Nghệ sĩ qua đời ở tuổi 90, sáng 20/2 sau thời gian điều trị nhiều bệnh tuổi già. Diễn viên Lý Hương cho biết dù biết bà bệnh nặng hơn một tháng qua, chị vẫn cầu nguyện, hy vọng phép màu xảy ra. Hòa Hiệp - từng đóng cùng bà trong phim truyền hình Cổng mặt trời - nói: "Vĩnh biệt ngoại Kim của con". Với nam diễn viên, nghệ sĩ Thiên Kim là người bà mà anh và nhiều diễn viên cùng thế hệ hết mực quý trọng. Nghệ sĩ Bạch Tuyết viết dòng thơ tiễn biệt bà: "Tâm an trời đất sẽ an/ Nhìn ra sân nắng cúc vàng lung linh".
Nghệ sĩ Thiên Kim trong một chương trình phát sóng năm 2018. Ảnh: Đông Tây
Mang lại tiếng cười trên phim, Thiên Kim từng nói cuộc đời bà nhiều nỗi buồn hơn niềm vui.
Nghệ sĩ sinh ra và lớn lên tại Sài Gòn trong một gia đình giàu truyền thống cải lương, cha là kép độc Sáu Đỏ (thầy của nghệ sĩ Doãn Hoàng Giang). Thiên Kim từng cho biết bản thân "chưa bao giờ có một tuổi thơ trọn vẹn" vì cha mẹ chia tay sớm, bà về sống cha và dì ghẻ. Nhiều lần, bà chịu đựng những trận đòn roi vô cớ của người dì, chỉ biết nuốt nước mắt. Về sau, bà được về ở cùng mẹ ruột và cha dượng.
Tám tuổi, bà lần đầu lên sân khấu với vai đào con trong gánh hát. Tình yêu cổ nhạc giúp bà tạm quên đi nỗi buồn gia đình đổ vỡ. Vài năm sau, nghệ sĩ Bích Thuận dẫn dắt bà vào con đường chuyên nghiệp bằng vở tuồng Phụng Nghi Đình. Gánh hát của Bích Thuận tan rã, bà lang bạt từ đoàn này sang đoàn khác. Sau thời gian thất nghiệp, năm 1955, bà bỏ hát cải lương, bén duyên với nghiệp lồng tiếng phim. Nhờ biệt tài giả giọng, bà tham gia lồng thoại cho các vai từ em bé ba tuổi đến người già. Về sau, bà chuyển sang lĩnh vực diễn xuất bằng những vai đầu tiên trên màn ảnh thập niên 1960.
Thời trẻ, Thiên Kim nặng gánh mưu sinh vì gia đình. Nuôi năm con, chưa tính các cháu của người chị, bà phải sớm khuya đi đóng phim để gửi tiền về nhờ mẹ chăm sóc giúp. Bà trách bản thân thiếu chu đáo với con cái, một phần vì nghề diễn không kiếm được thu nhập ổn định. Sau này, các con mỗi người một hướng, bôn ba mưu sinh, bà học cách tự chăm sóc bản thân.
Về già, bà khăn gói vào Viện dưỡng lão nghệ sĩ, quận 8, TP HCM, sống vì không muốn phiền con cháu. Gần 20 năm ở trong viện, niềm vui của Thiên Kim là được bầu bạn với những nghệ sĩ đồng trang lứa như Ngọc Đáng, Lệ Thẩm, Diệu Hiền...
Ở tuổi xế chiều, nghệ sĩ bỏ lại sau lưng ký ức vàng son của một thời ngang dọc khắp các sân khấu, phim trường. Lâu lâu, bà điểm phấn tô son đôi chút, tự soi mình trong gương để nhận ra "ai rồi cũng phải già đi". Thiên Kim từng nói nỗi buồn lớn nhất ở tuổi của bà là nhìn bạn hữu xung quanh lần lượt qua đời. "Mỗi lần như thế, khu dưỡng lão lại càng thêm trống vắng. Chẳng biết ai là người trụ lại cuối cùng, mà chắc người ấy cũng buồn lắm", bà cười nhưng mắt rưng rưng khi nói.
Nhiệt huyết với phim ảnh giúp bà phần nào xua đi nỗi cô quạnh. Gần 90 tuổi, gối yếu chân mỏi, bà vẫn nhận lời tham gia các dự án quay ngắn ngày tại TP HCM và các tỉnh lân cận. Nghệ sĩ từng nói đóng phim vì tình yêu nghề âm ỉ mấy chục năm qua, ai kêu gì, bà đóng nấy. Có đơn vị làm phim xong chỉ trả thù lao 500 nghìn đồng, bà vẫn vui vẻ nhận. Nghệ sĩ thường khuyến khích các đạo diễn trẻ, bảo họ đừng lo lắng chuyện tiền nong, "trả được bao nhiêu thì trả". Thỉnh thoảng, bà được nhiều khán giả nhận ra, cúi đầu "Chào ngoại" và hồ hởi xin chụp ảnh. "Chỉ có vậy thôi mà về tôi vui cả ngày", bà từng cho biết.
Sinh thời, Thiên Kim từng gọi vui bà là "hoa nở muộn". Đến đầu những năm 1990, ở tuổi ngoài 50, bà mới bắt đầu được nhiều nhà làm phim chú ý, mời đóng các vai lão. Không ít khán giả vẫn nhớ đến nhân vật của bà trong tác phẩm Ngọc trong đá (đạo diễn Trần Cảnh Đôn) - dựa theo tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Nguyễn Đông Thức. Dù chỉ xuất hiện ở vài phân cảnh, bà để lại ấn tượng đậm nét với vai người mẹ hiền lành, khắc khổ của nhân vật chính - Hương (Lý Thu Thảo). Phân cảnh bà mẹ vừa khóc, vừa van nhóm lính đừng bắt con gái mình đi cải tạo, từng lấy nhiều nước mắt người xem khi phim công chiếu năm 1990.
Diễn viên Thiên Kim sống ở khu dưỡng lão ở tuổi xế chiều. Ảnh: Mai Nhật
Sang thập niên 2000, phim truyền hình miền Nam nở rộ, Thiên Kim tiếp tục được nhiều đạo diễn gửi gắm kịch bản. Khi Bỗng dưng muốn khóc - tác phẩm gây sốt màn ảnh nhỏ năm 2008 - ra mắt, nhân vật dì Mười bán nước của bà là một trong những vai phụ tạo được nét riêng. Tính cách bộc trực của nhân vật được Thiên Kim thể hiện tròn trịa, như cách bà Mười xót xa khi thấy Trúc (Tăng Thanh Hà) - nữ sinh nghèo - phải tự gánh nước đến chai tay. Ngưỡng mộ lối diễn của bà, đạo diễn Vũ Ngọc Đãng tiếp tục mời Thiên Kim vào vai bà chủ vựa ve chai hài hước trong Hotboy nổi loạn - phim điện ảnh gây tiếng vang năm 2011.
60 năm làm nghề, nghệ sĩ Thiên Kim có hàng chục vai điện ảnh, truyền hình. Nghệ sĩ Kim Cương đánh giá dù vai lớn hay nhỏ, lối diễn của Thiên Kim cho thấy bà chuyên tâm nghiên cứu kịch bản để tìm tòi nét riêng. "Cách nhập vai của chị Thiên Kim không đậm màu kỹ thuật mà rất đời, như thoát ra từ cuộc sống để bước lên màn ảnh", Kim Cương nhận xét.
Các vai diễn ghi dấu của nghệ sĩ Thiên Kim. Video: Tổng hợp
Mai Nhật
Mai Nhật
