được tất cả hãng hàng không đưa vào hướng dẫn an toàn bay. Khi sự cố xảy ra, hành khách được yêu cầu bỏ lại toàn bộ hành lý, tuân theo hướng dẫn của tiếp viên hàng không, di chuyển ra phía cửa thoát hiểm. Lối đi trên máy bay rất nhỏ nên chỉ cần một người dừng lại lấy đồ hoặc kéo theo đồ đạc cồng kềnh có thể khiến những người phía sau gặp nạn.
Chuyên gia Braithwaite cũng cho rằng hành khách cần tập trung hơn khi ở trên máy bay. "Cách đây vài tuần, tôi ngồi cạnh một người trên máy bay. Anh ta không hề lắng nghe khi tiếp viên hướng dẫn an toàn vì tin rằng nếu có chuyện gì xảy ra thì không có cách nào để sống sót. Nhưng hôm nay, gần 400 người ở Nhật đã chứng minh điều ngược lại", ông nói.
Nguyên Chi (Theo CNN)
