1. Những thứ không cần thiết
Trong bài thơ Lậu Thất Minh, Lưu Vũ Tích từng viết:"Sơn bất tại cao, hữu tiên tắc danh. Thủy bất tại thâm, hữu long tắc linh."Tạm hiểu rằng: Núi không cần quá cao, chỉ cần có Tiên thì sẽ trở nên nổi tiếng. Sông không cần sâu, chỉ cần có Rồng thì sẽ mang linh khí.
Điều này cho thấy giá trị thực sự không nằm ở sự tích lũy vật chất, mà ở tinh thần và bản chất bên trong. Những món đồ không cần thiết không chỉ chiếm chỗ trong không gian sống mà còn ràng buộc tâm trí, khiến ta lo lắng về quá khứ và tương lai mà chẳng hề hay biết. Chúng vô tình tạo ra một "nhà tù tinh thần" mà chính ta tự giam mình vào.
Trong bài thơ Lậu Thất Minh, Lưu Vũ Tích từng viết:"Sơn bất tại cao, hữu tiên tắc danh. Thủy bất tại thâm, hữu long tắc linh."
Nhà văn Thoreau trong Walden từng viết:"Tôi muốn đi sâu vào cuộc sống, sống một cách vững chãi và giản dị."Điều này phản ánh một lối sống tối giản, đề cao sự tự do nội tâm. Đào Uyên Minh cũng có quan điểm tương tự, khi tìm thấy niềm vui từ những điều giản đơn như "hái cúc bên hàng rào phía đông", "ngắm núi phía nam".
Có câu nói: "Những gì hiếm hoi mới trở nên quý giá, và tình yêu càng sâu sắc hơn khi ta già đi." Điều này không chỉ đúng với vật chất mà còn là lời nhắc nhở về việc hướng đến giá trị tinh thần thay vì chạy theo những thứ dư thừa.
Trong cuốn Chủ nghĩa tối giản, có một quan điểm rất đáng suy ngẫm: "Sở hữu ít hơn để sống nhiều hơn." Tư tưởng này cũng tương đồng với triết lý của Khổng Tử: "Ăn đơn giản, uống nước, lấy cánh tay làm gối mà vẫn thấy vui vẻ."
Buông bỏ những thứ không cần thiết không chỉ giúp không gian gọn gàng mà còn thanh lọc tâm hồn. Từ Đông sang Tây, từ cổ chí kim, nhiều triết gia, nhà văn, thi nhân đều khuyên con người sống giản đơn để tìm thấy sự bình yên giữa thế giới xô bồ.
Người xưa có câu:"Lưu thủy bất hủ, hộ xu bất lâu, động dã."(Tức là: Nước chảy thì không hôi, chốt cửa dùng thường xuyên thì không bị mối mọt.) Điều này nhắc nhở rằng, chỉ khi ta biết buông bỏ những thứ cũ kỹ và tiếp nhận cái mới, cuộc sống mới có thể phát triển, tràn đầy năng lượng và không ngừng tiến về phía trước.
2. Thức ăn dư thừa
Trong Châu Tử Gia Huấn, có câu:"Nhất chúc nhất phạn, đương tư lai xứ bất dị; Bán ty bán lũ, hằng niệm vật lực duy nan."(Tạm dịch: Một bát cháo, một hạt cơm đều phải trân trọng vì đó là kết quả của lao động vất vả.) Câu nói này nhắc nhở chúng ta về giá trị của lương thực và lòng biết ơn với công sức lao động.
Từ xa xưa, nhiều nền văn minh đã tôn vinh lương thực. Người Ai Cập cổ đại thờ thần Osiris – vị thần của nông nghiệp, với lễ hội thu hoạch để bày tỏ lòng tri ân.
Nhà triết học Hy Lạp cổ đại Socrates từng nói:"Sự thỏa mãn là tài sản tự nhiên, còn xa xỉ là nghèo đói giả tạo."Lời cảnh tỉnh này cho thấy việc lãng phí không chỉ khiến ta nghèo về vật chất mà còn bào mòn giá trị tinh thần.
Trong Châu Tử Gia Huấn, có câu:"Nhất chúc nhất phạn, đương tư lai xứ bất dị; Bán ty bán lũ, hằng niệm vật lực duy nan."
Trong Trăm bản tình ca, Pablo Neruda cũng đề cao vẻ đẹp của cuộc sống giản dị:"Tình yêu đích thực nằm trong những ngày bình thường, chứ không phải ở những bàn tiệc xa hoa."
Trong cuốn The Omnivore’s Dilemma, nhà văn Michael Pollan chỉ ra sự lãng phí tràn lan trong ngành công nghiệp thực phẩm hiện đại. Ông kêu gọi mọi người tiêu thụ có trách nhiệm, tránh dư thừa và quay trở về với lối sống hài hòa với thiên nhiên.
Từ góc nhìn phương Đông, Kinh Dịch cũng có câu:"Ăn uống điều độ để giữ gìn sức khỏe."Còn triết gia La Mã cổ đại Seneca lại nhấn mạnh:"Không phải thứ bạn ăn mà thứ bạn tiêu hóa mới giúp bạn khỏe mạnh."Cả hai đều đề cao việc ăn uống tiết chế, vừa đủ thay vì chạy theo sự dư thừa vô nghĩa.
Ngày nay, cuộc sống hiện đại với thói quen sử dụng thực phẩm đóng gói và đồ dùng một lần đã làm tăng gánh nặng lên môi trường. Điều này đi ngược lại với những lời dạy cổ xưa về sự tiết kiệm và trân trọng giá trị của thực phẩm.
3. Cảm xúc tiêu cực
Nhà tâm lý học người Mỹ Daniel Goleman, trong cuốn Trí tuệ cảm xúc, từng nhận định:"Trí tuệ cảm xúc là yếu tố then chốt quyết định sự thành công và hạnh phúc của chúng ta."Ông chỉ ra rằng khả năng kiểm soát cảm xúc không chỉ giúp cải thiện bản thân mà còn tác động tích cực đến xã hội, tăng khả năng phục hồi nội tâm và giúp con người đối diện hiệu quả hơn với những thử thách trong cuộc sống.
Câu tục ngữ Trung Quốc "Một nụ cười giúp ta trẻ ra mười tuổi, một nỗi buồn làm tóc bạc thêm" minh họa rõ tác động của cảm xúc lên sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của thái độ tích cực, bởi những thay đổi trong tâm lý có thể mang đến những ảnh hưởng bất ngờ và đáng giá.
Trong To the Lighthouse, Virginia Woolf miêu tả tinh tế những biến động nội tâm của nhân vật, cho thấy cách những thay đổi nhỏ trong cảm xúc có thể ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống. Bà viết:"Nếu một người có thể gột rửa muộn phiền, họ sẽ nghe được tiếng nói tinh tế nhất của cuộc đời."Lời nhắn nhủ này khuyến khích ta loại bỏ cảm xúc tiêu cực để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp của cuộc sống, từ đó thúc đẩy sự thay đổi tích cực.
Trong triết lý Phật giáo, Đức Phật dạy rằng ta nên đối diện với cảm xúc tiêu cực bằng lòng từ bi và chính niệm. Câu nói trong Dhammapada rằng "Nếu tâm trí hòa hợp, con đường sẽ rộng mở" nhấn mạnh tầm quan trọng của sự bình an nội tại trong việc tìm kiếm hạnh phúc và trí tuệ. Ngày nay, thiền chính niệm được ứng dụng rộng rãi trong tâm lý học hiện đại để giúp con người kiểm soát cảm xúc bằng cách quan sát chúng mà không để chúng chi phối.
Một minh chứng điển hình khác là nhân vật Anna trong Anna Karenina của Leo Tolstoy. Câu chuyện của cô thể hiện rõ cách những cảm xúc tiêu cực như ghen tuông và bất mãn có thể ăn mòn tâm hồn, dẫn đến bi kịch. Điều này cho thấy rằng nếu không biết cách kiểm soát, cảm xúc tiêu cực có thể trở thành một sức mạnh hủy hoại không thể lường trước.
4. Nợ
"Đừng để chiếc ví của bạn biến thành khu vườn đầy những bông hoa hối tiếc," câu nói này gợi nhớ đến lời cảnh báo của Shakespeare:"Người đi vay sẽ trở thành nô lệ của chủ nợ."
Trong Gulliver’s Travels, Jonathan Swift khéo léo sử dụng hình ảnh vương quốc tí hon Lilliput để ẩn dụ về nợ nần – những sợi chỉ tưởng chừng mỏng manh nhưng có thể trói buộc con người, ngăn cản tự do.
Từ văn học cổ điển đến triết lý dân gian, những lời khuyên về tài chính luôn nhấn mạnh sự thận trọng với nợ. Có câu tục ngữ phương Tây rằng: "Tiền không phải là gốc rễ của mọi tội ác, mà chính lòng tham mới là nguyên nhân."
Chìa khóa để tránh nợ nần là duy trì sự tỉnh táo trước những cám dỗ vật chất, hiểu rõ sự khác biệt giữa nhu cầu và mong muốn. Trong một câu chuyện ngụ ngôn của Aesop, chú chim non vì ham thích vẻ đẹp xa hoa đã bán đi bộ lông của mình để đổi lấy tiền, nhưng cuối cùng lại mất đi khả năng bay lượn. Bài học rút ra là: những thú vui phù phiếm ngắn hạn có thể khiến ta đánh mất điều quý giá nhất.
Cổ nhân có câu: "Thủy tích thạch xuyên", nghĩa là nước chảy lâu ngày sẽ làm mòn đá. Điều này không chỉ nhấn mạnh sự bền bỉ mà còn phản ánh nguyên tắc quản lý tài chính – tích lũy từng chút một sẽ tạo nên thành công bền vững. Trong Eugénie Grandet của Balzac, nhân vật chính dù có cách tiết kiệm cực đoan nhưng vẫn thể hiện một bài học quan trọng: kiên trì và kỷ luật tài chính là nền tảng để đảm bảo sự ổn định lâu dài.
Bí quyết xây dựng tài chính vững chắc nằm ở việc tiết kiệm hợp lý và đầu tư thông minh. Khổng Tử từng nói:"Người quân tử yêu tiền, nhưng phải kiếm tiền đúng cách."Quan điểm này nhắc nhở rằng sự giàu có chân chính không chỉ đến từ tài sản mà còn từ cách chúng ta sử dụng nó một cách có đạo đức và ý nghĩa.
Một gia đình ổn định về tài chính không chỉ giúp đảm bảo cuộc sống hạnh phúc mà còn tạo ra một môi trường tích cực để nuôi dưỡng ước mơ. Như trong Kinh Thánh có câu:"Gia đình là bến đỗ của tâm hồn và là điểm khởi đầu của những giấc mơ."Khi tránh được gánh nặng nợ nần, con người có thể tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn, hướng đến những giá trị bền vững hơn thay vì bị cuốn vào vòng xoáy vật chất và lo âu.
