Vừa qua, Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Flamingo (Phú Thọ) đã tổ chức lễ kỷ niệm 10 năm hành trình "nghệ thuật trong rừng". Với 56 tác phẩm điêu khắc kích thước lớn, các sắp đặt ngoài trời, khoảng 70 tranh, điêu khắc nhỏ, sắp đặt trong nhà được sưu tập suốt 10 năm qua, nơi đây đã trở thành một bảo tàng đương đại có quy mô tầm cỡ trong khu vực Đông Nam Á.
Sự kiện kỷ niệm 10 năm dự án "Nghệ thuật trong rừng" (Art In The Forest), Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Flamingo kết sưu tập bằng 8 tác phẩm mới của 8 nghệ sĩ - nhà điêu khắc: Đào Châu Hải, Lê Thị Hiền, Hoàng Tường Minh, Lê Anh Vũ, Hoàng Mai Thiệp, Đỗ Hiệp, Nguyễn Trần Ưu Đàm, Phạm Đình Tiến.
Báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) có cuộc trò chuyện cùng họa sĩ Vũ Hồng Nguyên, đồng sáng lập và là giám tuyển của Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Flamingo.
Họa sĩ Vũ Hồng Nguyên
* Tôi đã quan sát dự án "Art In The Forest" trong nhiều mùa, thấy được sự đón nhận rất tích cực từ cộng đồng nghệ sĩ và công chúng yêu nghệ thuật. Các trại sáng tác, lưu trú diễn ra tại đây có chất lượng nghệ thuật rất tốt so với các mô hình cùng loại trong khu vực Đông Nam Á. Và câu chuyện về một bảo tàng với cách thức thực hiện như thế này có lẽ là rất khó để có cái thứ hai tại Việt Nam. Vậy mong muốn lúc ban đầu của ông: Việt Nam cần có nhiều cái như thế này để tạo nên một hệ sinh thái nghệ thuật bảo tàng đương đại, liệu có khả thi?
- Đúng thế. Tôi rất mong muốn điều đó thành hiện thực. Một nơi như thế này thì không đủ cho một đất nước với dân số hơn 100 triệu dân, nhất là khi chủ trương của đất nước là văn hóa được đặt vào vị trí trọng tâm phát triển.
Nếu có nhiều bảo tàng như thế này, hệ sinh thái nghệ thuật sẽ đa dạng hơn, trẻ em sẽ có một nền tảng trải nghiệm nghệ thuật bài bản ngay từ nhỏ. Các em sẽ được định hướng đi nhiều bảo tàng khác nhau với nhiều chủ đề và loại hình nghệ thuật phong phú, quan trọng nhất là việc ấy được lặp đi lặp lại để hình thành thói quen thưởng thức nghệ thuật. Văn hóa, xã hội theo đó sẽ phát triển.
Tuy nhiên, để xây dựng một dự án nghệ thuật, giữ được sự kiên định và nhất quán trong suốt 10 năm không thay đổi, quả thực phải cần sự hội tụ của rất nhiều yếu tố. Khó nhất chính là tạo dựng được niềm tin và sự đồng thuận giữa những người đồng sáng lập. Khi tầm nhìn được chia sẻ trọn vẹn, tất cả các ý tưởng đưa ra đều có thể sẽ trở thành hiện thực.
Tác phẩm “Sen” (thép không gỉ phủ sơn, cao 1,95m, dài 2,18m, rộng 3,4m, nặng 2,4 tấn) của nhà điêu khắc Lê Thị Hiền
Dự án này không có hội đồng nghệ thuật, toàn bộ quyết định đều do một mình tôi đảm nhiệm. Từ ý tưởng tổng thể của bảo tàng đến việc lựa chọn từng nghệ sĩ, sắp đặt tác phẩm, cho đến những điều chỉnh không gian như việc làm thêm một quả đồi nhỏ cho phù hợp với một tác phẩm… tôi cũng tự quyết định.
Nếu không có sự tin tưởng tuyệt đối từ người đồng sáng lập, rất khó để giải quyết những vấn đề phát sinh chỉ vì một mục đích duy nhất là nghệ thuật. Và ở đây phải là một sự kiên định tuyệt đối, cho một tương lai dài phía trước.
Chính vì vậy, sau khi làm dự án "Art In The Forest", nhiều tập đoàn khác đã tìm đến tôi để trao đổi kinh nghiệm, cũng có một số tập đoàn từng hẹn gặp những nghệ sĩ tham gia với dự án để trao đổi, nhưng mọi thứ đều không hề đơn giản.
Tác phẩm “OK bạn” (đồng đúc, cao 4,5m, nặng 600kg) của nhà điêu khắc Phạm Đình Tiến
* Khi bắt đầu "Art In The Forest" và Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Flamingo, ông nghĩ về cột mốc 10 năm như hôm nay?
- Tôi không chỉ nghĩ đến 10 năm sau, mà nghĩ đến 40 năm sau trong việc giáo dục nghệ thuật. Ngay từ khi còn trên ý tưởng đề xuất tôi đã nghĩ về các thế hệ trẻ sẽ tham gia hành trình nghệ thuật này và con cái của họ mới là những người được nuôi dưỡng và thụ hưởng thực sự.
Tác phẩm “Nguồn” (nhôm tấm gò, cao 3m, dài 2,7m, rộng 0,9m) của nhà điêu khắc Hoàng Mai Thiệp
* Vậy ông nghĩ gì về việc giáo dục nghệ thuật?
- Điều quan trọng là phải quay về với giáo dục, xây dựng những nền tảng cơ bản nhất để mỗi người có khả năng hiểu và cảm nhận nghệ thuật, phù hợp với mọi lứa tuổi và thích ứng với nhịp sống hiện đại.
Giáo dục nghệ thuật cần quan tâm đến lứa tuổi, giới tính, tâm lý, văn hóa... để hiểu biết, cảm thụ không bị đóng khung và dẫn dắt bằng những khuôn mẫu.
Tác phẩm “Trong lòng đất, dưới lớp vỏ” (gốm, cao 1,7m, dài 3,2m, rộng 4,1m, nặng 2,2 tấn) của nhà điêu khắc Lê Anh Vũ
* Tôi được biết, bảo tàng sẽ có những tour đặc biệt cho trẻ em (hoặc người lớn) có thể tham gia trả lời các câu hỏi được thiết kế sẵn để cùng tìm hiểu và đọc các tác phẩm nghệ thuật, trải nghiệm workshop sáng tạo. Theo ông điều này có tác dụng như thế nào?
- Lấy người xem làm trung tâm là cách bền bỉ nhất để đưa họ đến gần tác phẩm và khuyến khích họ bày tỏ suy nghĩ của mình. Thực tế, không phải ai cũng sẵn sàng nói ra suy nghĩ của mình trước đám đông, nhưng khi được tham gia, họ sẽ có thêm sự tự tin và hứng thú, đặc biệt là trẻ em. Nếu không có tương tác, người xem thường chỉ lướt qua và không lưu lại điều gì đáng kể.
Khi phải trình bày về một tác phẩm ngay trước mắt, họ phải phân tích những gì họ nhìn thấy, cảm thấy. Chính việc tự phân tích làm cho góc nhìn trở nên sâu và rộng hơn. Nếu có 30 người, sẽ có 30 cách tiếp cận khác nhau, mỗi quan điểm mở ra thêm một góc nhìn mới. Điều đó cũng giúp suy nghĩ được kích hoạt nhiều hơn, học cách tôn trọng cảm nhận của người khác và từ đó nhìn nhận xã hội đa dạng và phong phú hơn.
Lễ kỷ niệm 10 năm hành trình nghệ thuật trong rừng
Đối với người lớn, tôi nghĩ chắc chắn sẽ có sự khác nhau giữa việc trải nghiệm nghệ thuật có trả phí và miễn phí. Khi phải chi trả cho một tour nghệ thuật, họ thường chú tâm hơn và dành nhiều suy nghĩ hơn cho những gì mình nhìn thấy. Nếu mỗi ngày chỉ cần 5% lượng người đến tham quan và nghỉ dưỡng ở đây tham gia vào tour nghệ thuật thì đó cũng là một tín hiệu tích cực.
Kích thước và chất liệu tác phẩm điêu khắc ở đây cũng là một yếu tố đặc biệt, tạo nên ấn tượng thị giác mạnh cho người xem. Không chỉ trẻ em, mà cả người lớn cũng có thể cảm nhận được một cảm giác khác lạ khi đứng trước những tác phẩm quy mô lớn. Chỉ cần một khoảnh khắc thấy mình nhỏ bé trước tác phẩm cũng đã là một trải nghiệm đáng giá.
Đôi khi, chúng ta cần tạm rời điện thoại, gác lại một chút thế giới ảo, bớt bỏ giáo điều, hình thức, để trở về với cảm nhận thực tế. Chỉ cần yên lặng sống với nghệ thuật và thiên nhiên vài giờ thôi đã là một điều rất tích cực rồi.
* Xin cảm ơn ông!
Một bảo tàng tầm cỡ khu vực Đông Nam Á
Nằm trong khuôn viên 123 ha, cùng 500 ha mặt nước và hàng ngàn ha rừng thông xung quanh, Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Flamingo là một bảo tàng ngoài trời rất hiếm gặp. Cho đến thời điểm hiện tại, bảo tàng này đã quy tụ gần 80 nghệ sĩ trong và ngoài nước với sưu tập gần 130 tác phẩm điêu khắc, hội họa và sắp đặt.
Mỗi nghệ sĩ, mỗi tác phẩm đều được họa sĩ Vũ Hồng Nguyên lựa chọn và duy trì những tiêu chuẩn kiên định trong suốt 10 năm để có được những tác giả, tác phẩm đương đại tốt nhất trong nguồn lực của bảo tàng.
Khu trưng bày ngoài trời bao gồm 56 tác phẩm điêu khắc kích thước lớn, kết hợp nghệ thuật sắp đặt, có bức cao hơn 20 m, có bức nặng hơn 27 tấn, đa dạng vật liệu. Khu trưng bày trong nhà giới thiệu khoảng 70 tranh, điêu khắc nhỏ và nghệ thuật sắp đặt, cũng đa dạng về vật liệu.
Bảo tàng và dự án Nghệ thuật trong rừng do Tập đoàn Flamingo Holding tài trợ chủ yếu trong nhiều năm qua. Hiện nay bảo tàng có chương trình Hành trình kết nối xanh, hoạt động tham quan miễn phí dành cho học sinh và các đoàn khách hiệp hội, cơ quan, doanh nghiệp, kéo dài đến ngày 29/4/2026.
