Bài viết dưới đây sẽ đi sâu tìm hiểu vào các yếu tố quan trọng của cột trụ như vật liệu, cấu tạo, chất lượng cấu trúc công trình cũng như một số ví dụ về việc sử dụng cột trụ trong kiến trúc hiện đại.
Ngay thời kỳ kiến trúc phương Tây cổ đại, cột tròn đã trở thành phong cách kiến trúc điển hình đồ sộ nhất, từ các cột Doric của đền Parthenon đến cột Corinthian ở cổng thủ đô Pantheon đều chú trọng lối kiến trúc cột tròn này. Ở phương Tây, một số di sản về hình thức cổ điển này có thể kể đến: Các cột Doric của Đài tưởng niệm Lincoln, các cột Ionic của cổng bảo tàng Anh, hay các cột buồm của Villa Savoye,… dù có nhiều biến đổi qua thời gian hàng trăm năm nhưng đến thời điểm hiện tại chúng vẫn còn tồn tại.
Ngày nay, bên cạnh những lối thiết kế hiện đại, thiết kế cột tròn vẫn được sử dụng trong kiến trúc và đóng vai trò cả về mặt công năng lẫn thẩm mỹ.
Về mặt cấu trúc, cột được sử dụng để làm trụ nén của trần, mái hoặc dầm đỡ mặt sàn, nền của công trình. Do đó, cột phải làm bằng vật liệu có độ bền nén tốt, bao gồm như: thép, bê tông, đá, gỗ, hoặc thậm chí cả sợi thủy tinh. Các ngôi đền Hy Lạp còn lại đến ngày nay phần lớn được làm bằng đá và đây vẫn tiếp tục là vật liệu phổ biến để làm ra các cột trụ ngày nay. Với những vật liệu này, có thể tạo ra những cột tròn có kích thước khác nhau. Loại cột bê tông thường trông giống cột đá nhưng sẽ nặng hơn và có thể khó lắp đặt hơn, đòi hỏi khi thi công xây dựng phải sử dụng ván khuôn, thường là một khuôn thẳng đứng có hình dạng và kích thước theo nhu cầu để có thể đổ bê tông.
Cột gỗ cũng có lịch sử lâu đời và phức tạp, chúng nổi tiếng được sử dụng ở trung tâm các ngôi chùa Đông Á để hỗ trợ cấu trúc công trình và chống động đất. Ngay cả ở Hy Lạp cổ đại, ban đầu cột trụ các ngôi đền cũng được làm từ vật liệu gỗ sau đó mới bắt đầu được chạm khắc trên đá.
Ngày nay, cột gỗ vẫn tiếp tục được sử dụng trong các công trình kiến trúc vì đảm bảo chất lượng về mặt thẩm mỹ và có trọng lượng nhẹ. Tuy nhiên, những cột gỗ này có thể bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ khắc nghiệt và thời tiết xấu. Trong khi đó, các vật liệu khác (bê tông, thép, đá, thủy tinh,…) có khả năng chống chọi tốt hơn với điều kiện môi trường. Cột chất liệu sợi thủy tinh là một giải pháp tốt cho những vấn đề này vì chúng chắc chắn, không thấm nước và có khả năng chống côn trùng và sứt mẻ. Hơn nữa, giá thành vật liệu cũng rẻ để sản xuất và dễ lắp đặt mà vẫn đảm bảo chịu được trọng tải lớn.
Tùy thuộc vào vật liệu làm ra, cột tròn có thể được thiết kế và tạo hình theo nhiều cách khác nhau. Tất nhiên các cột cổ điển được sử dụng cho các công trình của trung tâm hoặc thủ đô và thậm chí có khi là căn cứ. Chúng cũng thường được làm phẳng và sử dụng entasis để điều chỉnh ảo giác quang học về sự hấp dẫn từ mắt của người nhìn.
Hơn nữa, cột có thể được làm theo các hình dạng khác nhau: hình vuông, hình chữ nhật, hình lục giác và trục giao. Thông thường, sự khác biệt về khả năng chịu tải giữa các cột tròn, vuông và chữ nhật có cùng diện tích là không đáng kể, nhưng điều kiện này tất nhiên phụ thuộc vào vật liệu được sử dụng, cũng như kích thước và các cân nhắc khác.
Các vấn đề về chi phí, mức độ lắp đặt dễ dàng, đặc biệt đối với các cột bê tông yêu cầu xây dựng ván khuôn, cũng ảnh hưởng đáng kể đến khả năng mong muốn của từng hình dạng khác nhau. Dù vậy, các kiến trúc sư thường yêu thích dạng cột trụ tròn bởi lý do thẩm mỹ cao cùng với đó là sự kết nối giữa hiện đại và kiến trúc cổ điển.
Dưới đây là một số ví dụ về các công trình hiện đại sử dụng cột trụ tròn mang lại hiệu quả kiến trúc và thẩm mỹ tuyệt vời:
Kiến trúc cột trụ của trường học EB 2/3 Taipas School ở Bồ Đào Nha
Những ngôi nhà có thiết kế với cột dầm bê tông ở Brazil
Biệt thự trên đảo Ibiza, Tây Ban Nha
Các cột kim loại ở khu nhà ở tại Bồ Đào Nha
Dinh thự hiện đại nhiệt đới The Breeze House ở Campuchia
Khu nghỉ dưỡng “Gapyeong Glam Tree Resort” ở Hàn Quốc
Kiến trúc độc đáo kết hợp của cột thép nghiêng và cột bê tông trong Tòa nhà văn phòng ABW tại Cộng hòa Slovakia
Khu phức hợp City Park West ở Vương Quốc Anh
Biên dịch | H.N (Nguồn: Archdaily)
XEM THÊM:
- Nội thất Polycarbonate: 8 ví dụ độc đáo về sử dụng nhựa mờ trong kiến trúc
- Độc đáo với mặt tiền từ những chiếc ghế
- Tiệm trà Kyoto Xiaoman: Văn hóa trà Đài Loan trên nền kiến trúc cổ điển Nhật Bản
