"Dòng chảy" trà Việt Nam đương đại (kỳ 1): "Bản giao hưởng" của truyền thống và hội nhập

Giữa nhịp sống hiện đại với những đổi thay chóng mặt, có một thức uống vẫn lặng lẽ tồn tại, gắn với dòng chảy văn hóa thâm trầm nhưng đầy sức sống: trà Việt Nam. 

Với những lớp giá trị đi kèm, trà đã trở thành tấm gương phản chiếu lịch sử, minh triết, và cả những phong vị rất riêng của từng vùng đất trên cả nước. Hãy cùng khám phá về trà Việt Nam trong loạt bài của báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) để hiểu thêm về câu chuyện này.

Giữa lòng phố thị náo nhiệt, nơi những thanh âm của cuộc sống hiện đại không ngừng vang vọng và quán xá tấp nập, văn hóa trà Việt Nam đang viết nên một chương mới. Hương trà cổ thụ lưu dấu từ ngàn xưa hòa cùng nhịp đập đương đại, tạo nên một sức sống mới đầy hứa hẹn.

Uống trà trên đỉnh Tà Xùa (Sơn La). Ảnh: Kiên Nông Dân

Không còn chỉ là những chén trà trầm mặc trong thiền thất hay ngự uyển xưa cũ, trà Việt Nam đương đại đang vươn mình, hòa nhập vào dòng chảy của thời đại, mang theo khát vọng vươn tầm thế giới. Từ những quán trà trẻ trung, phá cách, nơi trà trở thành chất xúc tác cho những câu chuyện bất tận, đến câu chuyện về trà Shan Tuyết cổ thụ hồi sinh trên đại ngàn, và đặc biệt là hành trình của những nghệ nhân đưa trà Việt Nam ra biển lớn, tất cả đã tạo nên một bản giao hưởng giữa truyền thống và hội nhập.

Đây là thời khắc mà hương trà Việt Nam không chỉ lắng đọng trong ký ức như một di sản, mà còn bay xa, kể câu chuyện về một bản sắc vững bền, đầy sức sống giữa dòng chảy toàn cầu.

Trà trong hơi thở phố thị - nét chấm phá độc đáo

Khác với sự tĩnh lặng thâm trầm của trà thất xưa, trà Việt Nam đương đại mang một hơi thở phố thị năng động và cá tính, phản ánh đúng sắc màu rộn ràng của tuổi trẻ. Giữa lòng TP.HCM, "trà chanh chém gió xuyên đêm" không chỉ là một thức uống mà đã trở thành một nét văn hóa độc đáo, một không gian giao lưu sôi nổi. Tại những góc phố quen, hàng trăm bạn trẻ tụ tập, tiếng cười giòn tan hòa cùng tiếng ly chén lách cách, tay cầm ly trà chanh mát lạnh, đầu óc tự do bay bổng cùng những câu chuyện bất tận "xuyên đêm". Đó là một phong cách thưởng trà rất đời, rất Việt Nam, nơi trà là chất xúc tác cho sự gắn kết cộng đồng và thể hiện cá tính.

Nhân viên một quán trà tại Hà Nội, pha trà trực tiếp cho khách tại bàn và chia sẻ về trà Việt Nam. Ảnh: Lương Đình Khoa

Song hành cùng sự bùng nổ của trà đường phố - một làn sóng tươi mới chinh phục giới trẻ - là sự xuất hiện đầy ấn tượng của những "Quán Trà Việt" mang phong cách trẻ trung, hiện đại, nhưng vẫn trân trọng và tôn vinh những giá trị cốt lõi từ xưa. Bước chân vào những không gian này, ta lập tức bắt gặp một sự pha trộn tinh tế, hài hòa giữa nét hoài cổ và hơi thở thời đại: những bàn trà kiểu xưa được chạm khắc tinh xảo, những ấm chén gốm mộc mạc đặt trên tấm chiếu tre trải nhẹ, đối lập duyên dáng với không gian thiết kế tối giản, hợp thời, với ánh đèn vàng ấm áp, những bức tường đá ong hay gạch mộc, và tiếng nhạc du dương, êm dịu.

Tại đây, những nghệ nhân trẻ tuổi với đôi tay điêu luyện vẫn tỉ mỉ trình diễn kỹ thuật pha trà truyền thống, từng động tác uyển chuyển, nhẹ nhàng như múa. Họ không chỉ đơn thuần bán những chén trà ngon, mà còn là những người kể câu chuyện về cội nguồn, về lịch sử, về triết lý ẩn chứa trong từng loại trà. Họ cũng còn là những người thầy tận tâm, đào tạo nên những thế hệ người thưởng trà mới, khơi gợi niềm đam mê và truyền tải kiến thức về di sản trà Việt cho những tâm hồn trẻ.

Đây là minh chứng cho thấy trà Việt Nam không hề cũ kỹ hay lạc hậu, mà luôn biết cách làm mới mình, thích nghi và tỏa sáng trong bất kỳ thời đại nào. Những "Quán Trà Việt" này đã tìm thấy chỗ đứng vững chắc, không chỉ trong lòng giới trẻ mà cả những người yêu văn hóa truyền thống. Chúng là biểu tượng cho sự hòa quyện của hơi thở truyền thống vào nhịp sống hiện đại hối hả, khẳng định giá trị và sức sống của văn hóa trà Việt Nam giữa dòng chảy đương đại.

Nghệ nhân trà Hoàng Anh Sướng (phải) pha trà tiếp tỷ phú Bill Gates và bạn gái của ông, bà Paula Hurd, trên đỉnh núi Bàn Cờ (Đà Nẵng), tháng 10/2024. Ảnh: NVCC

Chinh phục thế giới bằng hương vị Việt Nam

Trong dòng chảy hối hả của thế giới hiện đại, trà Việt Nam, với tinh hoa chắt lọc từ lịch sử, đang vươn mình mạnh mẽ, tự tin chinh phục những đỉnh cao mới trên bản đồ trà quốc tế, khẳng định vị thế độc đáo của mình.

Minh chứng quan trọng cho hành trình ấy chính là câu chuyện về Trà Shan Tuyết cổ thụ vùng Tây Bắc - một báu vật của đại ngàn, nơi những cây chè hàng trăm năm tuổi vẫn sừng sững giữa mây ngàn sương phủ. Từng búp trà trắng như tuyết, chắt lọc tinh túy đất trời, mang trong mình hương vị nguyên sơ, hùng vĩ mà thanh khiết, đã khiến những chuyên gia trà hàng đầu châu Âu - những người từng kinh qua vô vàn danh trà thế giới - phải hoàn toàn "choáng ngợp" và "ngỡ ngàng" khi lần đầu tiên đặt chân đến những rừng trà hoang dã này. Sự kinh ngạc và thán phục ấy đã biến họ thành những "nhân chứng sống", những "sứ giả" nhiệt thành, mang hình ảnh và hương vị độc đáo của trà Shan Tuyết Việt Nam đi quảng bá khắp thế giới.

Đỉnh cao của sự công nhận ấy phải kể đến khoảnh khắc đầy thú vị khi nghệ nhân trà Hoàng Anh Sướng được vinh dự chia sẻ "thiền trà" cùng tỷ phú công nghệ Bill Gates tại Đà Nẵng (tháng 3/2024). Trong một không gian tĩnh lặng và trang trọng, chén trà Việt không chỉ là thức uống mà còn là cầu nối văn hóa, là lời mời gọi đến sự bình yên, chiêm nghiệm. Sự kiện này không chỉ là niềm tự hào cá nhân của nghệ nhân, mà còn cho thấy trà Việt Nam đã vượt ra khỏi biên giới, được các nhân vật kiệt xuất đón nhận như một giá trị văn hóa và tinh thần.

Nghệ nhân trà Nguyễn Cao Sơn pha và giới thiệu trà Việt Nam với du khách quốc tế. Ảnh: NVCC

Bên cạnh đó, trong bản giao hưởng đầy hứng khởi của trà Việt Nam đương đại, không thể không nhắc đến một nốt nhạc đầy cảm hứng và truyền động lực  - hành trình của nghệ nhân Nguyễn Cao Sơn. Với niềm tin vào phẩm chất trà Việt Nam, anh đã tự mình đảm nhận vai trò của một sứ giả thầm lặng, vượt đại dương xa xôi để mang những phẩm trà quý báu của quê hương đến với các nền văn hóa khác. Đó là một chặng đường đầy thử thách, không chỉ đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về trà mà còn cả tinh thần kiên trì bền bỉ không ngừng nghỉ, đối mặt với những chuẩn mực khắt khe của thế giới.

Từ năm 2018 đến 2020, Nguyễn Cao Sơn đã miệt mài gửi nhiều mẫu trà, rồi đích thân lặn lội sang tận trời Âu để dự các kỳ thi, đối mặt với những giám khảo uyên thâm và các đối thủ mạnh. Và rồi, những "trái ngọt" đã đến: Với 11 giải thưởng cao quý tại các kỳ thi trà toàn cầu, Nguyễn Cao Sơn không chỉ mang về vinh quang cá nhân mà còn chính thức khắc tên trà Việt Nam lên bản đồ trà thế giới. Mỗi giải thưởng không chỉ là một chiếc huy chương lấp lánh, mà là một lời khẳng định đầy tự hào về chất lượng và giá trị của trà Việt Nam trên trường quốc tế.

Không dừng lại ở đó, nghệ nhân Cao Sơn còn tiên phong phát triển những tour "Du lịch trà", mời gọi du khách quốc tế đến thăm rừng trà Shan Tuyết cổ thụ hoang dã ở độ cao hàng ngàn mét, tự tay thu hái, chế biến cùng nghệ nhân. Rất nhiều du khách đã say mê, không chỉ thưởng thức mà còn trải nghiệm sâu sắc văn hóa trà Việt Nam tại chính cội nguồn.

Từ những rừng trà cổ thụ linh thiêng đến những giải thưởng quốc tế danh giá, và cả buổi thiền trà cùng tỷ phú Bill Gates, trà Việt Nam đang viết nên chương sử mới, khẳng định vị thế vững chắc của mình như một di sản văn hóa độc đáo, một hương vị tinh hoa đang chinh phục trái tim của bạn bè năm châu.

(Còn tiếp)